Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.4°C21.6°C
2 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
19 °C
15.6°C20.8°C
2 BF 70%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.8°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.5°C24.8°C
2 BF 34%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.9°C22.3°C
3 BF 46%
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Η Συνθήκη της Λωζάννης και ένα μυστικό πρωτόκολλο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Η Συνθήκη της Λωζάννης και ένα μυστικό πρωτόκολλο

Σκίτσο του Alfred Leeth, "The Bystander", 18 Ιουλίου 1923

Η Συνθήκη Ειρήνης του 1913 που τερμάτισε τους Βαλκανικούς Πολέμους περιείχε μια ρήτρα βάσει της οποίας οι Δυνάμεις θα αποφάσιζαν για την τύχη των νησιών του Βόρειου Αιγαίου. Βάσει αυτής της ρήτρας, όλα τα νησιά δόθηκαν, τότε, στην Ελλάδα. Η προσκύρωσή τους επιβεβαιώθηκε με τη Συνθήκη των Σεβρών, η οποία κατέρρευσε, όμως, με τη Μικρασιατική Καταστροφή. Στην Ελλάδα τα νησιά, πλην όσων ρητά εξαιρέθηκαν, κατακυρώθηκαν οριστικά με τη Συνθήκη της Λωζάννης.

Με βάση το άρθρο 12 της Συνθήκης της Λωζάννης του 1923, επικυρώνεται η κυριαρχία της Ελλάδας στα νησιά της Ανατολικής Μεσογείου (Βορείου Αιγαίου) εκτός από την Ίμβρο και την Τένεδο. Με την ίδια Συνθήκη, με το άρθρο 16, η Τουρκία δηλώνει ευθέως ότι παραιτείται από κάθε τίτλο και οποιοδήποτε δικαίωμα επί των νήσων, εκτός εκείνων που η κυριαρχία τους της αναγνωρίζεται με την ίδια Συνθήκη.

Αυτά όλα είναι γνωστά. Υπάρχει, όμως, κάτι ακόμα, λιγότερο γνωστό.

Με τη Συνθήκη της Άγκυρας της 20ής Οκτωβρίου 1921 ανάμεσα στον ειδικό απεσταλμένο της νέας γαλλικής κυβέρνησης Φρανκλίν Μπουγιόν (Franklin Bouillon) και τον Κεμάλ, η Γαλλία τερμάτισε την εμπόλεμη κατάσταση με την Τουρκία, εκκένωσε την Κιλικία και παρέδωσε στον Κεμάλ όλο τον οπλισμό του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος με τα βαριά τσεχικά πυροβόλα Σκόντα, χάρη στα οποία κέρδισε τον πόλεμο. Η πιο πάνω Συνθήκη περιείχε ένα μυστικό πρωτόκολλο. Περί αυτού γίνεται μνεία σε μια ανέκδοτη μελέτη του Παναγιώτη Πιπινέλη, το δακτυλόγραφο πρωτότυπο της οποίας βρίσκεται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη (κατέχω ένα πιστό ομοιόγραφο). Ο Παν. Πιπινέλης, που υπηρετούσε ως πρέσβης της κυβέρνησης του Καΐρου στο Λονδίνο στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, συνέταξε τότε την πιο πάνω μελέτη, διαιρεμένη σε τεύχη κατά γεωγραφικά θέματα, σχετικά με τις δυνατές διεκδικήσεις της Ελλάδας μετά τον πόλεμο. Στο τεύχος 4 («Σάμος, Χίος, Λέσβος, Ίμβρος, Τένεδος, Σαμοθράκη»), σελ. 33, αναφέρει την ύπαρξη ενός συνημμένου, «όλως μυστικού» (sic) πρωτοκόλλου στη Συνθήκη της Άγκυρας. Σημειώνει ότι βρίσκεται στον φάκελο S. 3. 1921 της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο και παραθέτει το άρθρο 3, διατυπωμένο στα αγγλικά, ως εξής:

«The National Gt, hereby, accepts the decision which may be taken by the allied powers in respect of the Aegean islands». (Η Εθνική Κυβέρνησις της Τουρκίας αποδέχεται από τούδε οποιαδήποτε απόφαση θέλουν λάβει μελλοντικώς οι συμμαχικές δυνάμεις σε σχέση με την τύχη των νησιών του Αιγαίου).

Αυτό ισοδυναμεί με παραίτηση της Τουρκίας από κυριαρχικές αξιώσεις επάνω στα νησιά του Αιγαίου, μάλιστα υπογεγραμμένη από τον ίδιο τον Κεμάλ, που ανέθεσε την τύχη τους στην απόλυτη κρίση των συμμαχικών δυνάμεων. Αποδέχθηκε δηλαδή την παρόμοια ρήτρα τής Συνθήκης Ειρήνης του 1913, βάσει της οποίας τα νησιά είχαν δοθεί στην Ελλάδα... Η Συνθήκη της Λωζάννης, που ακολούθησε, έκανε ακριβώς αυτό. Επικύρωσε εκ νέου, με τη συνυπογραφή των συμμαχικών δυνάμεων, ως προς τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, τη Συνθήκη ειρήνης του 1913, εκχωρώντας τα με απόλυτη κρίση, οριστικά πλέον, στην Ελλάδα, πλην όσων ρητώς εξαιρούνται (Ίμβρος, Τένεδος). Όλες οι προσπάθειες του Ισμέτ Ινονού να ερμηνεύσει διαφορετικά τη Συνθήκη του '13 έπεσαν στο κενό.

Μένει, όμως, ακόμα κάτι σημαντικό να πούμε. Τα πιο πάνω, ενδεχομένως, εξηγούν την άλλως δυσεξήγητη σπουδή της Ελλάδας να εκκενώσει την Ανατολική Θράκη, παρά το γεγονός ότι ο ελληνικός στρατός είχε αναδιοργανωθεί από την επαναστατική κυβέρνηση Πλαστήρα - Γονατά και μπορούσε να την κρατήσει. Ξέροντας πλέον καλά τον τρόπο με τον οποίο μονίμως πολιτεύονται οι Δυνάμεις, είναι βάσιμο να εικάσουμε ότι άσκησαν ισχυρή παρασκηνιακή πίεση, θέτοντας προκαταρκτικά την ελληνική αντιπροσωπεία μπροστά στο δίλημμα να επιλέξει ανάμεσα στην Ανατολική Θράκη και στα νησιά του Βορείου Αιγαίου... Χάρη στην πολιτική διορατικότητα του Κεμάλ, που, σε χρόνο ουδέτερο, κατέστησε με το μυστικό πρωτόκολλο τις Δυνάμεις επιδιαιτητές, η Τουρκία κέρδισε, στη διάσκεψη της Λωζάννης, απροσδόκητα τη διπλωματική μάχη της Ανατολικής Θράκης, ενώ αντιστοίχως παραιτήθηκε αμετάκλητα κάθε κυριαρχικής αξίωσης επάνω στα νησιά του Βόρειου Αιγαίου... Χωρίς την πολιτική οξύνοια του Κεμάλ, πιθανότατα η Τουρκία θα είχε αποχωρήσει από τη Λωζάννη με εντελώς άδεια χέρια. Αυτά για χάρη της ιστορικής αλήθειας που βλέπουμε να παραβιάζεται βάναυσα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL