Με την έναρξη των επιχειρήσεων του ιρακικού στρατού για την ανακατάληψη της Μοσούλης, τα ξημερώματα της 17ης/10/16, τερματίστηκε μια περίοδος ακινησίας στα πολεμικά μέτωπα του Ιράκ. Aπό τις 28/6/2016, που το Ιράκ ανακατέλαβε τη Φαλούτζα από τον ΙSIS, επικρατούσε μια στασιμότητα στα πολεμικά μέτωπα της χώρας, παρ' όλο που η παρουσία των τζιχαντιστών είχε περιοριστεί ουσιαστικά στη Μοσούλη και στην περιοχή της, στην πόλη δηλαδή που κατέστησαν αμέσως πρωτεύουσά τους και στην οποία ανακήρυξαν το χαλιφάτο τους. Ο λόγος είναι ότι η επανάκτηση της πόλης αντιμετωπίζει μια σειρά στρατιωτικών, ανθρωπιστικών και πολιτικών προβλημάτων.
Τα ανθρωπιστικά προβλήματα συνδέονται με τις προβλεπόμενες ανθρώπινες απώλειες και την περίθαλψη του αναμενόμενου κύματος προσφύγων, ο αριθμός των οποίων, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ αλλά και του Πενταγώνου, πιθανόν να πλησιάσει το 1 εκατομμύριο.
Τα στρατιωτικά προβλήματα έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι η πόλη είναι η δεύτερη σε μέγεθος σε όλο το Ιράκ, κάτι που δυσκολεύει την κατάληψή της. Η περίπτωση του Χαλεπίου στη γειτονική Συρία είναι ενδεικτική.
Τα πολιτικά προβλήματα αφορούν το πολιτικό μέλλον της πόλης και της επαρχίας της που είναι πολυεθνική, ο πληθυσμός της αποτελείται κυρίως από Άραβες, Κούρδους, Τουρκομάνους και Ασσύριους και δεσπόζει σε μια πετρελαιοφόρα λεκάνη, με αποτέλεσμα να είναι για πολλά χρόνια μήλο της έριδος για την ευρύτερη περιοχή. Oι Τούρκοι ανανέωσαν πρόσφατα μονομερώς την παρουσία περίπου 2.000 στρατιωτικών τους έξω από την πόλη, ενώ ο Ερντογάν δήλωσε ότι τη Μοσούλη πρέπει να ελέγχουν μόνο οι "σουνίτες Άραβες, σουνίτες Τουρκομάνοι και σουνίτες Κούρδοι" (κατά την τουρκική εκδοχή δεν υπάρχει ο προσδιορισμός σουνίτες για τους Τουρκομάνους, Αl Monitor), κάτι που εξόργισε την ιρακινή κυβέρνηση. H μεγαλύτερη αντιπαράθεση όμως αφορά τους Άραβες και τους Κούρδους.
Η Συνθήκη των Σεβρών το 1920 προέβλεπε για πρώτη φορά τη δημιουργία ενός αυτόνομου κουρδικού κράτους στα εδάφη του σημερινού τουρκικού Κουρδιστάν, που θα μπορούσε να επεκταθεί προς τα νότια, να περιλάβει τη Μοσούλη, αλλά και να αποκτήσει μελλοντικά την ανεξαρτησία του (άρθρα 62, 64). Μόνο που τη Συνθήκη των Σεβρών οι Τούρκοι την υπέγραψαν με το πιστόλι στον κρόταφο. Η Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 παρέπεμπε τη Μοσούλη στην Κοινωνία των Εθνών, η οποία το 1925 την επιδίκασε στο τμήμα της βρετανικής ζώνης επιρροής, που από το 1932 είναι το ανεξάρτητο κράτος του Ιράκ. Ποτέ δεν το χώνεψαν καλά αυτό οι Τούρκοι (D. McDowall: A modern History of the Kurds).
Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι Κούρδοι του Ιράκ εξεγέρθηκαν πολλές φορές διεκδικώντας κάποια μορφή αυτονομίας. Τελικά, μετά την επέμβαση της διεθνούς δύναμης, υπό την ηγεσία των Αμερικανών, το 2003, πέτυχαν τη δημιουργία του Αυτόνομου Ιρακινού Κουρδιστάν, έκτασης 41.710 τετραγωνικών χιλιομέτρων και πληθυσμού 5,5 εκατομμυρίων κατοίκων. Η Μοσούλη δεν συμπεριλαμβάνεται σ' αυτό, μαζί όμως με την ευρύτερη επαρχία της Νινευή είναι στο όριο της διαφιλονικούμενης περιοχής που προβλέπεται στο άρθρο 140 του ιρακινού Συντάγματος.
"Η δύναμη που θα διεξαγάγει τις επιχειρήσεις της απελευθέρωσης είναι ο γενναίος ιρακινός στρατός μαζί με την εθνική πολιτοφυλακή και αυτοί είναι που θα μπουν στη Μοσούλη, κανένας άλλος" δήλωσε ο Ιρακινός πρωθυπουργός Χαϊντέρ Αλ Αμπάντι, ανακοινώνοντας την έναρξη των επιχειρήσεων (AFP). "Η απελευθέρωση της Μοσούλης χωρίς τους Πεσμεργκά (σ.σ.: τους Κούρδους αντάρτες του βουνού) είναι καταδικασμένη να αποτύχει" είχε δηλώσει το καλοκαίρι ο αρχηγός του Σοσιαλιστικού Κόμματος του Κουρδιστάν, Μουχαμάντ Χατζή Μαχμούντ (Bas News). "Οι πεσμεργκά δεν θα μπουν στη Μοσούλη, αλλά το στρατιωτικό θέμα είναι πολύ ευκολότερο από το πολιτικό" τόνισε πρόσφατα ο υπουργός Εξωτερικών του Ιρακινού Kουρδιστάν Φαλάχ Μουσταφά Μπακίρ (France 24). Όχι και πολύ συναινετικά όλα αυτά.
Υπάρχει πολιτική συναίνεση για το μέλλον της Μοσούλης; Υπάρχει στρατιωτική συνεννόηση; Ποια είναι η θέληση των κατοίκων της πόλης; Οι Άραβες, που αποτελούν την πλειονότητα, είναι όμως κυρίως σουνίτες όπως και οι Κούρδοι, προτιμούν να ξαναδεθούν σήμερα στο άρμα του σιιτικού Ιράκ; Με δεδομένο ότι οι Κούρδοι κατέχουν από το 2014 το επίσης διαφιλονικούμενο Κιρκούκ, θα αποδεχθούν μια λύση που τους περιoρίζει στα κουρδοκρατούμενα τμήματα της επαρχίας; To πιθανότερο είναι ότι ούτε τα προβλήματα λύθηκαν, ούτε συνεννόηση υπήρξε, ούτε τα ερωτήματα απαντήθηκαν. Δεν είναι καλά προμηνύματα αυτά.
