Η εργαλειακή χρήση της θρησκείας
Ο Ερντογάν, στην προσπάθειά του να περιφράζει γυναίκες και διαφωνούντες, χρησιμοποιεί εργαλειακά τη θρησκεία. Μέσα από συνεχείς εξορθολογισμούς της ισλαμικής παράδοσης με τεχνικές ορθοπραξίας, οι οποίες αντικειμενοποιούν πρώτα από όλα τις γυναίκες, στοχεύει στην παραγωγή μιας νεοϊσλαμιστικής ηθικής που συμβάλλει στον μετασχηματισμό της εμπειρίας πολιτειότητας από κεμαλικό/κοσμικό σε πιστό/πολίτη. Ο τρόπος που επέλεξε ο Ερντογάν δεν διαφέρει από παρόμοια προηγούμενα εγχειρήματα, άλλοτε ήπια και άλλοτε πολύ αυστηρά (βλ. ουαχαμπισμός, Αδελφοί Μουσουλμάνοι, Ιρανική Επανάσταση, ISIS κ.λπ.). Με όρους πολιτικής ισχύος και τεχνολογίες αυταρχικής διακυβέρνησης που στηρίζονται στις πρακτικές της γραφειοκρατίας (βλ. νόμους του κράτους, φετβάδες ουλεμάδων ή μουλάδων, κοινωνικό έλεγχο από Αδελφούς ή θρησκευτική αστυνομία, φρουρούς της επανάστασης, δημόσιες τιμωρίες, διαπόμπευση, εκτελέσεις κ.λπ.) επιτελείται ο μετασχηματισμός της πολιτειότητας. [...] Παράλληλα, η οριενταλιστική διάκριση του μουσουλμάνου ως Άλλου μέσα σε μετααποικιακά ή νεοαποικιακά συμφραζόμενα οδηγεί συχνά σε πολιτισμική αναδίπλωση μέσα στην παραδοχή ότι «το Ισλάμ είναι η λύση».
Η συνάντηση του νεοϊσλαμιστή Ερντογάν με τις νεοφιλελεύθερες συνταγές από το 2003 και μετά παράγει μια όλο πιο στενά αυταρχική διακυβέρνηση, η οποία συστηματικά χρησιμοποιεί εργαλειακά και βιοπολιτικά τις γυναίκες και τις μειονότητες. Μετά την εξέγερση των διαφωνούντων στην πολιτική του στο Γκεζί, τον Μάιο του 2013, αλλά κυρίως μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016, υπό το είδος των πολιτικών ισχύος «έκτακτης ανάγκης», επιτίθεται σε όλους αυτούς τους «πλιατσικολόγους» του Γκεζί που τολμούν να αμφισβητήσουν το μοντέλο ισλαμοαυταρχικής διακυβέρνησης που επιβάλλει, ερχόμενος καταρχάς σε ρήξη με τον εμπνευστή συνοδοιπόρο του, συντηρητικό ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν. Στη συγκυρία της Αραβικής Άνοιξης -και ενώ ήταν το κίνημα Χισμέτ του Φετουλάχ Γκιουλέν που επιτελούσε για χρόνια κοινωνικό έργο, κατ’ αναλογία των Αδελφών Μουσουλμάνων εντός και εκτός Τουρκίας, προκειμένου να μετασχηματιστεί η τουρκική πολιτειότητα-, ο Ερντογάν έρχεται σε ρήξη με τον πνευματικό του δάσκαλο. Το νεοϊσλαμιστικό μόρφωμα Ερντογάν έκτοτε τείνει να συμπράξει με τα πιο ακροδεξιά και φασιστικά στοιχεία της πολιτικής κουλτούρας στην Τουρκία, εξαπολύοντας κυνήγι μαγισσών εναντίον γκιουλενιστών επισήμως, αλλά κυρίως εναντίον εξεγερθέντων πλιατσικολόγων στο Γκεζί, όπως οι μορφωμένοι, οι Κούρδοι, οι φεμινίστριες και όσοι συμπράττουν με τους αγώνες για την ελευθερία και την ισότητα (βλ. οπαδοί Μπεσίκτας, αγωνιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συγγραφείς, ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες και πολλοί άλλοι).[...]
Το καλοκαίρι του 2016, μετά το πραξικόπημα, οι φιλοερντογανικοί μουεζίνηδες καλούσαν από τους μιναρέδες τους πιστούς να έρθουν στα τζαμιά για να μάθουν «πώς θα γλιτώσουν από τη μάστιγα των διανοούμενων»! Όπως δείχνουν τα πράγματα, το κυνήγι μαγισσών στην Τουρκία γενικεύεται.
* Της Φωτεινής Τσιμπιρίδου, καθηγήτριας στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Το παρόν είναι απόσπασμα ανάλυσης με τίτλο “O Ερντογάν και οι μάγισσες” (Πηγή: ηλ. περιοδικό "Χρόνος" τ. 44, 9.12.2016 https://chronos.fairead.net/tsibiridou-erdogan-magisses)
