Φέτος αυξήθηκαν τα παράπονα των μικρών και μεσαίων καταστηματαρχών του τουριστικού κλάδου, κυρίως της εστίασης, που αντιδρούν στο σύστημα «αποκλειστικής φιλοξενίας», το γνωστό "all inclusive". Η επίταση των διαμαρτυριών έχει ως βάση το γεγονός ότι αυξήθηκε και ο αριθμός των ξενοδοχείων που λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο, περιλαμβάνοντας πια και μικρότερης δυναμικότητας μονάδες.
Η παραμονή σε ένα ξενοδοχείο «με όλα πληρωμένα» δεν αποτελεί την καλύτερη μορφή τουρισμού, τόσο για τους ίδιους τους φιλοξενούμενους όσο και για την τοπική οικονομία. Αυτό το ξέρουμε. Γίνεται ωστόσο κατανοητό ότι πρόκειται για διμερείς ιδιωτικές συμφωνίες μεταξύ των τουριστικών πρακτόρων και των ξενοδόχων, στις οποίες, σύμφωνα με την αρχή της «ελευθερίας των συμβάσεων» (Αστικός Κώδικας, άρθρο 361), δεν παρέχονται περιθώρια κρατικής παρέμβασης.
Ή μήπως παρέχονται;
Το ερώτημα αυτό δεν είναι καθόλου ρητορικό. Από την απάντηση εξαρτάται το εάν η όποια κυβέρνηση μπορεί να κάνει κάτι για τον μετριασμό των αρνητικών συνεπειών του ραγδαία γενικευόμενου αυτού φαινομένου.
Γίνεται γενικά δεκτό ότι μεταγενέστερη επέμβαση του νομοθέτη στο περιεχόμενο μιας σύμβασης εις βάρος ενός εκ των συμβαλλομένων δεν συμβιβάζεται με την αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων. Εξαιρούνται όμως οι περιπτώσεις όπου υπάρχει κατάχρηση δικαιώματος (Αστικός Κώδικας, 281) ή, ευρύτερα, κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης που το ένα μέρος κατέχει στη σχετική αγορά (άρθρα 1 και 2 ν. 3959/2011).
Σ’ αυτές τις περιπτώσεις δικαιολογείται κρατική παρέμβαση. Ισχυρή βάση για μια τέτοια παρέμβαση προσφέρει και η διάταξη του άρθρου 106 παρ. 2 του Συντάγματος, η οποία θέτει περιορισµό στην ελευθερία της ιδιωτικής οικονοµικής πρωτοβουλίας, η οποία οφείλει να αναπτύσσεται κατά τρόπο που δεν βλάπτει την εθνική οικονοµία ως σύνολο.
Δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί «εν κενώ» ποιες θα μπορούσαν να είναι κάποιες, σύννομες εννοείται, νομοθετικές πρωτοβουλίες. Απαιτείται διάλογος, αξιοποίηση εμπειριών από ξένες χώρες με αναπτυγμένο τουριστικό κλάδο και, βεβαίως, πολιτική πρωτοβουλία. Το υπουργείο Τουρισμού έχει ήδη εκδηλώσει πρόθεση μελέτης και αναζήτησης πιθανών προτάσεων.
Έχουν υπάρξει ορισμένες ιδέες, όπως ο χωρικός προσδιορισμός των μονάδων που θα μπορούν να λειτουργούν με το σύστημα all inclusive, η ανάπτυξη ενός συστήματος συνεργασίας τους με παρακείμενες επιχειρήσεις, η υποχρεωτικότητα στην προμήθεια τοπικά παραγόμενων προϊόντων. Υπάρχει ακόμα η ιδέα να καθιερώνεται ρήτρα αποφυγής αυτού του τύπου των συμβάσεων εάν ο ιδιοκτήτης θέλει να ενισχυθεί από χρηματοδοτικά προγράμματα κ.ά. Θα μπορούσαν να προκύψουν και άλλες λιγότερο ή περισσότερο εφαρμόσιμες ιδέες.
Για την εξεύρεση λύσεων έχουν, νομίζω, συμφέρον όλες οι πλευρές, αν δεχτούμε ότι και πολλοί ιδιοκτήτες αναγκάζονται να υπογράφουν όχι ιδιαίτερα επωφελείς συμβάσεις, υποχρεώνονται σε δαπάνες που δεν είχαν προγραμματίσει, υλοποιούν δεσμεύσεις για επέκταση, ανακαινίσεις εκτός των άμεσων σχεδίων τους κ.λπ.
Το σίγουρο είναι ότι ο περιορισμός του φαινομένου all inclusive σε ανεκτά πλαίσια θα λειτουργήσει αναζωογονητικά στην τοπική οικονομία, θα βελτιώσει την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών, θα συντελέσει, κατ’ επέκταση, στην καλύτερη προβολή και διαφήμιση του τόπου ως ιδιαίτερου τουριστικού προορισμού. Το άμεσα ζητούμενο είναι να ξεκινήσει ο διάλογος και η από κοινού αναζήτηση λύσεων.
* Ο Αντώνης Μπαλωμενάκης είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Ν. Χανίων
