Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αραιές νεφώσεις
15 °C
13.4°C16.3°C
1 BF 77%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
12.2°C15.7°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Ασθενείς βροχοπτώσεις
14 °C
13.8°C15.4°C
2 BF 86%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
17 °C
15.4°C18.0°C
2 BF 60%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
12 °C
11.9°C13.5°C
0 BF 87%
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Θεσσαλονίκη 1965
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Θεσσαλονίκη 1965

Μία από τις «Μαγεμένες», που αφαιρέθηκαν το 1864 από τον Γάλλο επιγραφολόγο Εμμανουήλ Μίλλερ και βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου.

Ήταν μια μεγάλη αγορά, της εποχής των Ρωμαίων, στις παρυφές των λόφων έξω από το παλιό τείχος. Έβλεπε από ψηλά στη θάλασσα, είχε ένα ωδείο, διώροφες στοές με κιονοστοιχίες και αγάλματα, αυτοκρατορικό νομισματοκοπείο, λουτρά, πλατείες, καταστήματα. Το κέντρο της πολιτείας. Ήρθε η δύση του αρχαίου κόσμου. Ένα μακρόσυρτο τέλος που κράτησε αιώνες. Η αγορά χάθηκε, τα κτήριά της ερήμωσαν. Το νομισματοκοπείο διαλύθηκε. Όμως, μαγαζάκια με τεχνίτες συνέχισαν να δουλεύουν τα μπακίρια. Οι “χαλκείς” και δίπλα η Παναγιά τους, των Χαλκέων. Ούτε που ήξεραν ότι ήσαν ανώνυμοι συνεχιστές της τέχνης του χαλκού και των κατασκευαστών νομισμάτων της Ρώμης. Οι δημόσιοι χώροι καλύφθηκαν με κτήρια και στενά σοκάκια.

Δέκα αιώνες αργότερα μια νέα γειτονιά υψώθηκε, η Ρογός (Rogos ή Rogoz), των κυνηγημένων από την Ισπανία Εβραίων. Η στοά με τα αγάλματα, τα “είδωλα”, βρέθηκε στη μέση ενός σπιτιού. Δεν θυμόταν κανείς γιατί υπήρχαν εκεί τα υπέροχα μαρμάρινα αγάλματα των κοριτσιών. Έτσι άρχισε ένα παραμύθι. Για τη βασίλισσα της Θράκης που ερωτεύτηκε τον Μεγαλέξανδρο. Τους εραστές που αντάμωναν κρυφά τις νύχτες. Τον βασιλιά που την καταράστηκε. Η κοπέλα και η ακολουθία της μαρμάρωσε στη στοά, όταν πήγε να συναντήσει τον Αλέξανδρο. Οι γκραβούρες των δυτικών ταξιδιωτών δείχνουν τα αγάλματα, τις Μαγεμένες, Eνκαντάδας (Incantadas) στη σεφαραδίτικη γλώσσα, να υψώνονται πάνω από τις στέγες και τις αυλές. Ο θρύλος των Μαγεμένων αντάμωσε το άλλο μεσαιωνικό παραμύθι του Μεγαλέξανδρου και στοίχειωσε τη γειτονιά. Ώσπου, πολύ αργότερα, τον 19ο αιώνα, ένας Γάλλος απέσπασε με την άδεια του σουλτάνου τα αγάλματα. Και εδώ λένε, ότι πριν από τη μεταφορά, ο έμπορος κάτοικος του σπιτιού έσπαγε κομματάκια των αρχαίων γλυπτών και τα πουλούσε στους ξένους για ενθύμια. Τα αγάλματα έφυγαν για το Λούβρο και οι Ενκαντάδας ξεχάστηκαν.

Πέρασαν σχεδόν πενήντα χρόνια. Η τρομερή πυρκαγιά κατέστρεψε όλη σχεδόν την κάτω πόλη. Μαζί με τη γειτονιά των ειδώλων. Ήρθε άλλος ένας Γάλλος, αρχιτέκτονας αυτός, και έστησε ένα εκθαμβωτικό σύγχρονο σχέδιο. Η νέα Θεσσαλονίκη άρχισε να χτίζεται. Εκεί, πάνω από τη θαμμένη αγορά, θα χτιζόταν το δικαστικό μέγαρο. Πιο κάτω, μια μεγάλη πλατεία με το όνομα του Αριστοτέλη. Πέρασε άλλος μισός αιώνας και δύο πόλεμοι. Η πόλη άλλαζε πρόσωπα. Είχαν φύγει πρώτα οι Τούρκοι. Μετά εξοντώθηκαν οι Εβραίοι. Η Θεσσαλονίκη τώρα αιμορραγούσε από τον εμφύλιο πόλεμο. Δολοφονίες και παρακράτος. Κάποια στιγμή, αποφασίστηκε μια εντυπωσιακή κρατική παρέμβαση. Να χτιστούν εντέλει τα δικαστήρια. Στον άξονα και την προοπτική της πλατείας Αριστοτέλους, με φόντο τα κάστρα. Ξεκίνησαν τα έργα, αλλά η αξίνα χτύπησε τα αρχαία μάρμαρα. Η κυβέρνηση, οι εργολάβοι βιάζονταν. Οι αρχαιολόγοι αποκάλυπταν τη θαμμένη παλιά Ιστορία, αλλά απειλούνταν. Την επομένη του Αγίου Δημητρίου του '65 και της επετείου της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης, ο πρωθυπουργός με τη μισή κυβέρνηση εξ ονόματος του βασιλέως, θεμελίωσαν το δικαστικό μέγαρο, έβαλαν και πλάκα αναμνηστική. Ο έφορος αρχαιοτήτων δεν πτοήθηκε. Συνέχισε τις ανασκαφές, παρά την πίεση, έχοντας πλάι του μια ομάδα νεαρών. Ένα πρωινό, ύψωσε τον πρώτο πεσμένο κίονα της περιμετρικής στοάς του τεράστιου αίθριου της αγοράς. Ο κόσμος σοκαρίστηκε. Όταν φάνηκε η κολώνα με το κορινθιακό κιονόκρανο, η ανέγερση των δικαστηρίων ματαιώθηκε. Βγήκαν στο φως το ωδείο, η “κρυπτή” στοά, λουτρά, ψηφιδωτά. Φτιάχτηκε αργότερα ένα μουσείο. Στην πρώτη αίθουσά του υπάρχει η φωτογραφία του πρώτου κίονα, με το όνομα του έφορου Φώτη Πέτσα και των νέων αρχαιολόγων που δεν το έβαλαν κάτω και έσωσαν τα μνημεία. Δίπλα ως διακριτική μουσειογραφική ειρωνεία αλλά και τεκμήριο, η μαρμάρινη πλάκα της θεμελίωσης του δικαστικού μεγάρου, από έναν παλατιανό πρωθυπουργό που συνέδεσε το όνομά του με τα χρόνια του τρόμου. Στη δεύτερη αίθουσα, μεγεθυμένη η γκραβούρα των μαγεμένων ειδώλων και η ιστορία τους. Η ρωμαϊκή αγορά της Θεσσαλονίκης, η τελευταία μεγάλη αστική διαμόρφωση της αρχαιότητας, είναι εκεί. Χώρος περιπάτου και μνήμης.

Λίγα μέτρα νοτιότερα, κάτω από τα πεζοδρόμια της Εγνατίας, στις μέρες μας συνέβη κάτι που θυμίζει εκείνα τα γεγονότα του '65. Τα συγκλονιστικά ευρήματα της βυζαντινής Μέσης Οδού, πριν από πέντε χρόνια, παραλίγο να χαθούν. Βιαστικοί υπουργοί, μάνατζερ και εργολάβοι δρομολόγησαν την καταστροφή τους. Η Ιστορία και εδώ θα τιμήσει τα ονόματα των αρχαιολόγων που τα προφύλαξαν, όχι των άλλων.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL