Της Μαρίας Αρβανίτη Σωτηροπούλου
Από έναν φίλο στο Ισραήλ ήλθε και φέτος το πρώτο μήνυμα σε ηλεκτρονική κάρτα. Happy Hanukkah! Του αντευχήθηκα ηλεκτρονικά "Χαρούμενες γιορτές", μιας και αυτές τις μέρες όλη η ανθρωπότητα γιορτάζει. Ήδη από τον Νοέμβριο στην Ασία στολίζουν χριστουγεννιάτικα μπιχλιμπίδια, και στην Ελλάδα όλο και νωρίτερα σπίτια και δρόμοι και κυρίως τα μαγαζιά μεταμορφώνονται για την περίσταση. Φυσικά, όσοι πηγαίνουν εκκλησία νηστεύουν 40 μέρες και δεν περιμένουν να στήσουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο για να θυμηθούν τη γέννηση του Χριστού. Τα χριστουγεννιάτικα διηγήματα του Παπαδιαμάντη περιγράφουν έναν μυστηριακό κόσμο, στέρησης αλλά και γενναιοδωρίας, που διαφέρει από τη ζοφερή εικόνα των καπιταλιστικών Χριστουγέννων του Ντίκενς, στον Σκρούτζ, και των σκανδιναβικών κοινωνικών χαοτικών χασμάτων που απεικονίζει ο Άντερσεν στο “Κοριτσάκι με τα σπίρτα”.
Στην Ελλάδα η καταναλωτική πανδαισία είναι σχετικά πρόσφατη ανακάλυψη. Χριστούγεννα για τους Έλληνες ήταν βασικά η συγκέντρωση της οικογένειας γύρω από το οικογενειακό τραπέζι, όπου πάντα φρόντιζαν να υπάρχει και η μερίδα “του φτωχού”. Παραδοσιακά φαγητά και γλυκά μοσκοβολούσαν και στις φτωχογειτονιές. Ήταν γιορτή της προσφοράς. Η αναγκαία καταναλωτική εκτροπή αφορούσε μόνο την αγορά αναγκαίων ρούχων και παπουτσιών... Θυμάμαι την έκπληξή μου όταν επισκεφθήκαμε στα Μύρα της Μικράς Ασίας το ναό - μουσείο του αγίου Νικολάου και στην είσοδο είδαμε το τεράστιο άγαλμα του χοντρού κοκκινοντυμένου Santa Claus, καταναλωτικού κατασκευάσματος της Coca Cola, που η Δυτική εκκλησία αναγκάστηκε να ταυτίσει με τον Αη-Νικόλα μας. Η ευχή «καλά Χριστούγεννα» ή μάλλον «καλές γιορτές» σηματοδοτεί τον διαθρησκευτικό εορτασμό του Χειμερινού ηλιοστασίου, από τον Δυτικό κόσμο, που προϋπήρχε των τριών μεγάλων εορτών του Χριστιανισμού (Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Φώτα), και του ιουδαϊκού Χανουκά, αφού συνδέεται και με την ευθυγράμμιση και τις τελετές του Στόουνχετζ. Η 25η Δεκεμβρίου γιορταζόταν από τους Ρωμαίους σαν γιορτή της γέννησης του Ηλίου, γεγονός που εξυπηρετούσε τους πρώτους χριστιανούς για να γιορτάσουν απαρατήρητοι σε συνθήκες διωγμού και τη γέννηση του Σωτήρα. Με αυτό τον συμβολισμό τα Χριστούγεννα γίνονται γιορτή ολόκληρης της ανθρωπότητας, που τόσο έχει ανάγκη για ελπίδα κατά τους ζοφερούς χρόνους που διανύουμε παγκόσμια. Δόξα, λοιπόν, εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη (υπάρχουν πάντα τα χειρότερα) και εν ανθρώποις ευδοκία (δηλαδή καλά -όχι άπληστα- μυαλά). Κι ελπίδα για καλύτερο αύριο και δικαιοσύνη για όλους στη γη. Και αλληλεγγύη, επειδή “κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόρατον”.
Καλές γιορτές. Καλά Χριστούγεννα. Happy Hanukkah ή όπως αλλιώς εύχονται όταν γιορτάζουν μες στο καταχείμωνο την ελπίδα σε ολόκληρο τον κόσμο.
