Περί ανακωχής πρόκειται, απλής ανακωχής. Και, απ’ ό,τι φαίνεται, προσωρινής και μάλλον βραχύβιας ανακωχής. Κι ας εμφανίστηκε ως «καταλλαγή», μιας και «ήρθησαν οι παρεξηγήσεις».
Αν, όπως όλα δείχνουν, η περί τα Θρησκευτικά μάχη δεν ήταν παρά ο «πρόλογος» ή, σωστότερα, «προειδοποιητικές και αναγνωριστικές βολές» εν όψει της αναθεώρησης του Συντάγματος. Τότε ναι, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι. Ο πόλεμος μόλις τώρα αρχίζει...
Είναι πολλές και μάλλον σοβαρές οι αναλύσεις και οι συνακόλουθες εκτιμήσεις που μαρτυρούν περί αυτού. Ότι η ηγεσία της Εκκλησίας της Ελλάδος αξιοποίησε την ιστορία με το μάθημα των Θρησκευτικών προκειμένου να προετοιμαστεί. Και να προειδοποιήσει. Πως είναι ετοιμοπόλεμη για τη μητέρα των μαχών. Στην περίπτωση της καθ' οιονδήποτε τρόπο (έστω και κατ’ ελάχιστο) «διατάραξης» της τάξης πραγμάτων της σήμερα ισχύουσας. Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις Πολιτείας - Εκκλησίας. Επίκειται, βλέπετε, η αναθεώρηση του Συντάγματος, οπότε τα πάντα μπορεί να συμβούν.
Με την εναρκτήρια ομιλία του στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ήταν απολύτως σαφής. Τόσο για τους στόχους και τις επιδιώξεις του όσο και για τον «ιδεολογικό μανδύα» της προετοιμαζόμενης εκστρατείας. Εκεί όπου η Εκκλησία αποφασίζει, απ’ ό,τι φαίνεται, ν’ ανοίξει μέτωπο με την Αριστερά, και μάλιστα με ιστορικούς και «ιδεολογικούς» όρους. Κάτι που δεν έχει προηγούμενο στο πρόσφατο παρελθόν.
Τα ανάλογα μπορούν, ίσως, να αναζητηθούν στην περίοδο μετά τον εμφύλιο. Τότε που οι αρχιερείς στην πλειονότητά τους, με τα από άμβωνος κηρύγματα και τις εγκυκλίους τους, είχαν πάρει στις πλάτες τους την αντικομμουνιστική «ιδεολογία» του μετεμφυλιακού κράτους. Και, φυσικά, ευλογούσαν τις πρακτικές του.
Είναι απολύτως χαρακτηριστικό, αλλά και αποκαλυπτικό προθέσεων και στόχων, ότι στις πάνω από 80 σελίδες της εισηγητικής ομιλίας του αρχιεπισκόπου στη ΔΙΣ το ζήτημα των Θρησκευτικών (το θέμα της ημερήσιας διάταξης σημειωτέον) δεν έτυχε προνομιακής αναφοράς. Αντίθετα, οι σχέσεις Πολιτείας - Εκκλησίας κυριάρχησαν καθ’ ολοκληρίαν, με εμφανή την αγωνία για τυχόν απόπειρα αναθεώρησής τους.
Είχε φροντίσει, άλλωστε, ο κ. Ιερώνυμος, με δηλώσεις του, να θυμίσει πως όποιος τα έβαλε με την Εκκλησία στη διάρκεια της Ιστορίας ηττήθηκε κατά κράτος. Όπου Εκκλησία, το ιερατείο και τα συμφέροντά του...
Πολιτικό μανιφέστο
Πολιτικό μανιφέστο χαρακτηρίστηκε η εισηγητική ομιλία του αρχιεπισκόπου στη ΔΙΣ. Όλως δικαίως. Πολιτικό μανιφέστο με έντονα ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Και με σαφές (και σκληρό) μέτωπο προς την Αριστερά.
«...Τα κόμματα της Αριστεράς, με τη γνωστή φιλοσοφικο-κοινωνική βιοκοσμοθεωρία του κομμουνιστικού κοσμοειδώλου, όπως γνώρισε τον χωρισμό αυτόν ο καταρρεύσας υπαρκτός σοσιαλισμός στο ανατολικό μπλοκ, που στην ουσία ήταν ο διωγμός της θρησκευτικής πίστεως, ελαύνονται από αποτυχημένα αθεϊστικά ιδεολογήματα...».
Μάλιστα. Πρόκειται για λόγια του προκαθημένου της ελλαδικής Εκκλησίας. Έστω και αν, όπως είπε, τα δανείστηκε από τον μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ. Τα υιοθέτησε πάντως ενσωματώνοντάς τα στη συλλογιστική της ομιλίας του.
Κάθε άλλο δε παρά τυχαία θα μπορούσε να θεωρηθεί η επιλογή αυτή την ώρα, ως παράδειγμα και πρότυπο, του Πειραιώς Σεραφείμ. Του πιο ακραίου σε μισαλλόδοξα κηρύγματα μέλους της Ιεραρχίας. Επιθυμούσε άραγε να καταστήσει, έτσι, απολύτως σαφές πως έχει επιλέξει στρατόπεδο; Πως έχει ήδη αποφασίσει με ποιους θα πάει και ποιους θ’ αφήσει; Είναι πολύ πιθανό. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς τις πρακτικές τη Εκκλησίας στη φάση που ακολουθεί.
Αν λοιπόν μετά απ’ όλα αυτά υπάρχουν κάποιοι που στοιχηματίζουν στην «καταλλαγή». Αν πιστεύουν ότι πράγματι «ήρθησαν οι παρεξηγήσεις». Μάλλον είναι πολύ μακριά νυχτωμένοι. Και, πάντως, ας φυλάγονται και ας προετοιμάζονται καλού - κακού.
Ο ίδιος ο αρχιεπίσκοπος, εξάλλου, φρόντισε να διαλύσει και τις τελευταίες αμφιβολίες υποστηρίζοντας πως ενδεχόμενη απόπειρα χωρισμού, ισοδυναμεί με προσπάθεια αποκοπής της Εκκλησίας από τον λαό. Στο παρά ένα βρίσκεται, δηλαδή, να κηρύξει την Εκκλησία «εν διωγμώ», εάν και εφ’ όσον. Με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τις εξελίξεις.
Ήταν δε αυτές ακριβώς οι -περί του λαϊκού φρονήματος- παράγραφοι στην αρχιερατική ομιλία που οδήγησαν αρκετούς αναλυτές στο συμπέρασμα, πως η ηγεσία της Εκκλησίας ετοιμάζεται να ζητήσει δημοψήφισμα επί του χωρισμού. Ή μήπως και χριστοδουλικού τύπου λαοσυνάξεις;
Όπως και να 'χει, το βέβαιο είναι πως το πολιτικό προσωπικό της χώρας (με την κύρια ευθύνη στην κυβέρνηση, εννοείται) θα πρέπει ν’ αρχίσει να προετοιμάζεται. Πιθανότατα για σκληρή και δύσκολη αντιπαράθεση. Προς την κατεύθυνση του -και συνταγματικά κατοχυρωμένου- πολιτικού ορθολογισμού στην πολιτειακή συγκρότηση της χώρας. Θα δείξει έτσι και θ’ αποδείξει πως μπορεί να σταθεί άξιο των καιρών. Και των εύλογων απαιτήσεών τους...
