ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ*
Η πρόσφατη υπόθεση της εκτεταμένης αντιγραφής στο Πανεπιστήμιο Πατρών, που έγινε γνωστή λόγω της βιασύνης κάποιων κομματικών νεολαιών να επιδείξουν τη «φοιτητοπατερική» τους διάθεση, δεν μας αιφνιδίασε· το αντίθετο.
Οι αντιγραφές εργασιών στα ανώτατα ιδρύματα δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο. Το σύνθημα «Τα πτυχία copies κτώνται» είναι γνωστό σε όλους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Απλώς τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται γιγάντωση του φαινομένου. Κι ο λόγος είναι απλός.
Η πολιτική πρακτική των τελευταίων δεκαετιών στον χώρο της Παιδείας, με πρόταγμα το «κάθε πόλη και ΑΕΙ, κάθε χωριό και ΤΕΙ» οδήγησε σε πρωτοφανή πληθωρισμό τόσο των προσφερόμενων σχολών, όσο και των εισακτέων (μακρύς ο κατάλογος των σχολών με “βάση” κοντά σε... πολικές θερμοκρασίες). Το αποτέλεσμα είναι να εισάγεται πληθώρα φοιτητών με ανεπαρκείς έως ανύπαρκτες γνώσεις, ακόμα και σε σχολές με σοβαρές απαιτήσεις και απαιτητικό γνωστικό υπόβαθρο.
Από την άλλη μακροημερεύει επικίνδυνα η φθορά στη Μέση Εκπαίδευση -ιδίως στο Λύκειο- με συνεχείς μειώσεις της ύλης, ποιοτικά και ποσοτικά, στη λογική ενός σχολείου «ευχάριστου» προς τον μαθητή. Ιδιαίτερα τα Μαθηματικά και οι Φυσικές Επιστήμες, κατά κοινή ομολογία, έχουν καταβαραθρωθεί. Επιπλέον οι ενδοσχολικές εξετάσεις έχουν μετατραπεί, με συν-ευθύνη εκπαιδευτικών, γονέων και μαθητών, σε διεκπεραιωτική διαδικασία, με θέματα, συνήθως, προδιαγεγραμμένα και στη λογική «όλοι να περάσουν την τάξη».
Οι εισαγωγικοί διαγωνισμοί (Πανελλήνιες) περιλαμβάνουν αρκετά μαθήματα στείρας απομνημόνευσης και, με εξαίρεση, ίσως, τα μαθηματικά, έχει εξαντληθεί η θεματολογία στην οποία μπορεί να εξεταστεί ο υποψήφιος· τα δε θέματα είναι επαναλήψεις παλαιοτέρων. Παρά ταύτα, η απόδοση της πλειονότητας των υποψηφίων είναι τραγική.
Η κατάληξη είναι ότι οι μαθητές δεν έχουν εκπαιδευτεί να σκέπτονται και να εργάζονται. Δεν έχουν μυηθεί στην επιστημονική μεθοδολογία και πρακτική, στην εξαγωγή τεκμηριωμένων συμπερασμάτων από τα δεδομένα που κάθε φορά τους παρέχονται. Δεν έχουν εκπαιδευτεί να διαχειρίζονται πειραματικά δεδομένα και να κρίνουν εις βάθος τα κείμενα που μελετούν. Παράλληλα είναι εθισμένοι στην εξωτερική βοήθεια και στη νοοτροπία ότι «κάποιος θα κάνει τη δουλειά για λογαριασμό μας».
Οι μαθητές αυτοί, που είτε το θέλουν είτε δεν το θέλουν κάπου θα εισαχθούν, έχουν τρεις επιλογές: ή θα αντιγράψουν (η συνηθέστερη πρακτική) ή θα αναζητήσουν τη φροντιστηριακή συνδρομή, που βρίσκεται σε πρωτόγνωρη έξαρση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, ή θα εγκαταλείψουν την προσπάθεια (έσχατη επιλογή).
Δύο παραδείγματα αρκούν για να κατανοηθεί το πρόβλημα. Φοιτητές εισάγονται στις μαθηματικές και οικονομικές σχολές με χαμηλότατο επίπεδο μαθηματικών και σε σχολές Πληροφορικής χωρίς φυσική! Φέτος δε είχαμε την πρωτοτυπία να εισαχθούν στα τμήματα Φυσικής απόφοιτοι των ΕΠΑΛ, που ουσιαστικά έχουν απολέσει την επαφή τους με το αντικείμενο από την Α’ Λυκείου! Πώς να αποδώσουν αυτά τα παιδιά στη σχολή τους, μόλις έρθουν σε επαφή με την επιστήμη την οποία καλούνται να υπηρετήσουν; Προφανώς θα χάσουν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους και θα αναζητήσουν βοήθεια από όπου μπορούν.
Μία λύση θα ήταν η εισαγωγή μιας ελάχιστης βάσης για την εισαγωγή σε μία σχολή. Π.χ. να μην γίνεται δεκτός στις οικονομικές και μαθηματικές σχολές υποψήφιος με βαθμό κάτω από δέκα στα μαθηματικά, ακόμα κι αν συγκέντρωσε τα απαιτούμενα μόρια για την εισαγωγή του. Προστατεύονται έτσι τόσο το κύρος της σχολής όσο και ο ίδιος ο υποψήφιος.
Η αποτυχία του Λυκείου έχει πολλαπλές συνέπειες. Μία εξ αυτών είναι η ώθηση των αδύναμων φοιτητών στη χρήση παράτυπων ή και παράνομων μέσων για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις σχολών για τις οποίες τόσο γνωστικά όσο και ψυχοπνευματικά είναι ανέτοιμοι. Η διαρκής ποιοτική υποβάθμιση της Μέσης Εκπαίδευσης αναπόφευκτα συμπαρασύρει και την Τριτοβάθμια.
Ας κατανοήσουμε ότι πρέπει να αποκατασταθεί το κύρος του Λυκείου, παιδαγωγικά και διδακτικά, το συντομότερο. Όσο καθυστερούμε, τόσο θα αυξάνονται τα προβλήματα που θα έχουμε να διαχειριστούμε ως κοινωνία.
* Ο Μιχάλης Πετρόπουλος είναι φυσικός στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, M.Sc. στην εξειδίκευση καθηγητών Φυσικών Επιστημών, υποψήφιος διδάκτορας στο ΕΑΠ
