Τέτοιες μέρες, πάνε πέντε χρόνια, ο ΣΥΡΙΖΑ, έχοντας εκτιναχθεί εντυπωσιακά στις πρώτες εκλογές, δεν κατάφερε στις επαναληπτικές να κόψει το νήμα· και πολύς λόγος έγινε για το τι έφταιξε - αφού για μια στιγμή είχαμε όλοι πιστέψει στο ώς τότε αδιανόητο κι έτσι κυριάρχησε απογοήτευση που επ’ ουδενί την δικαιολογούσε η πραγματικότητα: μήπως το (όχι ακόμη) κόμμα δεν είχε γίνει αξιωματική αντιπολίτευση κυριολεκτικά εν μιά νυκτί; Προκειμένου να εντοπιστούν τα αίτια ενεργοποιήθηκε, μεταξύ άλλων, ένα απόθεμα μικρο-ερμηνειών παντός καιρού, διά πάσαν χρήσιν, καθόλου συγκυριακό δηλαδή αλλά μάλλον δηλωτικό της βαθιάς δομής που αποκαλούμε «νοοτροπία». Σύμφωνα λοιπόν με μία (μόνο) απ’ αυτές τις αυτόματες, περιθωριακές (αν το προσκήνιο καταλαμβάνουν οι σκέψεις των θεωρητικών και των opinion makers), «πραγματολογικές» και τελικά συνωμοτολογικές, στην υφή τους εννοώ, μικρο-ερμηνείες, για τη διακίνηση των οποίων κανείς δεν ευθύνεται μια και όλοι είναι χρήστες εξ ορισμού κι εξαρχής, «αν τα εκκαθαριστικά της εφορίας είχαν έρθει πριν τις εκλογές, το αποτέλεσμα θα ήταν διαφορετικό, αφού όλοι θα είχαν συνειδητοποιήσει τι τους περιμένει»· αφού, για να το πούμε διαφορετικά, το μέλλον θα ήταν ήδη εδώ... Αυτό το ερμηνευτικό σχήμα μού φαίνεται, ακόμη και τώρα που όλα άλλαξαν, ξεμπερδέψαμε με το παλιό κι αντικρίζουμε κιόλας το αύριο, εξαιρετικά ενδιαφέρον, κυρίως επειδή πιθανότατα (και χωρίς να χάνει τα χαρακτηριστικά του που απαρίθμησα) δεν απείχε από τη θλιβερή αλήθεια: Πιθανότατα, θέλω να πω, γι’ αυτόν τον λόγο εστάλησαν όντως με διαφορά φάσεως τα εκκαθαριστικά· επειδή οι κυβερνώντες σκέπτονταν όπως κι εμείς· ή, πάλι, επειδή εμείς είχαμε μπει κιόλας στον κόπο να σκεπτόμαστε όπως εκείνοι· και τούτο αποτελεί την πλήρη απόδειξη του θριάμβου τους, αφού - τι στο διάβολο αποκάλυψαν τελικά τα εκκαθαριστικά όταν έφτασαν; Τι ήταν κρυμμένο τόσο καλά ώστε να μην το δούμε και να ψηφίσουμε Σαμαρά; Η απάντηση είναι: τα πάντα, αν η πραγματικότητα είναι μια ροή εικόνων στα κανάλια και αν στις σκέψεις μας υποκαθίστανται οι εκφωνούμενοι υπό μορφήν ειδήσεων ή σχολίων υπότιτλοι. Όμως - όπου στεκόσουν κι όπου βρισκόσουν, άκουγες να μυκτηρίζονται τα κανάλια και φαινόταν να είναι γενική η εντύπωση (τότε όπως και τώρα) ότι λένε ξεκάθαρα ψέματα. Θα πρέπει λοιπόν τέτοιας λογής εντυπώσεις να ξεχνιούνται αμέσως, ν’ ανανεώνονται και να ξεχνιούνται ξανά: δεν εξηγείται αλλιώς. Οπότε το πρόβλημα μετατίθεται: Τίποτα δεν είναι κρυμμένο, γιατί τίποτα δεν μπορείς να κρύψεις μες στα ερείπια. Μπορείς όμως να ξεχνάς αυτό που είδες αμέσως μόλις το δεις. Η μνήμη, βάσει της οποίας πολιτεύονται οι άνθρωποι, μια και εκεί εδράζεται η έλλογη πράξη - η μνήμη φαίνεται να ζει πια όσο και τα μικροσωματίδια που προσφάτως απομονώνονται σ’ επιταχυντές: για κάποια ελάχιστα νανοδευτερόλεπτα...
Αν λοιπόν η μικρο-ερμηνεία εκείνη είχε κάποια βάση, ήταν η βάση που συγκάλυψαν τότε και έκτοτε όλες οι αναλύσεις: πως ένα καθ’ όλα αριστερό κόμμα δεν είχε πετύχει να υπενθυμίζει ξανά και ξανά αυτό που λησμονιόταν αμέσως, ολοένα γρηγορότερα μάλιστα (γιατί και το «αμέσως» έχει διαβαθμίσεις ώσπου να συμπυκνωθεί εντέλει σε νανοδευτερόλεπτα) καθώς πλησιάζαμε στην κάλπη και το ρίσκο δεν ήταν πια ανέξοδος κομπασμός αλλά έμοιαζε ολοένα πιο πραγματικό και φανέρωνε όλο το βάρος του. Ο φόβος είναι μια μέθοδος για να ξεχνάς - και πολύς φόβος διαχύθηκε, αν θυμάστε, την τελευταία εκείνη εβδομάδα στη ζοφερή ούτως ή άλλως ατμόσφαιρα.
Όμως η γενική, μακρά και επιδεινούμενη αμνησία λέει ότι καιρό τώρα φοβόμαστε, πολύ πριν το ’12 και έκτοτε επίσης. Και νά γιατί εκείνο το παλαιό ερμηνευτικό σχήμα μού φαίνεται ακόμη και τώρα ενδιαφέρον: Δεν είναι του τύπου «τι θα γινόταν αν είχε προλάβει να έρθει ο Γκρουσύ», αφορά στο μέλλον, μια και υποδηλώνει τη διαρκή ανάγκη να υπάρξει μια στρατηγική κατά της οργανωμένης, διάχυτης λήθης· και υποτυπώνει κι ένα ηθικό αίτημα βέβαια, που, μολονότι, ναι, ασφαλώς τα πράγματα άλλαξαν, το νήμα κόπηκε επιτέλους, δεν αναιρείται: δεν μπορούμε, θέλω να πω, επί ποινή μετάλλαξης και οιονεί συντριβής, να ποντάρουμε στην ακαριαία αμνησία -στο ισοδύναμο της λοβοτομής δηλαδή- με τη σειρά μας κι εμείς όταν σφίγγουν τα πράγματα.
