Τον Οκτώβριο έχουν πέσει αρκετά φύλλα απ' το αμπέλι, λίγα σταφύλια επιζούν, σχεδόν καμένα, κεχριμπάρια, η γη είναι στεγνή - δυο χρόνια έχει να βρέξει γερά, στη Σάμο. Αυτοκίνητα αγροτικά μεταφέρουν τα δίχτυα, τον άλλο μήνα θ' αρχίσουν το μάζεμα της ελιάς. Ο μούστος ωριμάζει, το τσίπουρο θα βγει αργότερα. Βλέπω τους πιτσιρικάδες στα σχολεία το πρωί, στα φροντιστήρια και στις μπασκέτες το απόγευμα. Θυμάμαι έναν αυστηρό σκληρό φιλόλογο, μόλις τέλειωνε το εξάωρο να τρέχει στο κτήμα. Σπούδασε, διορίστηκε, αλλά αυτό που τον έθελγε ήταν το χωράφι. Μέσα από την Αντιγόνη (ούτε καν τον Ησίοδο) ανακαλούσε τα παιδικά του χρόνια.
Είναι μια εποχή με ήπια χρώματα, ακατάστατους ανέμους, αλλαξοκαιριές. Οι άνθρωποι προετοιμάζονται, λύνουν θέματα πρακτικά, μια ρωγμή που πρέπει να κλείσει με σιλικόνη, ένα παντζούρι να βαφτεί, να ξαναμιλήσουν τα ζευγάρια όπως στα πρώτα τους βήματα. Το καλοκαίρι είχε τουρισμό, δούλεψε κόσμος, γκρινιάζει, τον στενεύουν τα φορολογικά, αλλά πίνει το κρασάκι. Μετρημένα, κανονικά, ένα φθινόπωρο καλύτερο απ' το περσινό, με κάποια ελπιδοφόρα σήματα. Κάτι προγράμματα για βελτιώσεις, τυποποιήσεις, για νέους αγρότες, το αναπτυξιακό Βορείου Αιγαίου, όλο και κάτι τρέχει, ενδιαφέρει νέους, οι παλιοί ρωτάνε για τον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Οι καθηγητές στη Δευτεροβάθμια οδηγούν κάτι Transalp 650 του 2000, κάτι κουρασμένα XT, οι πιο νέοι Strom. Τα κορίτσια αυτοκίνητα με φαγωμένες γωνίες. Έχουν διάσπαρτες ώρες, πάνε σε σχολεία, ανεμίζει η εξωκοινοβουλευτική κόμη. Η ζωή μπορεί να ξαναγίνει ωραία. Σκέφτομαι με μικρή ζήλια ένα νεαρό ζευγαράκι, αυτή φιλόλογος, αυτός μαθηματικός ή εικαστικός, να σχολάνε και να τρέχουν στον Άγιο Κωνσταντίνο ή τον Όρμο Μαραθοκάμπου με φίλους για ουζάκι. Η ζωή μπορεί να ξαναγίνει ωραία.
Υπάρχει μια διάσπαρτη ανησυχία, ένας εκνευρισμός, μια ανασφάλεια. Ο κόσμος παραπονιέται για το προσφυγικό. Υπάρχουν εμπρηστικές αναρτήσεις, αλλά ακουμπούν στη διάσπαρτη ανησυχία. Κάτι σκιάζει τις δυνατότητες, τη μικρή ελπιδοφόρα διάνοιξη μετά τόσο στριμωξίδι. Ο κόσμος ανησυχεί. Ακούει φήμες, αρπάζει διάσπαρτες άστοχες δηλώσεις, είναι όμως έτοιμος, ευερέθιστος. Η Φήμη είναι οντότητα, λειτουργεί, μετράει, τροποποιεί, ακόμα κι αν το γεγονός αναφοράς είναι ισχνό, ασήμαντο. Στις μικρές κοινωνίες λειτουργεί το μεταδιδόμενο μήνυμα, κάτι σαν ντόμινο. Η φήμη γίνεται εικασία, υποψία, διαπίστωση, γεγονός.
Φέτος τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι αντοχές είναι μικρές, το αίσθημα λαϊκού κόρου ισχυρό. Ο μέσος πολίτης ματαιώνεται στον δημόσιο χώρο του, δεν εγγράφεται φαντασιακά στο κοινωνικό συνεχές. Πολύ απλά γιατί εμφανίζεται μια ασυνέχεια, ρήγματα, ασυμμετρίες. Η κρίση έχει αφαιρέσει μηχανισμούς που άλλοτε ισορροπούσαν και εκτόνωναν. Τώρα τα πράγματα είναι ζόρικα και κουρασμένα. Είναι άδικο να γίνονται πολιτικές όχι κατ' ανάγκη μεγάλες, αλλά θετικές, ενδιαφέρουσες και να σκιάζονται από ένα αίσθημα αβεβαιότητας, από μια αργή συντηρητική μετάλλαξη. Ο κόσμος είναι αντιφατικός, άνισος, αλλά έτσι είναι ο κόσμος. Εμείς τι κάνουμε. (Για να μην αναφέρω τον Μπρεχτ και τον λαό.) Τα λέω καλυμμένα, προσέχω τις φράσεις, μετράω. Όμως νιώθω ότι μπορούν να δοθούν πρακτικές λύσεις σε ένα εξαιρετικά σύνθετο πρόβλημα -όπως το προσφυγικό - μεταναστευτικό-, αλλά αργούν. Πολιτικές ορθότητες, πρακτικές δυσκοιλιότητες, επιπολαιότητες, υφαίνουν ένα ριντό, ένα πέπλο που απορφανίζει την πραγματικότητα απ' το μόνο πράγμα που της έχει απομείνει: την πραγματικότητα. Και εξουδετερώνει μια ευκαιρία να την αντικρύσουμε χωρίς να τη σκηνοθετούμε.
