Το τι έγινε στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλωνίας το είδαμε όλοι. Το είδαμε και αγανακτήσαμε με την πολιτική βίαιης καταστολής που επέλεξε ο πολύ δεξιός πρωθυπουργός της Ισπανίας. Όμως το ερώτημα που παραμένει είναι γιατί έγινε αυτό που έγινε και πού θα πάει η κατάσταση. Γιατί ο Ραχόι επέλεξε αυτό τον τρόπο, αφού είχε νομικά ερείσματα για να αρνηθεί να αναγνωρίσει το δημοψήφισμα; Γιατί οδήγησε τους Καταλανούς αγανακτισμένους στις κάλπες, όταν πριν από τη διεξαγωγή οι δημοσκοπήσεις έφερναν το “Ναι” και το “Όχι” στα ίδια ποσοστά;
ΑΣ ΠΑΡΟΥΜΕ όμως τα πράγματα με τη σειρά τους. Το ισπανικό σύνταγμα του 1978, το οποίο ενέκριναν πάνω από το 90% των Καταλανών ψηφοφόρων, λέει ότι η Ισπανία δεν μπορεί να διαμελιστεί, αναφερόμενο «στην αδιάσπαστη ενότητα του ισπανικού έθνους» και «στην κοινή και αδιαίρετη πατρίδα όλων των Ισπανών». Η Καταλωνία όλα αυτά τα χρόνια, κέρδισε όπως και η Βασκονία, μεγάλο βαθμό αυτονομίας. Ασφαλώς και είναι δικαίωμα των πολιτών της, στη συγκεκριμένη περίπτωση της μεγάλης πλειοψηφίας, να ζητήσουν ένα βήμα παρακάτω.
ΠΩΣ όμως το σχεδίασαν; Το δημοψήφισμα προκηρύχθηκε με έναν νόμο που εγκρίθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου από το κοινοβούλιο της Καταλωνίας. Υπέρ εκφράστηκε η πλειοψηφία η οποία στηρίζει την κυβέρνηση (η οποία, όμως, εκπροσωπεί το 48% της λαϊκής ψήφου) και κατά όλη η αντιπολίτευση. Στην περίπτωση που η Generalitat ανακηρύξει τη νίκη του «Ναι», θα μπει σε ισχύ ο ley de desconexion (νόμος απόσχισης), ο οποίος προβλέπει την δυνατότητα «μονομερούς ανακήρυξης της ανεξαρτησίας μέσα σε 48 ώρες».
ΤΕΛΙΚΑ, η ισπανική κυβέρνηση αρνήθηκε τη νομική υπεράσπιση των θέσεών της για μη αναγνώριση του δημοψηφίσματος και επέλεξε να ασκήσει βία και τρομοκρατία. Έτσι, όσοι Καταλανοί κατάφεραν να φτάσουν στις κάλπες, περίπου 2,26 εκατομμύρια πολίτες ή το 42,3% του συνόλου των ψηφοφόρων στην Καταλωνία, που φτάνουν τα 5,34 εκατομμύρια, ψήφισαν κατά 90% “Ναι” στην ανεξαρτησία.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ να κάνει τώρα η κεντρική κυβέρνηση της Ισπανίας; Πολλοί αναλυτές λένε ότι μια μονομερής κήρυξη ανεξαρτησίας πιθανότατα θα αναγκάσει την κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι να χρησιμοποιήσει το άρθρο 155 του ισπανικού συντάγματος του 1978 για να αναστείλει την αυτονομία της Καταλωνίας. Το άρθρο αυτό δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ. Αν το κάνει τώρα η κυβέρνηση, η Ισπανία θα βρεθεί σε άγνωστο ναρκοπέδιο.
ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΜΕ στο βασικό ερώτημα. Γιατί ο Ραχόι έκανε τη συγκεκριμένη επιλογή; Αν θεωρεί ότι αργά ή γρήγορα η Καταλωνία θα βγει από το στέμμα, τότε η συγκεκριμένη στάση απέναντι στους Καταλανούς στριμώχνει την ισπανική αντιπολίτευση, και κυρίως την Αριστερά και οξύνει τα εθνικιστικά αισθήματα των Ισπανών πολιτών που θα ενισχύσουν την εξουσία του. Αν μάλιστα προσφύγει σύντομα στις κάλπες, το πιθανότερο είναι να καταφέρει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι ο Ραχόι, έπειτα από δύο γενικές εκλογές που δεν οδήγησαν σε κυβέρνηση, ηγείται μιας κυβέρνησης μειοψηφίας. Βασίζεται στη στήριξη των Βάσκων αυτονομιστών, οι οποίοι δεν νιώθουν άνετα με την καταστολή του δημοψηφίσματος από τη Μαδρίτη.
ΑΠΟ την άλλη, ο δεξιός Πρόεδρος της Καταλωνίας βιάστηκε, επιλέγοντας ένα αμφιβόλου νομιμότητας δρόμο για τον ίδιο λόγο. Την ενίσχυση της δικής του εξουσίας στην ισχυρή οικονομικά Καταλονία. Με λίγα λόγια, το πόκερ μεταξύ δύο δεξιών εθνικιστών ηγετών αφορούσε κυρίως τις εξουσίες τους. Και το ρίσκο είναι σαφώς μεγαλύτερο στην Καταλωνία, αφού ο τρόπος που έγινε το βιαστικό δημοψήφισμα μπορεί, λόγω της αντίδρασης της Μαδρίτης, να συγκίνησε και να προκάλεσε κύματα αλληλεγγύης, δεν προσφέρει όμως σοβαρά επιχειρήματα για συζητήσεις και διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες. Πώς θα προχωρήσει Πουτζντεμόν; Ποιο νόμισμα θα χρησιμοποιήσει, αν αποχωρήσει η Καταλωνία από την εντός της Ε.Ε. Ισπανία; Τι θα κάνει με τη φυγή των επιχειρήσεων που επιθυμούν να έχουν έδρα χώρα της Ευρωζώνης; Ποια προετοιμασία έχει γίνει για όλα αυτά;
ΟΛΑ ΟΣΑ συνέβησαν στην Καταλωνία, όσα συνέβησαν στη Βρετανία, οι αποσχιστικές τάσεις με τους Βάσκους, τους Σκωτσέζους, τους Φλαμανδούς, τους Ιταλούς του Βορρά είναι αποτελέσματα της ατελούς λειτουργίας της Ε.Ε. Οι ανισότητες είναι μεγάλες, τα οφέλη σχεδιασμένα για τους ισχυρούς, η δημοκρατία παραμένει λειψή, σχεδόν τυπική, και το όραμα της ενοποίησης στη μεγάλη ευρωπαϊκή ομοσπονδία έχει γίνει αποκρουστικό.
