ΕΚΑΤΟ χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση που έφερε τους Μπολσεβίκους του Βλαντίμιρ Ίλιτς Λένιν στην εξουσία.
Η νίκη των Μπολσεβίκων σφράγισε τις παγκόσμιες εξελίξεις. Το όραμα της κοινωνικής απελευθέρωσης έγινε σύμβολο εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο.
Περίπου εβδομήντα χρόνια νωρίτερα, ο Καρλ Μαρξ με τον στενό του συνεργάτη και φίλο, Φρειδερίκο Ένγκελς, είχαν εκδώσει το Κομμουνιστικό Μανιφέστο. Επρόκειτο για το πιο σημαντικό επαναστατικό κάλεσμα που είχε γραφεί ποτέ. Το Μανιφέστο διαβάστηκε από εκατομμύρια ανθρώπων. Το όραμα που πρόβαλλε, ακόμα και στις απαρχές της θριαμβευτικής πορείας του καπιταλισμού, ήταν ότι αυτός ο τρόπος παραγωγής δεν ήταν αιώνιος, ούτε το τέλος της Ιστορίας, αλλά μια προσωρινή φάση στην ιστορία της ανθρωπότητας που επρόκειτο να ξεπεραστεί. Ήταν ένα από τα στοιχεία που του προσέδωσαν ιδιαίτερη δύναμη.
Η Οκτωβριανή επανάσταση στη Ρωσία οδήγησε στη δημιουργία της Σοβιετικής Ένωσης ή της Ένωσης των Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών. Ένα ιδιότυπο ομοσπονδιακό πολυεθνικό κράτος που ενσάρκωνε το όραμα μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και χωρίς αλλοτρίωση.
Ο Λένιν αναλύοντας τον ιμπεριαλισμό σαν το ανώτερο στάδιο του καπιταλισμού, έκανε λόγο για τη νίκη της επανάστασης σε μια ή μερικές χώρες και διατύπωσε την άποψη ότι η σοσιαλιστική επανάσταση σπάζει πρώτα τους αδύνατους κρίκους στην αλυσίδα της καπιταλιστικής κυριαρχίας. Όμως η ιστορία κάποιες φορές ακολουθεί τον δικό της δρόμο. Στην Αυτοκρατορική Ρωσία, το στυγνό καθεστώς των τσάρων -φυλακή των εθνών είχε χαρακτηριστεί- δεν είχε άλλη επιλογή πέρα από την ανατροπή του. Με την αστικοδημοκρατική επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1917, ο ρωσικός λαός κερδίζει τις στοιχειώδεις δημοκρατικές κατακτήσεις η τσαρική δυναστεία καταρρέει και η μεγάλη αυτή χώρα οδηγείται στον συγκλονιστικό Οκτώβρη. Στα προτάγματα της σοσιαλιστικής ανατροπής είναι η εξάλειψη των οικονομικών κρίσεων και της ανεργίας, οι δυνατότητες μιας σχεδιασμένης, συνεχούς ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και τελειοποίησης των παραγωγικών σχέσεων, η άνοδος της λαϊκής ευημερίας.
Θα χρειάζονταν πολλές γραμμές και σελίδες για να ερμηνεύσουμε την κατάρρευση του εγχειρήματος με τη διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991, τις βαθύτερες αιτίες της αποτυχίας. Ερωτήματα όπως «ήταν λάθος η επανάσταση του Οκτώβρη; «Έφταιξε η θεωρία ή η εφαρμογή της;», «Μπορούσε να σταθεί όρθιο το σύστημα αν έγκαιρα ερχόταν η περεστρόικα;». Οι όποιες απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά όπως και στο επίσης κρίσιμο «Αν ο σοσιαλισμός μπορεί να εννοηθεί σαν ένα κλειστό σύστημα ή σαν συνεχές κίνημα που απελευθερώνει τις παραγωγικές δυνάμεις;» δεν αναιρούν μια πραγματικότητα: Η νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης άλλαξε τους συσχετισμούς κεφαλαίου - εργασίας σε όλο τον κόσμο. «Με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης έπαψαν οι πλούσιοι να φοβούνται» είπε ο Χομπσμπάουμ. Αλλά και η νέα διεθνής τάξη πραγμάτων που τείνει να διαδεχτεί τον πάλαι ποτέ ψυχροπολεμικό διπολισμό και την «πυρηνική ειρήνη» δεν προμηνύει ό,τι πιο προοδευτικό και ελπιδοφόρο στις γενιές που έρχονται. Σε κάθε περίπτωση η Οκτωβριανή Επανάσταση αποτελεί το μοναδικό μέχρι σήμερα εγχείρημα για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, για μια πιο δίκαιη ζωή...
