H σύγχρονη Αριστερά προσεγγίζει το ζήτημα της ελευθερίας σε ένα ριζικά διαφορετικό πεδίο. Πέραν της υποταγής σε μια κοσμική τάξη ή κοσμική ιδέα. Πέραν της γνώσης της ιστορικής αναγκαιότητας για συγκεκριμένη ταξική κυριαρχία. Προσεγγίζει την ελευθερία ως υπέρβαση κάθε επικυριαρχίας. Και ιδίως σήμερα, ως ανατροπή της ηγεμονίας της πλανητικής ελίτ από μια δια-κοινωνική συμμαχία που διαμορφώνει ιδεολογία μέσω βιωματικής συλλογικής συνείδησης. Σαν κατάκτηση κοινωνικής επαλήθευσης.
Άραγε, υπάρχει κοινωνική διαθεσιμότητα για αγώνες κλίμακας την εποχή των Μνημονίων; Είναι μήπως προμηθεϊκή η μοίρα των αγωνιστών σ’ έναν κόσμο που μοιάζει έρμαιο απέναντι στη «γοητεία» της υπερκατανάλωσης και στις νόρμες της υπερεθνικής ελίτ;
Θυμηθείτε τον παιδικό ενθουσιασμό όταν αποκτούμε το πρώτο ζεύγος παπουτσιών ή το πρώτο μας κοστούμι. Τη σταδιακή υποχώρηση της χαράς μετά το τέταρτο. Την απαθή αντιμετώπιση του δέκατου. Αυτή η σωτήρια προδιάθεση να θεωρούμε δεδομένες τις ποσοτικές απολαβές. Η ίδια ακριβώς προδιάθεση καθορίζει ένα νέο ποιοτικό άλμα, όταν ο κορεσμός από τις ποσοτικές οδηγεί στην αναζήτηση ποιοτικών κατακτήσεων.
Παρ’ ότι είναι ήδη ορατό το ενδεχόμενο ενός πλανητικού οικονομικού και πολιτισμικού ολοκληρωτισμού (όπως ορατή είναι και η επιδίωξη να αποτύχει «το αριστερό πείραμα» στην Ευρώπη, επιδίωξη που φαίνεται ξεκάθαρα και με την συστηματική κωλυσιεργία ολοκλήρωσης της δεύτερης αξιολόγησης, έτσι ώστε να εξωθηθεί η ελληνική κυβέρνηση σε λήψη μέτρων δυσβάσταχτου πολιτικού κόστους), νομίζω πως, συγχρόνως, διαμορφώνονται και οι όροι ανατροπής και απελευθέρωσης από τη βαρβαρότητα του παγκοσμιοποιημένου τζόγου.
Το 2007-2008 βιώσαμε την κατάρρευση του νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος έκτοτε συντηρείται με δανεικά τις καταθέσεις Ευρωπαίων και Αμερικανών πολιτών. Φαίνεται από τη σκληρότητα της ανθρωπιστικής κρίσης πως η ρυθμιστική παρουσία της κοινωνίας και ο λελογισμένος έλεγχος των δυνάμεων της αγοράς αποτελούν προϋποθέσεις συνοχής και αξιοπρεπούς διαβίωσης.
Σε τούτο το μέτωπο ελευθερίας και του απεγκλωβισμού από τη νεοφιλελεύθερη βαρβαρότητα συγκλίνουν κοινωνικά κινήματα, η κατά Mπάουμαν «φυλή των χρεωστών», η νέα γενιά εργαζομένων των 400 ευρώ, οι νέοι επιχειρηματίες καινοτόμων και πράσινων δράσεων, τα σοβαρά οικολογικά κινήματα, όλοι οι δημιουργικοί εργαζόμενοι που εισπράττουν, ως αντίδωρο του σωματικού και πνευματικού τους ιδρώτα, το άγος της μονομερούς λιτότητας και της κερδοσκοπικής επίθεσης. Κοντολογίς, η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών της μικρής μας πλανητικής κοινωνίας, οι οποίοι, ελλείψει επικοινωνίας, δεν έχουν ακόμα συναίσθηση του πλήθους και της δύναμης τους.
Αυτό ακριβώς, νομίζω, πως αποτελεί και το κρίσιμο ζητούμενο για την Αριστερά. Να εμπνεύσει και να συντονίσει την επικοινωνία. Όχι αποκλειστικώς ηλεκτρονικά. Στους κοινωνικούς χώρους. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι χρήσιμα για την κινητοποίηση. Οι αγώνες όμως προϋποθέτουν φυσική παρουσία και χειροπιαστή συλλογικότητα και αλληλεγγύη.
Θέλω να πιστεύω πως δεν είναι ούτε προμηθεϊκή ούτε σισύφεια η μοίρα των αγωνιστών της μετανεωτερικότητας. Έστω και αν η φυλάκιση του Άδη και το ξεγέλασμα της Περσεφόνης από τον Σίσυφο διαρκούν για λίγο, νομίζω πως αυτές οι ξεχωριστές ιστορικές στιγμές όπου αποτολμούνται τα (για τους επικυρίαρχους) ά-τακτα και αντι-κανονικά συνθέτουν τα αγκωνάρια του κοινωνικού εξανθρωπισμού και της ανατροπής της εξουσίας των θεών και των ελίτ κάθε εποχής.
Νίκος Δόικος, αρχιτέκτονας - συγγραφέας ([email protected])
