Το συγκρότημα Λαμπράκη δεν έκρυψε ποτέ την αδυναμία του στον Κώστα Σημίτη και το «εκσυγχρονιστικό» εγχείρημα, το οποίο αποτέλεσε το κυρίαρχο αφήγημα τα χρόνια που στην πρωθυπουργία της χώρας βρέθηκε ο τότε πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Το τι σήμαινε η εκδοχή του σημιτικού εκσυγχρονισμού είναι ένα θέμα που έχει αποτελέσει αντικείμενο εκτενούς σχολιασμού. Συνοψίζοντάς τη σε λίγες λέξεις, η στρατηγική του Κ. Σημίτη, η οποία είχε ως κορωνίδα την ένταξη της χώρας στην Ευρωζώνη, ήταν απόρροια της ευρύτερης στρατηγικής της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας κατά τη δεκαετία του ’90, όπως αυτή αποτυπώθηκε από τους Γκ. Σρέντερ και Τ. Μπλερ, και είχε ως βασικό άξονα την πλήρη αποδοχή των επιταγών του νεοφιλελευθερισμού.
Μετά την περίοδο του Σημίτη, στην οποία συνέβησαν πολλές και ποικίλες... εκσυγχρονιστικές τομές - ένταξη στην ΟΝΕ διά της μεθόδου της «δημιουργικής λογιστικής», μετοχοποίηση των ΔΕΚΟ, ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, υφαρπαγή των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων για τη δημιουργία του «κόμματος του χρηματιστηρίου», σκάνδαλο Τσοχατζόπουλου, σκάνδαλο Siemens, ολυμπιακά έργα και πολλά άλλα - το συγκρότημα υιοθέτησε τον Ευάγγελο Βενιζέλο, ως τον πιο κατάλληλο για τη συνέχεια του αφηγήματος. Ωστόσο, από την πρώτη στιγμή, το βασικό αίτημα που έθεταν επιτακτικά από τις στήλες “Των Νέων” και “Του Βήματος” οι αρθρογράφοι και οι αρχισυντάκτες του συγκροτήματος ήταν η απαλλαγή του ΠΑΣΟΚ από τα «λαϊκιστικά βαρίδια του παρελθόντος».
Ο αντιλαϊκισμός του Σημίτη, που αποτελεί βασική ιδεολογική συνιστώσα και της Ν.Δ. του Κυρ. Μητσοτάκη, μπορεί να κωδικοποιηθεί ως εξής: «Οι τεχνοκράτες ξέρουν». Στο πλαίσιο αυτό, οι κοινωνικές διεκδικήσεις συνιστούν λαϊκισμό, εκτός αν στρέφονται εναντίον της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Στο ίδιο πλαίσιο, η ακτίνα δράσης της αόρατης χείρας της αγοράς οφείλει να επεκταθεί σε κάθε πτυχή της κοινωνικής δραστηριότητας. Οι δημοκρατικές διαδικασίες δεν χρειάζεται να έχουν τη βαρύτητα που είχαν κάποτε, ενώ οι συλλογικότητες αποτελούν «συντεχνίες», εκτός βέβαια αν πρόκειται για τον ΣΕΒ, την Ένωση Τραπεζών κ.ο.κ.
Με την εκλογή της Φώφης Γεννηματά στην ηγεσία του κόμματος, τα πράγματα περιπλέχτηκαν. Η νέα πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ φέρει το βαρύ όνομα-σύμβολο της περιόδου που το ΠΑΣΟΚ ήταν στον δρόμο του «λαϊκισμού» κατά τον ΔΟΛ. Η ίδια η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, επιχειρώντας να κρατήσει δύσκολες ισορροπίες, δεν πετάει τίποτα: χαρακτηριστικό παράδειγμα η ομιλία της στη συζήτηση για την Παιδεία, στην οποία υπερασπίστηκε και τον νόμο-πλαίσιο για τα ΑΕΙ του 1982 (Νόμος 1268) αλλά και τον νόμο Διαμαντοπούλου (Νόμος 4009/2011). Την ίδια στιγμή, ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, δηλαδή ο Ευ. Βενιζέλος, εξακολουθεί να μην κρύβει τη δυσανεξία του με το «παλιό ΠΑΣΟΚ» και την προσήλωσή του στη σύμπλευση με τη Ν.Δ. σε μια σειρά κρίσιμων ζητημάτων.i
Η τοποθέτηση, άλλωστε του Ευ. Βενιζέλου στη συζήτηση στη Βουλή για το θέμα της αδειοδότησης των τηλεοπτικών καναλιών ήταν ενδεικτική. Μέσα σε έναν παροξυσμό κρίσης μεγαλείου γύρω από τις περγαμηνές του ως συνταγματολόγου, ο Ευ. Βενιζέλος, αφού ζήτησε την ευγνωμοσύνη του πανελληνίου για το ότι τα κανάλια πλήρωναν φόρους και ασφαλιστικές εισφορές («ξεχνώντας» να αναφέρει το ύψος των χρεών τους), τοποθετήθηκε ξεκάθαρα υπέρ της κατάργησης και όχι της αναστολής του επίμαχου άρθρου 2Α του Νόμου 4339.
Λίγες μέρες νωρίτερα, γνωστός αρθρογράφος “Των Νέων” κατηγορούσε το ΠΑΣΟΚ για τη συναινετική του στάση στη Διάσκεψη των Προέδρων με θέμα τη συγκρότηση του ΕΣΡ.
Πόσο μπορεί να αντέξει αυτή τη διελκυστίνδα το ΠΑΣΟΚ; Άγνωστο. Τι σχέση έχει η Αριστερά με τον «λαϊκισμό» και τον «αντιλαϊκισμό»; Επί της αρχής, καμία. Ωστόσο, το ίδιο το δίπολο, όπως συγκροτείται στο παραπάνω αφήγημα, οφείλει να αφήνει τους αριστερούς παγερά αδιάφορους.
i. Νίκος Λιονάκης, «Τους ενώνει ο Βενιζέλος», “Η Αυγή”, 27/9/2016
