Παρά το γεγονός πως τα κρύα έχουν παγιωθεί για τα καλά, σε πείσμα της κλιματικής αλλαγής, η μνήμη μου, άγιες ημέρες που πλησιάζουν, παλινδρομεί στον Δεκαπεντύγουστο, στις ολιγοήμερες διακοπές μου στη γενέτειρα του εκλειπόντος πατέρα μου, στο Γύθειο Ανατολικής Μάνης, Λακωνίας.
Θυμάμαι, από τον εκκλησιασμό μου στην Αγία Τριάδα Γυθείου, ένα χωρίο από το μήνυμα του σεβασμιότατου Μητροπολίτη Μάνης που εντυπώθηκε στη συνείδησή μου. Το παραθέτω σχεδόν αυτολεξεί: «Η Παναγία δεν τιμάται αυτοτελώς ως θεότητα όπως οι γυναικείες θεότητες της ελληνικής αρχαιότητας. Σήμερα τιμάται ο ρόλος της Γυναίκας στη Χριστιανοσύνη γιατί ο Κύριος επέλεξε τη Γυναίκα για να οικοδομήσει την Εκκλησία Του».
Πράγματι, μία αγνή έφηβη, η Μαρία, έτεξε την Εκκλησία του Κυρίου, εν τω σπηλαίω, ανάμεσα στα ζωντανά που ζέσταιναν με την ανάσα τους το νεογέννητό της. Η Μαρία λίγο έλειψε να λιθοβοληθεί κατηγορούμενη, κατά τα οριζόμενα από τον Μωσαϊκό Νόμο, για μοιχεία (εκτός γάμου σχέση). Κανείς στην ανδροκρατούμενη κοινότητα όπου ζούσε δεν μπορούσε να καταλάβει πώς ήταν δυνατόν η ανέγγιχτη κόρη να εγκυμονεί, πώς μπορούσε να πραγματωθεί τέτοιο θαύμα.
Ίσως το πολυδιαρκές «μνημόνιο» της εποχής, η σκληρή και «τεχνοκρατική» Ρώμη με τους δυσβάστακτους φόρους που επέβαλε με τη συνδρομή των ενδογενών τελώνων και φαρισαίων, να είχε αλλοτριώσει τους θεοδεούμενους «νοικοκυραίους» στον βαθμό του κυνικού πραγματισμού. Ποιο θαύμα; Ποιος Μεσσίας; Πολλά συναφή ερωτήματα βασάνιζαν το συλλογικό υποσυνείδητο των δοκιμαζόμενων υπόδουλων πληθυσμών Ιουδαίας και Γαλιλαίας.
Ένας άνδρας όμως έκανε τη διαφορά. Δεν ήταν ούτε λόγιος ούτε κοινωνικά επιφανής. Ήταν ένας σχεδόν μεσήλικος, ένας μοναχικός και μελαγχολικός, λόγω της χηρείας του, ξυλουργός, ήταν ένας άνδρας καταβεβλημένος από τον πόνο. Τον έλεγαν Ιωσήφ. Ο άνδρας αυτός αψήφησε τις ιδεοληψίες της κοινότητας, πήρε τη Μαρία από το χέρι και με ένα γαϊδουράκι διέφυγαν στη Βηθλεέμ, στη γενέτειρά του, για να απογραφεί ο ίδιος από τις φορολογικές αρχές.
Στη Βηθλεέμ οι πόρτες έκλειναν η μία μετά την άλλη, η μονέτα κυριαρχούσε στη διεφθαρμένη πόλη. Ο γενναίος Ιωσήφ όμως δεν λύγισε ενώπιον των δοκιμασιών, βρήκε καταφύγιο έξω από την πόλη, στη θαλπωρή που πρόσφεραν τα ζώα του σπηλαίου, μακριά από τους σκληρούς «ανθρώπους της αγοράς» που δεν συγκινούνταν στη θέα της βασανιζόμενης εγκύου.
Η Μαρία γέννησε τον Ιησού, την ελπίδα, την απαρχή της λύτρωσης των συνειδήσεων από τη σκλαβιά στην υλική ευτέλεια, στις έξεις του σώματος. Ιησούς στα αραμαϊκά, Χριστός (ο έχων το χρίσμα) στα ελληνικά, στη διεθνή γλώσσα της διανόησης εκείνης την εποχής.
Σκληρή η κοινωνία με τη γυναίκα, ακόμα σκληρότερη η αγορά. Δεν έχουν αλλάξει πολλά έκτοτε, πολλοί οι «φαρισαίοι» σε διάφορους κοινωνικούς χώρους και ελάχιστοι οι «Ιωσήφ» για να παρέμβουν δυναμικά. Το χειρότερο όλων είναι πως στις μέρες μας δεν υπάρχουν και πολλές δικαιολογίες. Η κοινωνίες τότε ήταν πρωτόγονες, σήμερα είναι «πολιτισμένες», «φιλελεύθερες». Όσο για τον υλισμό, κρατεί καλύτερα από ποτέ. Κάθε Χριστούγεννα μάλιστα έχει την «τιμητική» του.
Τα δώρα σε τίποτα δεν θυμίζουν τα μύρα των Τριών Μάγων, τουναντίον είναι ακριβά, ευφάνταστα, «καινοτόμα» και, προπαντός, επιεικώς αχρείαστα. Για τα δώρα αυτά ο άνθρωπος εργάζεται σκληρά, ανταγωνίζεται τον συνάνθρωπό του, γίνεται ο ίδιος σκληρός και αμείλικτος. Γιατί; Για μία θέση στην ύλη. Για μία θέση σε ό,τι είναι περιττό και ανούσιο.
Το παράδειγμα της κοινωνικά αποδιωγμένης αλλά μεγαλόθυμης Μαρίας παραγκωνίζεται την ημέρα κατά την οποία θα έπρεπε να αναδεικνύεται περίτρανα σε κάθε συνείδηση. Το παράδειγμα του γενναίου Ιωσήφ, που επέλεξε να διαφέρει, να μην συμπεριφερθεί σαν «άνδρας», επισκιάζεται από τη φαντασμαγορία των «αγοραίων» ημερών.
Η απαρχή της γυναικείας χειραφέτησης, ο απογαλακτισμός της γυναίκας από τον βίαιο μικρόκοσμο του άνδρα (πατέρα, φυλάρχου), η γέννηση του πρώτου άνδρα που σφυρηλάτησε την αρχή του τέλους για κάθε μορφή βίας (οικογενειακή, θεσμική, κοινωνική) δεν τιμώνται αναλόγως από τον «πολιτισμένο» κόσμο μας που τις ημέρες αυτές έχει στολισμένες μεγαλοπρεπώς τις πρωτεύουσές του για να θέλξει πάσης φύσεως σύγχρονους τυχοδιώκτες, που ενίοτε λέγονται και «επενδυτές».
Η εφετινή 25η Νοεμβρίου, ημερομηνία που έχει καθιερώσει ο ΟΗΕ ως τιμητική για το δικαίωμα της γυναίκας στη φυσική της ακεραιότητα, δεν αρκεί για να μας θυμίσει τη βία που έχει υποστεί το γυναικείο φύλο στον «πολιτισμένο», μεταβιομηχανικό κόσμο. Η εφετινή 25η Δεκεμβρίου όμως έρχεται για να ενισχύσει τη θύμηση αυτή διατρανώνοντας πως ο πόνος δεν δικαιολογεί τη βία ως συμπεριφορά και ως στάση ζωής.
Ο πόνος της ζωής και του χειρωνακτικού μόχθου δεν σκλήρυνε την καρδιά του Ιωσήφ. Ο πόνος από τον παραγκωνισμό της κοινότητας, από την εξορία, δεν σκλήρυνε την καρδιά της άγουρης Μαρίας. Δύο πονεμένοι ένωσαν τις ψυχές τους και πραγμάτωσαν το θαύμα, έφεραν στον κόσμο τον Απελευθερωτή των ψυχών και των συνειδήσεων, τον πρώτο αγωνιστή της «μη βίας».
Ο Κύριος μέσω της γυναίκας ίδρυσε την εκκλησία του και επέλεξε τον άνδρα για να τη θεμελιώσει. Η ισότητα των φύλων είναι γέννημα Θεού!
Τουλάχιστον αυτό προσέλαβα ως μήνυμα τον εφετινό Δεκαπενταύγουστο που πέρασα στον γοητευτικά μητριαρχικό τόπο καταγωγής μου με τις αγέρωχες Μανιάτισσες μάνες που κανένας πόνος δεν λυγά και κανένας δεν σκληραίνει.
Καλά Χριστούγεννα λοιπόν και ένα νέο έτος με ολιγότερη βία και περισσότερη γενναιότητα. Το έχουμε ανάγκη!
* Ο Δημήτρης Π. Κυριακαράκος είναι δικηγόρος LLM (London Metropolitan University) Διεθνούς και Συγκριτικού Δικαίου Οικονομίας / Εμπορίου
