Ο Σπύρος Α. Ευαγγελάτος συνήθιζε να λέει ότι πασχίζει να είναι σοβαρός και όχι σοβαροφανής. Έτσι σοβαρό και ευδιάκριτο ήταν το πέρασμα του από τον μάταιο -όπως συνηθίζουμε να λέμε- τούτο κόσμο. Όμως έκανε ανάλαφρη την παρουσία του το αστείρευτο και υψηλού επιπέδου χιούμορ του, μαζί με την καλή διάθεση για τους ανθρώπους και τα έργα τους και το απίστευτο δικό του προσωπικό παράδειγμα ιερής μανίας και αφοσίωσης με ό,τι καταπιανόταν.
Τον γνώρισα όταν ήταν στο ύψιστο σημείο της διαδρομής του. Βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και, με το «Αμφι - Θέατρό» του να μεσουρανεί, αναζητούσε νέους ηθοποιούς για το ανέβασμα της «Ψυχοστασίας», μιας παράστασης που είχε ως υλικό αποσπάσματα από χαμένα έργα του Αισχύλου. Πήγα στην «ακρόαση» βέβαιος πως δεν θα τα καταφέρω, αλλά πήγα κυρίως ως συμπαράσταση σε μια φίλη ηθοποιό.
Μιλιούνια οι συμμετέχοντες. Το θέατρο Ριάλτο στην οδό Κυψέλης γεμάτο μέσα κι έξω. Δείγμα της αποδοχής και του σεβασμού της συντεχνίας του θεάτρου στον σαραντάρη τότε σκηνοθέτη που είχε ταράξει τα νερά της θεατρικής σκηνής της χώρας μας. Ήρθαν έτσι τα πράγματα ώστε με επέλεξε και έτσι είχα την τύχη να μαθητεύσω πλάι του.
Έχω και με άλλη ευκαιρία καταθέσει πως γνώρισα τότε έναν σκηνοθέτη στον οποίο συνυπήρχαν ταυτόχρονα και έντονα το απολλώνιο και το διονυσιακό πνεύμα. Ερχόταν στην πρώτη ανάγνωση του έργου με ένα τεράστιο θεωρητικό απόθεμα. Επιστήμονας - ερευνητής και διανοούμενος ο ίδιος, είχε εξαντλήσει το θεωρητικό πεδίο τού προς παράσταση κειμένου και ήταν έτοιμος να αντιμετωπίσει όλες τις ιδιαιτερότητές του, κρυφές ή φανερές.
Όταν όμως έμπαινε στην πρόβα, μετατρεπόταν σε ένα παλλόμενο διονυσιακό σώμα. Μια δυνατή θεατρική μηχανή που παρήγε έργο σπουδαίο, μη διστάζοντας να φτάσει στα άκρα της πρακτικής του θεάτρου. Με μέτρο και γούστο, αναμετριόταν με το ένστικτο. Το άφηνε να τον οδηγήσει στις προτάσεις του προς τους συνεργάτες του και να εκμεταλλευτεί ό,τι καλύτερο είχαν να του δώσουν.
Αποδεχόταν την υποκριτική εισήγηση είτε του πιο λόγιου ηθοποιού είτε του πιο αυθεντικού μπουλουκτσή. Στο τέλος, όμως, τα πάντα στην παράσταση είχαν ενταχθεί με τη δική του υπογραφή, τη δική του προσωπική σφραγίδα.
Ο Ευαγγελάτος αγαπούσε τους συνεργάτες του. Δεν έδινε παραγγέλματα για το πώς θέλει κάποιον ρόλο, ένα σκηνικό ή για το πώς θα είναι ακριβώς η μουσική και η χορογραφία. Έλεγε πως ο σκηνοθέτης πρέπει να γοητεύεται και να γοητεύει. Ενέπνεε τους συνεργάτες του. Τους υποδεχόταν στο προσωπικό του όραμα και τους άφηνε να δημιουργήσουν τον δικό τους κόσμο, να κάνουν τη δική τους πρόταση στην απέραντη επικράτεια της άποψής του για την παράσταση που όλοι μαζί συνδιαμόρφωναν. Ναι, καλλιεργούσε στους ομοτέχνους του το ακριβό αίσθημα της συνδημιουργίας.
Ήταν ένας καλλιτέχνης με σπουδαία πανοπλία. Γεννήθηκε και μεγάλωσε σε ένα σπίτι όπου βασίλευε η μουσική. Πατέρας του ο αρχιμουσικός και συνθέτης Αντίοχος Ευαγγελάτος, μητέρα του η αρπίστρια Ξένη Μπουρεξάκη και αδελφή του η μεσόφωνος Δάφνη Ευαγγελάτου. Παντρεύτηκε τη σπουδαία πρωταγωνίστρια Λήδα Τασοπούλου, που έφυγε νωρίς, και είχε τη χαρά να δει τις εμπνευσμένες σκηνοθεσίες της κόρης του Κατερίνας.
Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πήρε διδακτορικό με θέμα τη θεατρική ιστορία της αγαπημένης του Κεφαλλονιάς. Έκανε σπουδές θεάτρου στη Βιέννη, σκηνοθέτησε σε πολλές ευρωπαϊκές σκηνές, διετέλεσε διευθυντής του ΚΘΒΕ και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, καθηγητής του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, μέλος και πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών. Πριν από ένα χρόνο το πανεπιστήμιο και η σχολή, που δίδαξε διοργάνωσαν ένα λαμπρό συνέδριο για το έργο του με τίτλο «Σκηνή και Αμφι-Θέατρο». Είχα την τιμή να συμμετέχω σε ένα στρογγυλό τραπέζι.
Το καλοκαίρι που μας πέρασε, το Ελληνικό Φεστιβάλ, με τη φροντίδα του υπουργείου Πολιτισμού, αποδέχθηκε την πρότασή του να παρουσιάσει στο Ηρώδειο τον «Αμύντα» του Γεωργίου Μόρμορη, ένα κείμενο που τυπώθηκε στη Βενετία το 1745. Η ανακάλυψη, «αναστύλωση» όταν χρειαζόταν, καθώς και η παρουσίαση παλιών κειμένων ήταν το μεγάλο του πάθος. Ήταν για πολλά χρόνια «απόβλητος» από Επίδαυρο και Ηρώδειο με απόφαση της προηγούμενης διοίκησης του Ελληνικού Φεστιβάλ. Με ένα τέτοιο, αντιπροσωπευτικό του πάθους του έργο, λοιπόν, κατέθεσε στο κοινό και στο θέατρό μας το κύκνειο άσμα του.
Έφυγε την ημέρα της γιορτής της μητέρας του. Άφησε παρακαταθήκη ένα μεγάλο πρακτικό και θεωρητικό έργο και πολλούς μαθητές, είτε από τη σκηνή είτε από το πανεπιστήμιο είτε από τις θέσεις των θεατών. Γιατί οι παραστάσεις του Σπύρου Α. Ευαγγελάτου δεν ήταν απλώς ψυχαγωγία ή διασκέδαση. Ήταν και μάθημα, σχολείο και πυξίδες ζωής.
Θα τον θυμόμαστε πάντα με το φωτεινό και περιπαικτικό βλέμμα του, μαζί με μια γενναιόδωρη φράση που είχε για τον καθένα από εμάς...
*Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής της Περιφέρειας Αττικής
