Του Γιάννη Κουτσοκώστα
Λένε πως οι συμβολισμοί στην πολιτική έχουν πολλές φορές μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία από αυτή την ίδια την πολιτική. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε, αυτό το πυκνό διήμερο του Εμανουέλ Μακρόν στην Αθήνα δεν ήταν απλά μια επιχείρηση αναθέρμανσης των ελληνογαλλικών σχέσεων. Ήταν κάτι παραπάνω και πολύ πιο σημαντικό. Όχι μόνο στο επίπεδο των συμβολισμών αλλά και στην ουσία.
Και μόνο η επιλογή του Γάλλου Προέδρου να πραγματοποιήσει στην Ελλάδα την πρώτη του επίσημη επίσκεψη στο εξωτερικό και να επιλέξει τον λόφο της Πνύκας για να περιγράψει το όραμά του για μια νέα αρχιτεκτονική στην Ευρώπη, έχει ισχυρή συμβολική σημασία. Η θερμή στήριξη της Γαλλίας στις ελληνικές θέσεις έχουν υψηλή πολιτική αξία. Αλλά και αυτή ακόμα η δημόσια πρόσκληση για γαλλικές επενδύσεις στην Ελλάδα και οι συμφωνίες, που προωθήθηκαν, έχουν υψηλή οικονομική αξία.
Όλα όσα είπε, υπονόησε αλλά και όλα όσα συμβόλισε ο Εμανουέλ Μακρόν αυτό το «θερμό» διήμερο, δεν ήταν μια απλή επίδειξη διπλωματικού και πολιτικού savoir vivre. Ήταν ένα ακόμα βήμα στην ευρύτερη στροφή της ευρωπαϊκής πολιτικής της Γαλλίας, που ξεκίνησε δειλά κατά την προεδρία Ολάντ και τώρα παίρνει συγκεκριμένη μορφή. Μια στροφή που, αν επιβεβαιωθεί στην πράξη και σε βάθος χρόνου, αν ξεπεράσει τα εμπόδια και τις εμμονές του Βερολίνου, δεν θα επηρεάσει άμεσα και θετικά μόνο την Ελλάδα αλλά θα βάλει τη σφραγίδα της σε ολόκληρη την Ευρώπη και το μέλλον της. Μια στροφή που έγινε αναγκαία για γεωπολιτικούς, πολιτικούς αλλά και για αμιγώς οικονομικούς λόγους. Είναι αλήθεια ότι μετά τον πόλεμο η ειρηνική συνύπαρξη και η συνεργασία Γαλλίας και Γερμανίας ήταν η ατμομηχανή του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η εικόνα άλλαξε στις αρχές της δεκαετίας του ’90 όταν κυριάρχησε ο νεοφιλελευθερισμός. Οι λογικές της δημοσιονομικής πειθαρχίας στην οικονομία, η κυριαρχία των αγορών σε βάρος της πολιτικής, έβαλαν σε δεύτερη μοίρα τις αρχές και τις αξίες της αλληλεγγύης και του κράτους πρόνοιας. Και η Ευρώπη σταδιακά άρχισε να δίνει την εικόνα μιας ομάδας κρατών, που έπαιζαν... μπάλα αλλά στο τέλος κέρδιζαν πάντα οι Γερμανοί. Για τη Γαλλία τα πράγματα δυσκόλεψαν όταν η κρίση άρχισε να χτυπά και την ίδια και όταν συνειδητοποίησε ότι ο «γερμανικός» δρόμος για την υπέρβασή της, δεν απογείωσε την Ευρωζώνη αλλά τη γερμανική οικονομία, υποβαθμίζοντας τον δικό της ρόλο στις ευρωπαϊκές εξελίξεις.
Νέα αρχιτεκτονική για την Ευρωζώνη
Η ανατροπή αυτής της εικόνας έγινε μονόδρομος για τη Γαλλία, η οποία δείχνει να θέλει να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο. Την περιέγραψε σε αδρές γραμμές ο Πρόεδρος Μακρόν από τον λόφο της Πνύκας όταν διαπίστωνε ότι: «η Ευρώπη θα πεθάνει αν δεν αλλάξει», ότι «είπαμε ψέματα στις νέες γενιές», ότι «ασχολούμαστε με τεχνικές διαδικασίες και όχι με τα ουσιώδη», ότι «η λιτότητα πλήττει την κοινωνική συνοχή», ότι «η Ευρώπη χάνει τη «μάχη» με τις ΗΠΑ και την Κίνα» και ότι «η Ευρωζώνη χρειάζεται υπουργό Οικονομικών, κοινό προϋπολογισμό και δικό της κοινοβούλιο με ρόλο και αρμοδιότητες».
Δεν είναι η πρώτη φορά, που ακούγονται αυτές οι σκέψεις, ούτε είναι ο Μακρόν ο πρώτος πολιτικός ηγέτης, που διατύπωσε τέτοιου είδους ιδέες και προτάσεις. Τα έλεγαν επιφανείς αναλυτές, επιστήμονες και οικονομολόγοι όπως ο Τομά Πικετί, που μάλιστα είχε χαρακτηρίσει «τέρας» την Ευρωζώνη. Τα φώναζε από την πρώτη στιγμή η ελληνική κυβέρνηση και ο Αλέξης Τσίπρας και στη συνέχεια και άλλοι ηγέτες χωρών του νότου της Ευρώπης. Όλοι όμως προσέκρουαν στην αδιαλλαξία του σκληρού νεοφιλελευθερισμού, αλλά και στις αγκυλώσεις των ευρωπαϊκών θεσμών, που κινούνται με τους δικούς τους ρυθμούς και για τα δικά τους συμφέροντα.
Τώρα κάτι φαίνεται να αλλάζει. Η Ελλάδα βρίσκει τον δρόμο για την έξοδο από την κρίση και τα μνημόνια και μακάρι να είναι η Ελλάδα η αφετηρία για να βρει και η Ευρώπη τον δρόμο για ένα μέλλον ελπίδας για τους λαούς της. Και η κυβέρνησή της λογικά και δικαιολογημένα δηλώνει απολύτως ικανοποιημένη από τα αποτελέσματα της επίσκεψης Μακρόν. Σε μια κανονική χώρα η ικανοποίηση αυτή θα έπρεπε να εκφράζεται από το σύνολο του πολιτικού και οικονομικού συστήματος της χώρας, αλλά αυτή είναι μια παθογένεια, που θα αργήσει να θεραπευτεί.
