Του Βασίλη Σκλιά*
«Δεν είναι απαραίτητο να εμπλακούμε σε αυτήν τη διαμάχη στο εσωτερικό της Ισπανίας, όμως δεν θέλω αύριο η Ευρωπαϊκή Ένωση να αποτελείται από 95 κράτη - μέλη», δήλωσε ο πρόεδρος Γιούνκερ (27 Οκτωβρίου 2017).
1. α) Το πρώτο σκέλος αυτής της δήλωσης, που είναι το μείζον ζήτημα, αποτελεί ομολογία αποτυχίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης όταν βρίσκεται μπροστά στα δύσκολα.
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα των 12 (πρωθυπουργός της Ελλάδας Κων/νος Μητσοτάκης) ήταν αυτή που ενέκρινε την απόσχιση της Σλοβενίας, δίνοντας έτσι το πράσινο φως για το μακέλεμα της Γιουγκοσλαβίας που επακολούθησε, οι πληγές του οποίου είναι μόνιμες και αθεράπευτες. Η ανεξαρτητοποίηση Σλοβενίας και Κροατίας ενθαρρύνθηκε τότε με την προσδοκία προσχώρησης στη «μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια», όπερ και εγένετο. Από Ομόσπονδες Δημοκρατίες της Γιουγκοσλαβίας, αναβαθμίστηκαν σε κράτη - μέλη της Ε.Ε...
Στην περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας, η ελκτική δύναμη της Ε.Ε. λειτούργησε ταυτόχρονα σαν διαλυτική δύναμη για τη Γιουγκοσλαβική Ομοσπονδία, με ολέθριες για την περιοχή συνέπειες. Για τη συμβολή της αυτή στην υπόθεση της ειρήνης, η Ευρωπαϊκή Ένωση (Μπαρόζο, Βαν Ρόμποϋ, Σουλτς) ανταμείφθηκε με Βραβείο Νόμπελ.
Για να επανέλθουμε στο παρόν, ακόμα και ο Πούτιν(!) σωστά «κάρφωσε» την Ευρώπη για πολιτική δύο μέτρων και δύο σταθμών (αναγνώριση του Κόσοβο, από τη μια, «εσωτερική υπόθεση» η Κριμαία, το Κουρδιστάν, η Καταλωνία, από την άλλη...).
β) Έχει και μια δεύτερη πλευρά αυτή η αποποίηση των ευθυνών από τον κύριο πρόεδρο της Κομισιόν. Είναι η περιορισμένη εξουσία αυτού του οργάνου σε σχέση με το Συμβούλιο, δηλαδή τα κράτη - μέλη. Εξού και το ασύγκριτο πλεονέκτημα τού να είσαι κράτος - μέλος. Που προϋποθέτει, αν δεν είσαι ανεξάρτητο κράτος, να γίνεις.
2. Και για να έρθουμε στο δεύτερο σκέλος της δήλωσης, «όμως δεν θέλω αύριο η Ευρωπαϊκή Ένωση να αποτελείται από 95 κράτη - μέλη», θα μπορούσαμε να το προσπεράσουμε ως άλλο ένα χαρακτηριστικό ευφυολόγημα του Γιούνκερ, που όμως δεν είναι όσο αθώο φαίνεται.
α) Πρώτα, η -προφανής- υλικοτεχνική και δημοσιονομική πλευρά: Πού θα τα βάλουμε 95 κράτη - μέλη; Τί υποδομές πρέπει να φτιάξουμε στις Βρυξέλλες, όπου τα κτήρια της Ε.Ε. έχουν προσγειωθεί σαν διαστημόπλοια πάνω σε μια συμπαθή κατά τα άλλα ευρωπαϊκή πόλη, σπάζοντας τον οικοδομικό της ιστό;
Σε ποιο ημικύκλιο θα χωρέσουν τόσοι ευρωβουλευτές στο Ευρωκοινοβούλιο, όταν μάλιστα ένα κράτος - μέλος, όπως το μικρό Λουξεμβούργο του κυρίου Γιούνκερ, δεν μπορεί να έχει λιγότερους από 6 βουλευτές, αλλοιώνοντας έτσι την αντιπροσωπευτικότητα του σώματος;
Πόσο θα επεκταθεί ο λειτουργικός προϋπολογισμός της Ένωσης, όταν ο νεοφώτιστος κύριος Κουρτς από την Αυστρία έχει δηλώσει ότι δεν θέλει να πληρώσει τα σπασμένα τού Brexit και απαιτεί τη μείωση του κοινοτικού προϋπολογισμού; Και πόσα κράτη - μέλη θα κάθονται γύρω από το τραπέζι του Συμβουλίου; Σε ποιες αίθουσες, με πόσες γλώσσες και ποιος θα πρωτοπάρει τον λόγο; Πονοκέφαλος...
Αυτά τα ζητήματα διοικητικής μέριμνας, υποδομών, προϋπολογισμού και διαχείρισης, που φαίνονται τετριμμένα, γίνονται μείζονα σε μια ετερόκλητη ομήγυρη, όπου ο καθένας σκέφτεται πώς θα ξοδέψει λιγότερα και θα αποσπάσει περισσότερα.
β) Και η σοβαρότερη θεσμική - πολιτική πλευρά: Η ίδια η σύνθεση του Συμβουλίου (του βασικού αποφασιστικού οργάνου της Ε.Ε.) είναι αυτή που αποτελεί σοβαρό κίνητρο για να γίνουν οι περιφέρειες ανεξάρτητα έθνη - κράτη και τα, ανεξάρτητα πλέον, έθνη - κράτη κράτη - μέλη. Και κάτι ακόμα: Όσο μικρότερο είναι ένα κράτος - μέλος, τόσο μεγαλύτερο αναλογικά είναι το όφελός του. Μια θέση στο τραπέζι του Συμβουλίου είναι περιζήτητη.
Ας τελειώσουμε με ένα παράδειγμα - καρικατούρα του κορπορατισμού των κρατών - μελών, για το πώς το μοντέλο του Συμβουλίου εξάγεται και στα λοιπά όργανα της Ένωσης. Είναι η μεταρρύθμιση του Γενικού Δικαστηρίου, γνωστή ως μεταρρύθμιση Σκουρή. Εδώ, τα κράτη - μέλη αρνούνταν να στέρξουν στην αύξηση του αριθμού των δικαστών, αν δεν ελάμβαναν δύο δικαστές έκαστο, ασχέτως πληθυσμού. Όπερ και εγένετο τελικά, με τη διακριτική συνδρομή του κυρίου Χρυσόγονου, που, όντας σκιώδης εισηγητής της ευρωομάδας της Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο, φρόντισε να θάψει το θέμα, ώστε να υπερψηφιστεί με άνετη πλειοψηφία (βλ. «Ποιος ορίζει την πολιτική μας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς;», Εποχή, 17/10/2016).
* Ο Βασίλης Σκλιάς είναι στην Ο.Μ. Λουξεμβούργου
