Του Πάνου Τριγάζη*
Μετά την ορκωμοσία του ο Πρόεδρος Τραμπ πρόβαλε το δόγμα «Πρώτα η Αμερική». Πρώτη του απόφαση ήταν η αποχώρηση από την παγκόσμια Συμφωνία των Παρισίων για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής με τον ισχυρισμό ότι η συμφωνία αυτή είναι βλαπτική για την οικονομία της «μόνης υπερδύναμης» στο όνομα της αντι-παγκοσμιοποίησης. Δεν κρύβει την αντιπάθειά του στους θεσμούς της παγκόσμιας συνεργασίας και κατ’ επέκταση στις πολυμερείς διεθνείς δεσμεύσεις των ΗΠΑ.
Τον περασμένο Δεκέμβριο ο «πλανητάρχης» προκάλεσε σοκ στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με μία άκρως επιθετική ομιλία. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο κ. Τραμπ δεν διαφέρει πολύ από προηγούμενους Aμερικανούς Προέδρους, με την εξαίρεση του Μπάρακ Ομπάμα, που όλοι τους επέκριναν τον ΟΗΕ για διάφορους λόγους, χαρακτηρίζοντάς τον αναποτελεσματικό και τη λειτουργία του δαπανηρή.
Ιδιαίτερα κατά τη μεταδιπολική εποχή διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ επιδόθηκαν συστηματικά στην υπονόμευση του παγκόσμιου οργανισμού -ή τουλάχιστον στην περιθωριοποίησή του, κάνοντας πολέμους κόντρα στις αρχές και αποφάσεις του.
Η εξήγηση για τη συμπεριφορά αυτή είναι ότι ο ΟΗΕ θεωρείται στοιχείο μιας προγενέστερης παγκόσμιας τάξης, εκείνης που προέκυψε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ οι ΗΠΑ διακήρυξαν τη λεγόμενη «νέα παγκόσμια τάξη» υπό τη δική τους ηγεμονία, που για ορισμένους από τους Αμερικανούς ηγέτες σήμαινε και μονοκρατορία.
Προϊόν της αντίληψης αυτής ήταν ο ισχυρισμός ότι «ο 21ος αιώνας θα είναι αμερικανικός», αντίληψη που κυριάρχησε κατά την οκταετία Μπους του νεότερου, αφού η αμερικανική «μονοκρατορία» ενταφιάστηκε τόσο στο Ιράκ όσο και στο Αφγανιστάν. Σήμερα όλοι αναγνωρίζουν ότι ο κόσμος κινείται σταθερά προς τον πολυπολισμό.
Στο πλαίσιο αμφισβήτησης του ρόλου των παγκόσμιων θεσμών εντάσσεται και η πρόσφατη απόφαση Τραμπ για αποχώρηση από την UNESCO, που θα τεθεί σε ισχύ στο τέλος του 2018.
Δεν είναι η πρώτη φορά που αποχωρούν οι ΗΠΑ από την Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών για την Παιδεία, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό. Η πρώτη ήταν το 1984, όταν ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν στο απόγειό του και η κυβέρνηση Ρίγκαν θεωρούσε φιλοσοβιετικές τις αποφάσεις της UNESCO, πολύ περισσότερο που ο συγκεκριμένος διεθνής οργανισμός είχε λάβει απόφαση να τιμήσει το έργο του Καρλ Μαρξ.
Εκείνη η απόφαση κράτησε μέχρι το 2002, όταν ο πρόεδρος Μπους αποφάσισε την επανένταξη των ΗΠΑ. Ωστόσο το 2012, προς έκπληξη πολλών, η κυβέρνηση Ομπάμα αποφάσισε να αποσύρει την οικονομική υποστήριξη των ΗΠΑ στην UNESCO με το αιτιολογικό ότι ο οργανισμός έκανε δεκτό ως μέλος το κράτος της Παλαιστίνης.
Αξιοσημείωτο είναι το ότι η εχθρότητα των ΗΠΑ προς την UNESCO συνέπιπτε πάντοτε με εκείνη των κυβερνήσεων του Ισραήλ. Επόμενο ήταν, λοιπόν, η αποχώρηση των ΗΠΑ να βρει συνήγορο τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Νετανιάχου, που και ο ίδιος ανακοίνωσε ότι έδωσε οδηγίες στον υπουργό Εξωτερικών να προετοιμάσει την αποχώρηση και του Ισραήλ από την UNESCO, παράλληλα με τις ΗΠΑ.
Τόσο ο Πρόεδρος Τραμπ όσο και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ κατηγορούν την UNESCO για «τεράστια προκατάληψη έναντι του Ισραήλ», ιδιαίτερα μετά από αποφάσεις της που χαρακτηρίζουν στοιχεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς ιστορικά μνημεία στα παλαιστινιακά εδάφη, ιδιαίτερα στην Ιερουσαλήμ και τη Χεβρώνα.
Όσο για την εικόνα του «νταή», που θέλει να καλλιεργήσει ο Πρόεδρος Τραμπ για τη σημερινή Αμερική, πιστεύω ότι δεν πείθει τους περισσότερους Αμερικανούς. Υπενθυμίζω ότι στις 4 Αυγούστου 1997 το περιοδικό “Τime” είχε κυκλοφορήσει με εξώφυλλο που προειδοποιούσε την τότε κυβέρνηση για τη διεθνή συμπεριφορά της με το ερώτημα «Is America in danger of becoming a global bully?», που σημαίνει: «Κινδυνεύει η Αμερική να εξελιχθεί σε παγκόσμιο μπαμπούλα;». Τότε, όταν η ηγεμονία των ΗΠΑ ήταν αναμφισβήτητη. Είκοσι χρόνια μετά, πολλά έχουν αλλάξει, κύριε Τραμπ, και μάλιστα, εις βάρος των ΗΠΑ.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ
