"Πεσόντες υπέρ Υμηττού" είναι ο τίτλος βιβλίου του Πάνου Τριγάζη, που κυκλοφορεί από τον Σύνδεσμο Προστασίας και Ανάπτυξης του Υμηττού (ΣΠΑΥ) και του οποίου η πρώτη παρουσίαση πραγματοποιείται την Πέμπτη 2 Μαρτίου και ώρα 13.00, στη Στοά Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5).
Με την άδεια του συγγραφέα, προδημοσιεύουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα του βιβλίου, που αφορά τη θυσία τριών ανδρών του Πυροσβεστικού Σώματος και ενός εθελοντή δασοπυροσβέστη, κατά τη διάρκεια φονικής πυρκαγιάς στον Καρέα, στις 22 Ιουλίου 1998.
"Πολλά SOS για τον Υμηττό είχαν ακουστεί πριν από περίπου δύο μήνες στην 1η Συνάντηση για τον Υμηττό, που είχε φιλοξενηθεί στην Αγία Παρασκευή στις 31 Μαΐου 1998. Μια συνάντηση που είχα παρακολουθήσει και ήταν για μένα σημαντική πηγή γνώσης και ιδεών για δράση. Δεν ήταν μια εκδήλωση διαμαρτυρίας, αλλά μια συνάντηση διαλόγου πολλών επιστημών με τα κινήματα των πολιτών. Στη διάρκειά της η οικολογία συναντήθηκε με την ιστορία, τη γεωγραφία και τον πολιτισμό.
Πελασγικής προέλευσης είναι το όνομα Υμηττός, που έχει τη ρίζα του στο Ουμάιτ ή Υμητ που σήμαινε τραχύς, βραχώδης, σκληρός τόπος, σύμφωνα με τον Γιάννη Σχίζα. Άλλος ομιλητής είχε πει ότι τον Υμηττό είχαν κάψει και οι Γερμανοί κατά την κατοχή, γιατί ήταν καταφύγιο και ορμητήριο για τους αγωνιστές της αντίστασης. Πολλοί είχαν μιλήσει για την πλούσια χλωρίδα και πανίδα του ιστορικού αυτού βουνού: πεύκα, κουμαριές, βελανιδιές, πουρνάρια, θάμνοι και αγριολούλουδα πολλών ειδών, λαγοί, αλεπούδες, πέρδικες, γεράκια, τσαλαπετεινοί, μελίσσια, χελώνες κ.λπ.
Οι ορειβάτες αναφέρθηκαν στο γεγονός ότι, περπατώντας στα πολλά μονοπάτια του Υμηττού, γίνονται μάρτυρες όλων των προβλημάτων του, από τα διάφορα «κοινωφελή» έργα και τα στρατόπεδα ώς το κυνήγι και τα αυθαίρετα, που όλο και σκαρφαλώνουν στις πλαγιές του. Πολλοί δε εμφανίζονται ως ιδιοκτήτες του βουνού, μεταξύ των οποίων η Φιλοδασική Εταιρεία, η Εκκλησία της Ελλάδας αλλά και πολλοί ιδιώτες.
Η ώρα είναι περίπου 4 όταν κυκλοφορεί η είδηση - ψιθυριστά στην αρχή και ανεπίσημα - ότι κάηκαν άνθρωποι. Εγώ την ακούω από τον Πρόεδρο του Σωματείου Εργαζομένων του Δήμου Βύρωνα Χρήστο Παναγιωτόπουλο. Οι συζητήσεις ‘παγώνουν’, η αγωνία φτάνει στο κατακόρυφο. Στην αρχή αρνούμαστε να το πιστέψουμε. Δυστυχώς, όμως, δεν επρόκειτο για φήμη. Από ώρα υπήρχε ανησυχία για ένα πυροσβεστικό όχημα με τρεις άνδρες που δεν είχε γυρίσει πίσω, ενώ οι πύρινες γλώσσες εξαπλώνονταν.
Η τραγωδία επιβεβαιώνεται στις 4.30, όταν βρίσκονται νεκροί οι τρεις πυροσβέστες από συναδέλφους τους μερικές δεκάδες μέτρα πάνω από το δρόμο, πεσμένοι μπρούμυτα σε μικρή απόσταση ο ένας από τον άλλο. Το Πυροσβεστικό Σώμα θρηνεί την άδικη απώλεια, που δεν τη χωράει ο νους. Όλοι όσοι βρισκόμαστε εκεί έχουμε δεχθεί ισχυρότατο σοκ.
- Πώς χάθηκαν οι άνθρωποι; Είναι το ερώτημα στα χείλια όλων.
Η εξήγηση που δίνεται είναι ότι έδιναν τη μάχη της κατάσβεσης κινούμενοι με το πυροσβεστικό όχημα κατά μήκος του χωματόδρομου, όταν η φωτιά βρισκόταν από την κάτω μεριά. Γρήγορα, όμως, οι φλόγες προχώρησαν και έκλεισαν τον δρόμο, μην επιτρέποντάς στους πυροσβέστες να πάνε ούτε μπροστά ούτε να κάνουν πίσω. Το όχημα ακινητοποιήθηκε και εκείνοι το εγκατέλειψαν, αναζητώντας απεγνωσμένα τη διαφυγή προς τα πάνω, αλλά τους πρόλαβε η φωτιά την οποία ο ισχυρός άνεμος έσπρωχνε προς την ίδια κατεύθυνση με μεγάλη ταχύτητα. Το κακό τεταρτώνει μία ώρα αργότερα, όταν εντοπίζεται λίγο ψηλότερα το καμένο πτώμα νεαρού ατόμου, που αργότερα αναγνωρίζεται ότι ανήκει στον εικοσάχρονο Δημήτρη Καραμολέγκο, μέλος της ομάδας εθελοντικής δασοπροστασίας του Δήμου Καισαριανής.
Όλη η Ελλάδα συγκλονίζεται από την τραγωδία. Ηρωικά έπεσαν τρεις άνδρες του Πυροσβεστικού Σώματος, ο αρχιπυροσβέστης Δημήτριος Μαλούκος και οι συνάδελφοί του, Θεμιστοκλής Μαυραειδής και Αλέξανδρος Διαβολής, οικογενειάρχες οι δύο πρώτοι. Επαγγελματίες οι τρεις, εθελοντής δασοπυροσβέστης ο τέταρτος, του οποίου μεγαλειώδης είναι η αυτοθυσία, που έσπευσε να βοηθήσει όχι επειδή του το ζήτησε η υπηρεσία του, αλλά διότι του το υπαγόρευσε η συνείδησή του. Μήπως η προστασία των δασών μας και γενικότερα του περιβάλλοντος αποτελεί συστατικό ενός σύγχρονου πατριωτισμού, συνυφασμένου με μια διευρυμένη έννοια της αλληλεγγύης, που είναι αλληλεγγύη με τη φύση και τις επόμενες γενιές;
Το παράδειγμα του Καραμολέγκου μάς θέτει όλους προ των ευθυνών μας. Αλήθεια, πόσοι από μας δηλώσαμε συμμετοχή στις ομάδες δασοπροστασίας ή τουλάχιστον πόσοι απαιτήσαμε από τους αρμόδιους φορείς κάποια στοιχειώδη ενημέρωση και εκπαίδευση, ώστε να μπορούμε να βοηθήσουμε όταν παρίσταται ανάγκη; Πότε πήραμε μέρος, τελευταία φορά, σε κινητοποίηση για τον Υμηττό ή γενικότερα σε κάποια εκδήλωση για την προστασία του περιβάλλοντος;
Το αρχικό σοκ και ο συγκλονισμός για τη θυσία των 4 συνανθρώπων μας συνοδεύεται από οργή αλλά και από θλιβερές σκέψεις. Δεν είναι κρίμα κι άδικο να χάνονται ανθρώπινες ζωές σε μια πλαγιά του Υμηττού, με σχετικά εύκολη πρόσβαση και όχι σε κάποιο μακρινό και δύσβατο βουνό; Πέντε χιλιόμετρα από το Σύνταγμα απέχει ο Καρέας. Αναλογιζόμαστε πόσο απροστάτευτοι είμαστε απέναντι στις λεγόμενες ‘φυσικές καταστροφές’ που μοιάζουν εντελώς αφύσικες και αδικαιολόγητες όταν συμβαίνουν με αυτό τον τρόπο και έχουν τέτοιο κόστος. Αναρωτιόμαστε τι άλλο έχουμε να δούμε και να πάθουμε στο δρόμο που ακολουθούμε ως κοινωνία και ως χώρα, βιάζοντας τη φύση και καταστρέφοντας το περιβάλλον.
Το ζήτημα αν ήταν ή δεν ήταν έργο εμπρηστών η πυρκαγιά είναι δευτερεύον μπροστά στο ερώτημα αν έχουμε την κατάλληλη προστασία. Οι φυσικοί αυτουργοί δύσκολα εντοπίζονται, αλλά οι ηθικοί αυτουργοί είναι γύρω μας, τους ξέρουμε. Καταιγιστικές είναι οι κατηγορίες για τη μη κατάλληλη οργάνωση, την απουσία σχεδιασμού και την ανεπάρκεια των μέσων πυρόσβεσης, αλλά αυτό δεν γίνεται για πρώτη φορά”.
