Πρωτοστατεί ως ηγέτης του παράνομου εργατικού κινήματος όταν οι Ρώσοι παλεύουν για την ανατροπή του τσαρικού καθεστώτος. Εξελίσσεται σε κύριο εκπρόσωπο του επαναστατικού διεθνισμού όταν φουντώνει ο παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Θεμελιώνει, ως κρατικός ηγέτης πλέον, τη Γ' Διεθνή. Η πορεία του Λένιν συμβαδίζει με την ανάπτυξη της ταξικής πάλης, με τη σύγχρονη Ιστορία.
Στο βιβλίο «Λένιν. Η διάνοια της επανάστασης» ο Χρήστος Κεφαλής επιχειρεί να αναδείξει τα κύρια γνωρίσματα του μαρξιστή θεωρητικού και επαναστάτη, ακολουθώντας τα διάφορα στάδια της πορείας του και συζητώντας τις πιο θεμελιώδεις συνεισφορές του που έχουν διαρκή σημασία για το κομμουνιστικό κίνημα. Αναδεικνύει πώς η εξέλιξη της σκέψης του παρουσιάζει την ενότητα της θεωρίας με την πράξη, σε μια διαδικασία διαρκούς διεύρυνσης και αλληλοτροφοδότησης.
Στις 430 σελίδες του έργου (εκδόσεις Τόπος, Πλαπούτα 2 και Καλλιδρομίου, τηλ. 210 - 8222835) ο αναγνώστης θα βρει στοιχεία για την προσωπικότητα και τη δράση του μεγάλου επαναστάτη και θεωρητικού, το περιβάλλον στο οποίο έδρασε, το αγροτικό ζήτημα, την αποτελεσματική και καινοτόμα Νέα Οικονομική Πολιτική, εφαρμοσμένη αμέσως μετά τον εμφύλιο, καθώς και τον επαναστατικό ρεαλισμό του.
Η ακτινοβολία του Λένιν, καθώς και η καθοριστική του συμβολή στη Ρωσική Επανάσταση, δεν θα μπορούσαν παρά να συγκεντρώνουν πλήθος επικριτικών και εγκωμιαστικών αναφορών.
Οι επικριτές του, όπως ο Λ. Σαπίρο ή ο φανατικά προκατειλημμένος Ρίτσαρντ Πάιπς ή η Ελέν Καρέρ Ντ’ Εκώς με την καμουφλαρισμένα εξευγενισμένη γραφή, αποκαλούν τον Λένιν κυνικό, εκδικητικό, καιροσκόπο, πραγματιστή, μέτριο θεωρητικό και πολλά άλλα. Ο Χρήστος Κεφαλής κριτικάρει αναλυτικά το βιβλίο της Ντ’ Ενκώς για τον Λένιν και δείχνει ότι οι εκτιμήσεις της βασίζονται σε διαστρεβλώσεις των απόψεών του. Αναφέρεται επίσης σε περιστατικά που διαψεύδουν την εικόνα του Λένιν ως οπαδού της ωμής βίας, όπως η αντιπαράθεσή του στον αντισημιτισμό και τις αναίτιες βιαιοπραγίες.
Στον αντίποδα των επικριτών, προοδευτικοί θεωρητικοί εξαίρουν την προσωπικότητα του Λένιν. Ο Ότο Μπάουερ αναφέρει: «Ο Λένιν δεν ήταν αγρότης κι ούτε νόμιζε πως ήταν. Δεν ήταν ούτε εργάτης, ούτε διανοούμενος. Ήταν η τρέλα και η σωφροσύνη της επανάστασης... Ο Λένιν ήταν αυτό που πολλοί αντίπαλοί του παραγνωρίζουν, ένας άνθρωπος που διδασκόταν συνέχεια από την πράξη, κάτι πολύ παραπάνω από ένας ονειροπόλος του Κρεμλίνου...».
Ο Μπουχάριν, ένας από τους πιο στενούς συνεργάτες του Λένιν, αναδεικνύει ένα κομβικό γνώρισμά του, την αίσθηση του νέου: «Ο Λένιν αισθανόταν το νέο περισσότερο από τον καθένα άλλο. Αν εξετάσουμε τη δραστηριότητά του, τόσο τις θεωρητικές διατυπώσεις του όσο και τα πρακτικά συνθήματα που παρήγαγε, βλέπουμε μια απόλυτη έλλειψη φόβου, μια τόλμη και μια γρήγορη αίσθηση αντίληψης, χωρίς όμοιό της ώς τώρα, αναφορικά με το τι είναι νέο».
