Η απέχθεια ακονίζει το βλέμμα, το ξέρουμε, αλλιώς δεν θα είχε ουσία η σάτιρα. Δεν είναι παράξενο λοιπόν που ορισμένες καίριες παρατηρήσεις περί δημοκρατίας τις οφείλουμε στον ούτως ή άλλως υποδειγματικά οξυδερκή (και είρωνα) Πλάτωνα.
Πώς γεννιέται, λέει στην “Πολιτεία”, η δημοκρατία; Tο απωθημένο απ’ την εξουσία πλήθος «κάθηνται εν τη πόλει κεκεντρωμένοι τε και εξωπλισμένοι, οι μεν οφείλοντες χρέα, οι δε άτιμοι γεγονότες, οι δ’ αμφότερα, μισούντες τε και επιβουλεύοντες τοις κτησαμένοις τα αυτών και τοις άλλοις» - «και ονειρεύονται» (μεταφράζει ο Γεωργούλης) «μονάχα την επανάσταση» (H, 555 D). Πότε όμως η επανάσταση γίνεται εφικτή; Πότε λένε «της γης οι κολασμένοι» ότι άδικα δείλιαζαν, αφού «τα αφεντικά δεν αξίζουν τίποτα» (H, 556 D); Όταν έρθουν κοντά, πλάι-πλάι στη μάχη ίσως, και δουν το αφεντικό «άσθματος και απορίας μεστόν», πνιγμένο «από πολλάς σάρκας αλλοτρίας»... Ώστε λοιπόν ο Πλάτων έχει εξηγήσει ήδη σε τι χρησιμεύει το life style: αναστέλλει αυτήν τη απομάγευση. Aλλά ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι να διαβάσουμε ανάποδα: Πώς θα κινητοποιήσεις τη χειραγωγημένη ήδη (μέσω εικόνων), αλλά ίσως όχι ακόμη αποκτηνωμένη μάζα εναντίον ανθρώπων που παραμένουν αναγνωρίσιμοι, κοντινοί, ορατοί; Για να κατασταλούν, επείγει να συσσωματωθούν σ’ ένα άμορφο, συλλογικό, εκτός κοινωνίας σκιάχτρο. H εγγύτητα όμως χαλάει τα τηλε-μάγια...
Στα Εξάρχεια, αυτή η εγγύτητα είναι γεγονός - που έπρεπε μεθοδικά να αναιρεθεί, θα δούμε γιατί. Έτσι ξεκίνησε μια διπλή αντίστροφη μέτρηση.
Αφενός προωθήθηκε μια τηλεοπτική εκδοχή της αρχής του Aρχιμήδους: Η κατασκευασμένη εικόνα των «Eξαρχείων» (αυτή που χρησιμοποιεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης όταν εμφανίζεται ως Πορθητής του «αβάτου») άρχισε να εκτοπίζει, καθώς τα τηλεοπτικά δελτία τη βύθιζαν στο μυαλό μας ξανά και ξανά, ίσον όγκο πραγματικότητας όπως τη ζει ο καθένας που ζει ή συχνάζει εκεί... Το εθιμικό «πέσιμο» στην προς τούτο διαθέσιμη διμοιρία των ΜΑΤ, απαρεγκλίτως κάθε Σάββατο βράδυ, απαρεγκλίτως στη Βαλτετσίου, μεταξύ Χαριλάου Τρικούπη και Μπενάκη, και στη Στουρνάρα[η] ώς την Πατησίων, αν δεν μεταλαμπαδευτεί έξω από την ΑΣΟΕΕ· η στοχαστική ανταλλαγή μολότωφ και κρότου-λάμψης, που επιτρέπει να φτιαχτεί επιτέλους το σκηνικό μιας αναμέτρησης (κάδοι να καίγονται, τόνοι δακρυγόνων) κατάλληλης ν’ ανέβει στο Instagram - όλ’ αυτά είναι υπαρκτό πρόβλημα. Σε κανέναν δεν αρέσει να καίνε το αυτοκίνητό του ούτε να πνίγεται απ’ τα χημικά στο μπαλκόνι ή μες στο σπίτι του· και καθεαυτήν η ιδέα μιας αναταραχής-για-φωτογράφηση, μιας επαναληψιμότητας στα όρια της λοβοτομής, που εγγυάται την άνθιση του πρόσφατου «αναρχοτουρισμού», είναι εξαιρετικά απωθητική, ειδικά αν μιλάμε για τα Εξάρχεια, αν αυτές οι ασκήσεις συλλογικού αυτισμού ένθεν και ένθεν εξελίσσονται σε μια περιοχή με δεκάδες στέκια, βιβλιοπωλεία, τυπογραφεία, εκδοτικούς οίκους, μπαρ όπως ήσαν τα μπαρ πριν την «πόρτα», τους μπράβους και τη life style αντίληψη της ζωής...
Από κει όμως ώς την εικόνα εμπόλεμης ζώνης υπάρχει μια τεράστια απόσταση που έπρεπε να καλυφθεί με τηλεοπτικά πλάνα, ειδάλλως υπήρχε κίνδυνος ν’ αναδυθεί η αληθινή εικόνα: μιας γειτονιάς που σφύζει από ζωή, καθώς οι άνθρωποι (τόσοι πολλοί, τόσο ποικίλοι) βολτάρουν, πίνουν, συζητούν - την ίδια νύχτα, εκεί δίπλα· δεν τους εκτόπισε ακόμη η κατασκευασμένη πρώτα και «κατεβασμένη» κατόπιν στην πραγματικότητα ψευδοεικόνα της καθημερινότητάς τους. Οπότε - αφετέρου (είχαμε μείνει, αν θυμάστε, στο «αφενός») προωθήθηκε, με την κάλυψη των κατασκευασμένων εικόνων και περιφρουμένη από τις τριγύρω διμοιρίες και κλούβες, η επί πραγματικού πια εδάφους διάβρωση: η πρέζα, οι συμμορίες σκορπίστηκαν απλόχερα στην περιοχή και αναμείχθηκαν με την αυτιστική αναταραχή, έτσι που ο βίος να γίνει στ’ αλήθεια αβίωτος. Δεν ήταν η νύχτα πια, αλλά η μέρα που κυνηγήθηκε: οι κάτοικοι που κυκλοφορούν όπως πάντα (γέροντες που ξέρουν ότι θα βρέξει γιατί «φορτώθηκε η Κούλουρη» ή απλώς ενήλικοι· τα τελευταία χρόνια δεν έβλεπες παιδιά στα Εξάρχεια, στους δρόμους ή στην πλατεία εννοώ· μόνο τώρα παίζουν σ’ όλα τα δρομάκια τα παιδιά των προσφύγων) παρακολουθούν να γίνεται το ανεμπόδιστο, ακαταδίωκτο ντιλ μπρος στα μάτια τους και τα θύματα αυτής της προγραμματισμένης εξαθλίωσης να καταρρέουν στις εισόδους των πολυκατοικιών - ή να παραπαίουν ώς το διπλανό Πεδίον του Άρεως. Ξέρετε κάτι γι’ αυτό; Όχι, αν δεν σας ενημερώνει ο Ρουβίκωνας. Για τα δελτία, «ιπτάμενοι αναρχικοί καίνε περιουσίες»...
Πού θα πάει; Θα απαυδήσουν οι κάτοικοι, θα απαυδήσουν κι όσοι μετατρέπουν καθημερινά αυτή την περιοχή της Αθήνας σε κύτταρο ζωής - και αποξενωμένοι από τον ίδιο τον χθεσινό εαυτό τους θα την εγκαταλείψουν στους εργολάβους. Τότε θα έρθει και το μετρό επιτέλους, για να γίνει το «άβατο» Γκάζι, ν’ απαλλαγούμε απ’ το αίσχος να περπατάς κι απ’ τα ανοιχτά παράθυρα να βλέπεις συχνότερα απ’ ότιδήποτε βιβλιοθήκες στους τοίχους - κι ο πολιτισμός να συμπέσει με την εγκεκριμένη υποκουλτούρα: Τι εκδόσεις και τυπογραφεία και καταλήψεις για (αφελείς έστω) συζητήσεις, κοινωνικές δράσεις κι ανάγνωση ή για να φιλοξενούνται μετανάστες και πρόσφυγες; Τι κουραφέξαλα είναι αυτά;
Όμως το real estate είναι το δευτερεύον σκέλος αυτού του προγράμματος· το πρωτεύον είναι να συκοφαντηθεί οριστικά και να συνθλιβεί ένα σπάνιο, υπό εξαφάνισιν δείγμα ανθρώπων που νοιάζονται ακόμη για κάτι - όπως κι αν το εκφράζουν. H έλλειψη ακηδίας: νά τι πρωτίστως ενοχλεί στα συμβολικά, φορτωμένα συλλογική μνήμη Eξάρχεια· κι ίσως αρκέσει μια σωστή ανάμειξη πρόκλησης, κυνισμού κι αυτισμού για να χτυπηθούν καίρια επιτέλους.
