Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.4°C21.6°C
2 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
19 °C
15.6°C20.8°C
2 BF 70%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.8°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.5°C24.8°C
2 BF 34%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.9°C22.3°C
3 BF 46%
Συζητώντας για μεταρρύθμιση κράτους και Αυτοδιοίκησης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Συζητώντας για μεταρρύθμιση κράτους και Αυτοδιοίκησης

Α) Η συζήτηση που διεξάγεται για τη μεταρρύθμιση του "Καλλικράτη", έχει όλα τα στοιχεία της σύγχρονης ελληνικής τραγωδίας: “Ο παραλογισμός της Δημόσιας Διοίκησης”.

Μια κυβέρνηση που θέλει και προσπαθεί αλλά δεν μπορεί, για υποκειμενικούς αλλά και για αντικειμενικούς κυρίως λόγους, κρίση και μνημόνια, έλλειμμα οικονομικών και ανθρώπινων πόρων, έλλειμμα θεσμικής μνήμης, γραφειοκρατικός λαβύρινθος πολυνομίας, αντινομίας.

Μία Αυτοδιοίκηση που στα συλλογικά της όργανα κυριαρχούν υπεκφεύγοντες, καταγγέλλοντες συντηρητικοί, λάτρεις του φαίνεσθαι, παρά του είναι. Μια δυσκίνητη δημοσιοϋπαλληλία που σημαντικό μέρος της έχει “ιδιωτικοποιήσει” το κράτος για προσωπική τακτοποίηση, χωρίς ενδιαφέρον για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και κυρίως μια κοινωνία αμήχανη, οργισμένη, απαιτητική, με λογική ανάθεσης και με ελάχιστη διάθεση συμμετοχής, διαπαιδαγωγημένη στην αποθέωση του “εγώ” και υποβάθμισης (πλην τιμητικών εξαιρέσεων) του “εμείς”. Όλα αυτά επιδεινώνονται στο πλαίσιο της ασφυκτικής μνημονιακής επιτροπείας.

“Φωτογραφία της στιγμής”

Αν συμπληρώσουμε το σκηνικό με τις συνθήκες παρατεταμένης διεθνούς κρίσης (θεσμικής, δημοκρατικής, οικονομικής, κοινωνικής, περιβαλλοντικής), σε έναν ευρωπαϊκό χώρο με αντίρροπες πολιτικές δυναμικές, κεντρομόλες και διαλυτικές, συγκεντρωτισμού και αποκέντρωσης, συγκλίσεων και αποκλίσεων, έχουμε τη “φωτογραφία της στιγμής”.

Β) Είναι προφανές ότι κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει στη δυναμικής της:

1. Το ευρύτερο διεθνές περιβάλλον, ιδιαίτερα την ευρωπαϊκή θεσμική πραγματικότητα (περιφερειοποίηση, τοπική φορολογία κ.λπ.) όχι με μηχανιστική μεταφορά - copy paste, αλλά με δημιουργική ανασύνθεση στο ιστορικό, κοινωνικό και θεσμικό πλαίσιο της χώρας.

2. Την οικονομική πορεία της χώρας εντός, και ελπίζουμε εκτός Μνημονίων, τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς περιορισμούς ανεξαρτήτως αυτών και το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2020-2027 μετά το Brexit. Τη σχεδιασμένη αξιοποίηση των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων (ΕΣΠΑ - ΕΤΕΠ - Ταμείο Παγκοσμιοποίησης κ.λπ.).

3. Την πολιτική επιλογή χρηματοδότησης της τοπικής ανάπτυξης, ιδιαίτερα σε μια χώρα με τα γεωμορφολογικά αλλά και τα παραγωγικά χαρακτηριστικά (νησιά - ορεινοί όγκοι το 70% του ΑΕΠ και του πληθυσμού σε δύο πόλεις), αξιοποιώντας τα τοπικά συγκριτικά πλεονάσματα ως βασικό μοχλό της εθνικής παραγωγικής ανασυγκρότησης με ότι αυτό σημαίνει θεσμικά και οικονομικά.

Ριζοσπαστική διοικητική μεταρρύθμιση

4. Τη ριζοσπαστική διοικητική μεταρρύθμιση του κράτους, με την ελαχιστοποίηση των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων και των αναποτελεσματικών, πολλαπλά αλληλεπικαλυπτομένων ελεγκτικών μηχανισμών, την αποσαφήνιση στους τομείς και στο επίπεδο άσκησης των δημόσιων πολιτικών σε κρατικό, περιφερειακό και τοπικό πεδίο. Δηλαδή, την ουσιαστική πολιτική απόφαση μεταφοράς εξουσιών και πόρων από το κεντρικό στο τοπικό επίπεδο και όχι τη διαρκή περιγραφή της αναγκαιότητάς της. Είναι θετική η σαφής πρωθυπουργική δέσμευση για την προτεραιότητα στην Αυτοδιοίκηση στα πέντε πεδία άμεσων παρεμβάσεων.

5. Τη δημοκρατική ανασυγκρότηση, με ενίσχυση των δημοκρατικά εκλεγμένων συλλογικών οργάνων και των διαδικασιών συμμετοχής των πολιτών (διαβούλευση, τοπικά δημοψηφίσματα), που πρακτικά σημαίνει απλή αναλογική, ενδοπεριφερειακή και ενδοδημοτική αποκέντρωση, θεσμικό πλαίσιο για νομοθετικές πρωτοβουλίες των πολιτών.

Μέσα στις προϋποθέσεις επιτυχίας είναι προφανώς ο τεχνολογικός και επιχειρησιακός εκσυγχρονισμός και ιδιαίτερα η καλλιέργεια πνεύματος εργασιακής υπευθυνότητας για την προώθηση του δημόσιου συμφέροντος, σε μεγάλο ποσοστό των απασχολουμένων στο Δημόσιο και στους ΟΤΑ.

Μπορεί όλα αυτά να τα επιτύχει άμεσα η επικείμενη μεταρρύθμιση αντικατάστασης του "Καλλικράτη"; Προφανώς όχι. Πόρρω απέχουν και οι αντικειμενικοί (θεσμική, οικονομική, περιφερειακή, επιχειρησιακή ικανότητα), όσο και οι υποκειμενικοί όροι (πολιτικοκοινωνική πλειοψηφία στήριξής τους, επίπεδο και ποιότητα του ανθρωπίνου δυναμικού).

Το πρώτο βήμα ενός οδικού χάρτη

Έχει τη δυνατότητα όμως να αποτελέσει το πρώτο ουσιαστικό βήμα ενός οδικού χάρτη, με σημαντικό ενδιάμεσο σταθμό τη συνταγματική μεταρρύθμιση, που θα ορίζει το σύγχρονο ελληνικό κράτος στην μεταμνημονιακή εποχή, στον 21ο αιώνα.

* Να “καταργήσει” την αποκεντρωμένη διοίκηση ως μακρύ χέρι του κράτους στην Αυτοδιοίκηση και να αντιστοιχίσει όλα τα επίπεδα διοίκησης του κράτους και των τομέων του προς τα επίπεδα της Αυτοδιοίκησης, αρχίζοντας έτσι να κάνει πράξη την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση.

* Να περιορίσει και να απλοποιήσει το γραφειοκρατικό αντιπαραγωγικό, αναποτελεσματικό σημερινό ελεγκτικό άχθος.

* Να διαχωρίσει τις ασκούμενες δημόσιες πολιτικές ανά επίπεδο.

Να ουσιαστικοποιήσει τις μητροπολιτικές λειτουργίες ως συνέργεια των δύο ισότιμων βαθμών Αυτοδιοίκησης (χωροταξία, δίκτυα, ενέργεια, μεταφορές υδάτινοι πόροι, απορρίμματα).

Χρηματοδοτικό μονοπάτι - επενδυτικό σχέδιο

* Να προσδιορίσει ένα χρηματοδοτικό μονοπάτι υλοποίησής του, μέσω ενός επενδυτικού σχεδίου σύγκλισης των διαπεριφερειακών, ενδοπεριφερειακών και ενδοδημοτικών ανισοτήτων. Η υποχρέωση και μετά την κατάργησή του Νόμου 3986/2011 στο νέο μεσοπρόθεσμο 2018-2021, του κράτους προς την Αυτοδιοίκηση ξεπερνά τα 10 δισ. ευρώ.

* Με ορίζοντα 7ετίας και πάντα σε σχέση με τις δυνατότητες της χώρας μπορεί να κάνει το μονοπάτι πραγματικότητα.

* Να μετατραπεί σταδιακά το ΤΠΔ σε επενδυτική τράπεζα της Αυτοδιοίκησης. Ο βηματισμός της σημερινής του διοίκησης πρέπει να ενισχυθεί και να διευρυνθεί ο σχεδιασμός της παρέμβασής του.

* Να μεγιστοποιηθεί η συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης στον επανασχεδιασμό και στη διαχείριση του ΣΕΣ 2014-2021 και να αυξηθεί το ποσοστό από το 2,5% στο 10% των πόρων που διατίθενται από το Πράσινο Ταμείο.

Δεν μπορεί και δεν πρέπει απόλυτος ρυθμιστής της ανάπτυξης της χώρας και του επιπέδου κοινωνικών παροχών να είναι ο “εθνικός λογιστής”, το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ).

Αν εννοούμε ότι πρέπει να ξεκινήσει η αποξήλωση της “μεταδημοκρατίας των λογιστών” και των “γκρίζων άριστων” ευρωτεχνοκρατών, και όχι μόνο, της λατρείας των δεικτών του μέσου όρου (μισός στον φούρνο, μισός στην κατάψυξη - υγιής θερμοκρασία), ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν.

Σταδιακή εφαρμογή των αρχών της αποκέντρωσης και του δημοκρατικού προγραμματισμού, της επικουρικότητας και της εγγύτητας σε όλους τους τομείς της δημόσιας και κοινωνικής σφαίρας.

Απλή αναλογική και αποκέντρωση

Τέλος, για να μη θεωρηθεί ότι εξαιρώ και το σώμα των πολιτικών τόσο σε κεντρικό όσο και τοπικό επίπεδο, θεωρώ ότι η καθιέρωση της απλής αναλογικής (με θεσμικές προβλέψεις κυβερνησιμότητας) και η ουσιαστική ενδοπεριφερειακή και ενδοδημοτική αποκέντρωση θα συμβάλουν ουσιαστικά στον τερματισμό της αναπαραγωγής του αυταρχικού, πελατειακού κεντρικού πολιτικού συστήματος, στο τοπικό επίπεδο, στην καλλιέργεια συναινέσεων και προγραμματικών συνθέσεων και ιδιαίτερα την καταπολέμηση των υπερδιογκωμένων εγωισμών και των “ιδιοκτησιακών” αντιλήψεων που σήμερα σε μεγάλο βαθμό βιώνουμε και που τα social media υπερμεγενθύνουν ευτελίζοντας τη δημόσια ζωή.

Εν κατακλείδι, μεταρρύθμιση χωρίς αποσαφήνιση των σχέσεων κεντρικού, περιφερειακού, τοπικού, ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας, αποκέντρωση πόρων και εξουσιών, εμβάθυνση της δημοκρατίας με θέσπιση μορφών ουσιαστικής συμμετοχής των πολιτών δεν έχει μέλλον ούτε νόημα.

* Ο Δημήτρης Μπίρμπας είναι δήμαρχος Αιγάλεω, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΚΕΔΕ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL