Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.2°C23.5°C
2 BF 43%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
20 °C
16.6°C22.9°C
2 BF 45%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C21.5°C
2 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.1°C
1 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
17.9°C17.9°C
0 BF 59%
ΣΤΟ ΚΑΙ ΠΕΝΤΕ / Η νεοφιλελεύθερη εποχή στο σκάκι
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΣΤΟ ΚΑΙ ΠΕΝΤΕ / Η νεοφιλελεύθερη εποχή στο σκάκι

Το σκάκι έχει χρησιμοποιηθεί συχνά από καλλιτέχνες, διηγηματογράφους, ποιητές, ζωγράφους, κ.ά. ως έμπνευση για τη δημιουργία τους και για να αποδοθούν οι κοινωνικές συγκρούσεις και αντιφάσεις της κάθε εποχής. Η εποχή του «Sturm und Drang», ο φασισμός, η τεχνοκρατία έχουν γίνει αντικείμενο σχολιασμού από σημαντικούς λογοτέχνες όπως ο Στέφαν Τσβάιχ, ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, ο Φερνάντο Αραμπάλ και άλλοι. Ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα που εντάσσεται σε αυτό το λογοτεχνικό είδος είναι το Μια παρτίδα σκάκι, του Αννίβα Αρνέλλου, ψευδώνυμο ενός νομικού που ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Αν και πέρασε τότε κάπως απαρατήρητο, δίνει αφορμές για γόνιμες σκέψεις και συσχετίσεις με τις μετέπειτα και πρόσφατες εξελίξεις.

Η ιστορία πλέκεται γύρω από την ερωτική σχέση του Αννίβα, ενσάρκωσης του ίδιου του συγγραφέα, και της Ελίζας. Αυτή η σχέση αντιστοιχίζεται έξοχα -κι εδώ μπαίνει στη μέση το σκάκι- στις κινήσεις της παρτίδας Άντερσεν - Κιζερίτσκι, της φημισμένης «Αθάνατης Παρτίδας», παιγμένης στο Λονδίνο το 1851. Ο Αννίβας έχει τη θέση του Άντερσεν, του επιθετικού παίκτη που προσπαθεί με τις κινήσεις του να κατακτήσει το θηλυκό, και η Ελίζα εκείνη του Κιζερίτσκι, που προκαλεί με τις δικές της την κατάκτηση.

Ωστόσο -και σε αυτό συνίσταται η ιδιαίτερη αξία του έργου-, ο συγγραφέας δεν περιορίζεται στο ερωτικό επίπεδο. Μέσα από εμβόλιμα επεισόδια, παρεμβολές κ.ο.κ., προβαίνει σε ενδιαφέρουσες αναφορές στον τρόπο που οι κοινωνικές συνθήκες επιδρούν στη στάση των ηρώων, καθορίζοντας την ύπαρξη, τις αξίες και τη συμπεριφορά τους. Από τις πράξεις τους και τις ατομικές ζωές τους προβάλλουν έτσι τα όρια που η ίδια η κοινωνία, ιδιαίτερα ο αστικός κόσμος στον οποίο ανήκουν, καθορίζουν ως αποδεκτά για τη συμπεριφορά τους. Όρια ασφυκτικά, συμβατικότητες και προλήψεις κυρίαρχες, από τα οποία δεν μπορούν να ξεφύγουν χωρίς να υποστούν τις αδυσώπητες συνέπειες.

Ο Αρνέλλος πετυχαίνει να μας δώσει το πνεύμα της αποστέωσης και της παρακμής που διακρίνει τη νεοφιλελεύθερη εποχή, την κενότητα των αξιών της, που τελικά δεν είναι άλλες από την ωμή, ισοπεδωτική δύναμη του πλούτου και την εξουσία των λίγων. Οι πρωταγωνιστές αυτού του κόσμου επιβάλλουν συνολικά τα πρότυπά τους, αφήνοντας ελάχιστα περιθώρια στη δημιουργικότητα και στις αξιώσεις των πολλών για αυτοπραγμάτωση. Αυτό που δημιουργούν, όπως το περιγράφει ο συγγραφέας, είναι «Ένας πνευματικός κόσμος σαν ένα βουρκωμένο τέλμα, 'απ' όπου προβάλλουν στην επιφάνεια σαν βάτραχοι', οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις... Ένας κόσμος με πάρα πολλές επιχρυσώσεις και πολύ κακό γούστο. Μια πρόσοψη ζωτικότητας, νεοπλουτισμού και μοντερνισμού» (Α. Αρνέλλος, Μια παρτίδα σκάκι, εκδ. Τυπωθήτω, Αθήνα 2002, σελ. 77).

Είναι αυτές ακριβώς οι διαδικασίες που γεννούν σήμερα επικίνδυνα φαινόμενα όπως τη διακυβέρνηση Τραμπ. Και η αδυναμία των ηρώων του Αρνέλλου καθρεφτίζει την αδυναμία στην οποία βρίσκει τον εαυτό του ο μέσος άνθρωπος της εποχής μας.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL