Του ΔΗΜΗΤΡΗ Π. ΚΥΡΙΑΚΑΡΑΚΟΥ*
Η παρέλαση ως εθιμοτυπική διαδικασία φέρει αδιαμφισβήτητα έναν πρωτόγονο χαρακτήρα. Καταβάλλει από τους θριάμβους των Ρωμαίων, δηλαδή από τις οργανωμένες επιδείξεις νικηφόρων στρατευμάτων, προς τιμή μάλιστα των οποίων αναγείρονταν αψίδες υποδοχής. Τα στρατεύματα υπό την ηγεσία κάποιου «χαρισματικού» στρατηλάτη είχαν κατορθώσει να καθυποτάξουν, αν όχι και να προσαρτήσουν, μια περιοχή στρατηγικής σημασίας. Ο δε στρατηλάτης, εκτός από χρυσοποίκιλτο ομοίωμα δαφνοστέφανου, αποκτούσε τιμητική επωνυμία παράγωγο της περιοχής που υπέταξε, λ.χ. Bretanicus, Germanicus κ.λπ. στο πλαίσιο της ρωμαϊκής φαντασμαγορίας.
Στον θρίαμβο τον συμβολικό ρόλο έπαιζαν τα λάβαρα, ο «πρόγονος» της σημαίας, τα οποία διέκριναν τις λεγεώνες μεταξύ τους. Οι λεγεώνες ήταν οιονεί ιδιωτικοί στρατοί συντηρούμενοι από τον ίδιο τον στρατηλάτη και από την φατρία του, την patria. Το λάβαρο ήταν επί της ουσίας το διακριτικό γνώρισμα της φατρίας, της φυλής. Ο θρίαμβος και το λάβαρο λοιπόν αναφέρονταν στη φυλή και στα κατορθώματά της που προσέδιδαν την προστιθέμενη αξία στην Pax Romana, στη ρωμαϊκή ειρήνη και κοινωνική ευταξία. Ο λαός εδικαιούτο αλλά και υποχρεούτο ηθικά να γνωρίζει σε ποιους όφειλε τη γαλήνη και την ευημερία του...
Στις μέρες μας, η παρέλαση ποιον σκοπό εξυπηρετεί, άραγε; Όταν ως πολίτης παρακολουθώ μια στρατιωτική παρέλαση σίγουρα δεν διακατέχομαι από την ουτοπία πως μετείχα, σε κάποια άλλη διάσταση χρόνου, λ.χ. στο αλβανικό μέτωπο ή στο Σαραντάπορο. Περαιτέρω δε, ο στρατός μας δεν έδρασε στα μέτωπα αυτά με τα σύγχρονα όπλα τα οποία εκτίθενται στις παρελάσεις, έδρασε ο θεσμικός του πρόγονος με όπλα της εποχής του. Συνεπώς, η παρέλαση δεν επενεργεί στη ζωή μας διότι πολύ απλά τα εκτιθέμενα σώματα δεν επέστρεψαν από κάποια νικηφόρο εκστρατεία. Η παρέλαση δηλαδή δεν εορτάζει τίποτα το ένδοξο που να έλαβε χώρα προσφάτως.
Σίγουρα όμως επιμορφώνει εμένα τον πολίτη καθιστώντας με γνώστη του προσωπικού και του υλικού που διά της φορολογίας μου συντηρώ προς τον σκοπό της τήρησης της γαλήνης και της ευταξίας στη χώρα μου. Η παρέλαση υπηρετεί δηλαδή κατά κύριο λόγο τη δημοκρατική λειτουργία της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Η Πολιτεία μου διά της παρελάσεως μού εκθέτει την εθνική εκστρατευτική δύναμη και τους παράγοντες που τη συναποτελούν. Ιδού λοιπόν ένας σοβαρός λόγος για τον οποίο δεν είναι συνετό να καταργηθεί ως έθιμο. Περαιτέρω, μου εκθέτει το υφιστάμενο μέγεθος ισχύος πυρός που θα ηδύνατο να αξιοποιηθεί εν περιπτώσει κατά την οποία η χώρα μου υφίστατο επίθεση. Τέρπει δηλαδή το συναίσθημα της ασφάλειας που έχω, ως πολίτης. Η παρέλαση μού επισημαίνει πως η «φυλή» μου είναι ασφαλής, αξιόμαχη, ικανή να αυτοσυντηρηθεί εάν απειληθεί η υπόστασή της από έτερη φυλή. Άλλωστε, ο πόλεμος είναι εκ φύσεως «φυλετική» υπόθεση. Όλα αυτά εν καιρώ πολέμου.
Η παρέλαση όμως λαμβάνει χώρα εν καιρώ ειρήνης για να μας θυμίζει το γιατί δεν έχουμε πόλεμο, το γιατί η σημαία μας κυματίζει αδιαλείπτως. Η παρέλαση δεν έχει σκοπό να μας προετοιμάσει για πόλεμο, σίγουρα όχι με τον αλλοεθνή πλησίον μας που νιώθει ευγνωμοσύνη για την ασφάλεια που τα σώματα ασφαλείας μας τού παρέχουν. Για εκείνον το λάβαρό μας, η γαλανόλευκη, σηματοδοτεί τη σωτηρία, την αρωγή, την αλληλεγγύη. Το λάβαρο αυτό ήταν η πρώτη σημειολογία ελπίδας που αντίκρυσε ο πρόσφυγας όταν επιβιβάστηκε στη σωστική λέμβο της Ακτοφυλακής μας.
Είναι πραγματικά λυπηρό λοιπόν να υιοθετούμε συνείδηση «φυλής», fascio, εν καιρώ ειρήνης. Είναι πραγματικά ηττοπαθές να φοβόμαστε μήπως το λάβαρό μας το αμαυρώσει ο αλλόφυλος που ζει με ασφάλεια στη χώρα μας και ενδεχομένως φιλοδοξεί να μετέχει στη «συλλογική συνείδηση» που λέγεται Ελλάδα.
Η παρέλαση, στρατιωτική ή σχολική, δεν χρειάζεται να καταργηθεί επειδή κάποιοι δεν κατανοούν τον σύγχρονο κοινωνικό της ρόλο. Η σημαία μας δεν αμαυρώνεται διότι την αγαπούν, την ποθούν συνάνθρωποι που δεν καταβάλλουν από τον γενετικό μας κώδικα. Τουναντίον, ο συμβολισμός της ενισχύεται, διατρανώνεται από τον πόθο αυτών των ανθρώπων. Ας μην παραβλέπουμε πως οι εννέα λωρίδες της Γαλανόλευκης συλλαβίζουν το «Ε-ΛΕΥ-ΘΕ-ΡΙ-Α-Ή-ΘΑ-ΝΑ-ΤΟΣ» και οι πρόσφυγες το μότο αυτό το υποστηρίζουν με τη στάση της ζωής τους!
Η παρέλαση και το λάβαρό της, η γαλανόλευκη, δεν σηματοδοτούν πρόσφατους στρατιωτικούς θριάμβους διότι, ευτυχώς, ως μέλος της ενιαίας Ευρώπης, βιώσαμε το προνόμιο δύο γενεών ειρήνης. Σηματοδοτούν όμως σίγουρα τον θρίαμβο αυτής της ειρήνης, που, αν και κεκτημένη, δεν είναι επ´ ουδενί δεδομένη.
*Ο Δημήτρης Π. Κυριακαράκος είναι δικηγόρος LL.M., νομοδιεθνολόγος.
