Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.2°C21.2°C
3 BF 71%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
17 °C
13.6°C19.4°C
2 BF 78%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.4°C
3 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.7°C24.8°C
6 BF 33%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
17 °C
16.8°C18.5°C
0 BF 82%
Κρίσιμη καμπή
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κρίσιμη καμπή

Μακριά από κάθε ιστορικιστική προσέγγιση, που μέσα από μια γραμμική αντίληψη των γεγονότων προβάλλει το παρελθόν στο παρόν, αναζητώντας στο χθες την αυτοσυνείδηση του σήμερα, βάσιμη είναι η άποψη ότι η Αριστερά στη χώρα μας διακρίνεται για τη διαχρονικότητα της ισχυρής παρουσίας της. Έδειξε απαράμιλλη αγωνιστικότητα και ακατάβλητη αντοχή σε μια μακρόσυρτη σειρά σκληρών, εναλλασσόμενων δοκιμασιών. Η ισχύς και η αντοχή της έχουν ευρύτατη διεθνή αναγνώριση.

''Από τα 1800 συναντάμε στην Ελλάδα δημοκρατικά κόμματα που δρουν στο πλαίσιο της Κοινοτικής Αυτοδιοίκησης [...]", σημειώνει ο Νίκος Σβορώνος, ''στην οποία οι δημοκράτες τιτλοφορούνται 'καρμανιόλοι'. Στις συντεχνίες και τις συνεργατικές η κοινωνική πάλη διεξάγεται ανάμεσα στους μαστόρους και τους καλφάδες, ανάμεσα σε μεγάλους και μικρούς μετόχους (Αμπελάκια)...''.

Η επαφή με τη δημοκρατική Γαλλία έχει συντελέσει στη διαμόρφωση ενός εθνικού κινήματος με έντονο κοινωνικό περιεχόμενο, ενώ η συγκυρία των ρωσοτουρκικών πολέμων αναδεικνύει το ''ξανθόν γένος'' με τρόπο που αργότερα θα δημιουργήσει κλίμα ιδιαίτερης δεκτικότητας για το μήνυμα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Γύρω από το νέο αφήγημα συγκροτείται ο ''λαός της Αριστεράς''. Παρά το ισχυρό ανάχωμα του αντίρροπου αφηγήματος, της Μεγάλης Ιδέας, οι νέες ιδέες του σοσιαλισμού κερδίζουν έδαφος. Συναντιούνται με τα ριζοσπαστικά στοιχεία της λαϊκής παράδοσης. Η ρευστότητα των κοινωνικών δομών δυσχεραίνει τη δημιουργία ταξικών κομμάτων. Αλλά έχουν εμφανιστεί πολιτικά μορφώματα που εγκολπώθηκαν τη σοσιαλιστική ιδεολογία, τα οποία ενοποιούνται τον Νοέμβριο του 1918, συγκροτώντας το ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος), που στα τέλη του 1924 θα μετονομαστεί σε ΚΚΕ.

Η απουσία οργανωμένης Σοσιαλδημοκρατίας διευρύνει το χαρακτήρα τού νεότευκτου κόμματος. Το κοινωνικό στοιχείο στο οποίο αυτό αναφέρεται είναι η ισχνή ακόμη εργατική τάξη, με τη σημαντική όμως αγωνιστική της παρουσία, μαζί με τα εκτεταμένα συμμαχικά της λαϊκά στρώματα, που είναι πολλών κατηγοριών: ''πολυσθενείς'' εργαζόμενοι (φτωχοί αγρότες - εποχικοί εργάτες), μικροεπαγγελματίες, κατώτεροι υπάλληλοι... Δεν είναι η αμφιλεγόμενη, άλλωστε, ταξική τους υπόσταση που τους φέρνει στο πλευρό της εργατικής τάξης, αλλά οι συνθήκες του βιοπορισμού, του επιπέδου διαβίωσης, των κοινωνικών συγκρούσεων.

Ο ''λαός της Αριστεράς'' δεν περιορίζεται στους οπαδούς και στα μέλη του προσίδιου κόμματος. Εκτείνεται σε ένα ευρύτερο σύνολο, που αποτελεί, στις κορυφαίες ιστορικές στιγμές ιδίως (όπως η κατοχή ή η δεκαετία του 1960), μια πλατιά διαταξική συμμαχία με κυμαινόμενα όρια (ΕΑΜ, ΕΔΑ). Πολιτικοί ερευνητές εκτιμούν ότι το μεσοσταθμικό ποσοστό της Αριστεράς κατά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου κυμαινόταν στο 30%-35% περίπου (ο Εμφύλιος πόλεμος είχε ήδη αρχίσει, με τη συνακόλουθη απομάκρυνση από αυτή τμημάτων των μικρομεσαίων στρωμάτων). Αλλά ο ''λαός της Αριστεράς'' αναζητεί στις διάφορες εκλογικές αναμετρήσεις, που διεξάγονται συνήθως σε συνθήκες μεγάλης έντασης και προοικονομούν διαφορετικά επίδικα, την κατάλληλη κατά την κρίση του, που επικαθορίζεται από τη συγκυρία, κάθε φορά επιλογή τής ψήφου του ανάμεσα στο φάσμα των δημοκρατικών κομμάτων. Η ιδιαίτερη, παραδοσιακή, ταξική και ιδεολογική σχέση των μαζών της Αριστεράς με τον ΕΑΜογενή πολιτικό φορέα δεν εμποδίζει την κατά περίπτωση πρόσκαιρη αποστασιοποίηση από την εκλογική του κάλπη (ΕΠΕΚ, ΠΑΣΟΚ).

Η ανάδειξη της ΕΔΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση στις εκλογές του 1958, οι μεγάλες επιτυχίες της που προηγήθηκαν στις δημοτικές εκλογές του 1954, που άνοιξαν τον δρόμο για το Λαϊκό Μέτωπο' των βουλευτικών του 1956, η πρόσφατη αιφνιδιαστική άνοδος των ψήφων του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ δεν αποτέλεσαν ''εκτίναξη'' της Αριστεράς, όπως ειπώθηκε. Μέσα από μια αργόσυρτη, συχνά υπόγεια και με πολλές ταλαντεύσεις διαδικασία, οι ψήφοι του λαού της Αριστεράς, που είχαν κατά περιόδους βγει από την κοίτη τους, πραγματοποιούσαν έναν ιδιότυπο, χαρακτηριστικό ''επαναπατρισμό'' και συνάμα αυξάνονταν.

Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε μια κρίσιμη στιγμή. Αντιμετωπίζει ένα ιστορικό παράδοξο. Ενώ έφτασε στο κορυφαίο σημείο της ανόδου του στην κυβέρνηση, είναι αντιμέτωπος με τον υψηλό κίνδυνο απαξίωσης της Αριστεράς. Εχθρικές δυνάμεις, εντόπιες και ξένες, επιτίθενται σε πανστρατιά εναντίον του, με σκοπό την ακύρωση του ρόλου του στην κοινωνία. Πρόκειται για γεγονός που δεν μπορεί να αναιρέσει οποιαδήποτε εκτίμηση για το έργο που επιτελεί.

Ο κίνδυνος προκύπτει σε μια ιδιαίτερη συγκυρία. Με την παγκοσμιοποίηση -και πλήθος άλλων παραγόντων-, το διεθνές κοινωνικό και πολιτικό σκηνικό έχουν αλλάξει ριζικά. Οι συγκεκριμένες συνθήκες στις οποίες εκτυλίχθηκε η διαδικασία της ανάπτυξης μιας ισχυρής Αριστεράς στη χώρα μας ανήκουν σ' ένα ανεπανάληπτο παρελθόν. Το παρόν, τόσο διαφορετικό, θέτει σε δοκιμασία τη διαχρονικότητα της παρουσίας της, που επισημάνθηκε πριν. Η ιστορική συνέχεια διακόπτεται, όπως είναι γνωστό, από τομές ασυνέχειας, όπως η περίοδος που βιώνουμε.

Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ, με τα βάρη που φέρει -γονιδιακές αδυναμίες, θα έλεγε κανείς- να υπερβεί το διάκενο της τομής και να αντιστοιχηθεί με τις απαιτήσεις της σημερινής φάσης; Είναι το κατεξοχήν κρίσιμο ερώτημα, που δεν μπορεί να απαντηθεί με τη συνήθη επίκληση της ''αισιοδοξίας της βούλησης'' (για να θυμηθούμε το γκραμσιανό σχήμα).

Το σημείωμα τούτο, κάθε άλλο παρά απαλλαγμένο από την ''απαισιοδοξία της νόησης'' (όπως και από οποιαδήποτε πρόθεση εξάντλησης στο πλαίσιό του ενός πελώριου θέματος), προσεγγίζει θετικά το ερώτημα. Ναι, ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί. Τα ''βάρη'' του εκφράζουν τη διαλεκτική αντίφαση ανάμεσα στις αδυναμίες τής ιστορικής διαδρομής του και τις δυνατότητες που παρέχει η ιδιαιτερότητά του ως πρωτότυπου μορφώματος της Αριστεράς. Τα βάρη είναι η άλλη όψη των δυνατοτήτων - ορισμένα από τα βάρη τουλάχιστον.

Οι αδυναμίες του είναι γνωστές: Οι ελλιπείς κοινωνικές αναφορές, η χρόνια οργανωτική καχεξία (το ''οργανωτικό είναι πολιτικό''), η δυσχέρεια της άρθρωσης ενός ενιαίου, συνεκτικού πολιτικού και ιδεολογικού λόγου, οι ατροφικές δημοκρατικές λειτουργίες, για να περιοριστούμε σε ορισμένες μόνο. Οι αδυναμίες προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από την ιδιαιτερότητα, από την ''πρωτοτυπία'' της συγκρότησής του. Φέρουν τα έντονα αποτυπώματα από τις ωδίνες ενός δύσκολου τοκετού και από τη διαδρομή που ακολούθησε, με τη συνέχεια μιας ''αιχμαλωσίας'' σε μια δομή παρελθοντικού κατά βάση χαρακτήρα. Δομή που έκλεισε ωστόσο μέσα της ένα καινοτόμο εγχείρημα ''νέων τρόπων ενότητας'' (η διατύπωση είναι του αξέχαστου Ιωάννη Πασαλίδη) διαφορετικών, ετερόκλητων μέχρις ενός βαθμού κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, που ελκύονταν από τα διαφαινόμενα στοιχεία -τις υποσχέσεις- ενός νέου ''παραδείγματος'' στον ορίζοντα της κοινωνικής και πολιτικής πάλης.

Η ''πρωτοτυπία'' εξακολουθεί να υπάρχει -και μαζί της οι μεγάλες δυνατότητες που προοικονομεί-, παρά τις φθορές που έχει υποστεί εξαιτίας σοβαρών λαθών το συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα, το οποίο έχει στο ενεργητικό του όμως ιδιαίτερα σημαντικούς αγώνες και εκλογικές επιτυχίες. Αγώνες και επιτυχίες που προοικονομούν ένα ελπιδοφόρο μέλλον, καθώς είναι καρπός των καινοτομιών που έφερε στο κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς η πνοή της ανανέωσης. Ο πλουραλισμός του ΣΥΡΙΖΑ στη σύνθεσή του, η ακώλυτη διακίνηση των ιδεών και των απόψεων στους κόλπους του, οι δημοκρατικές διαδικασίες, παρά τα προσκόμματα που συναντούν, αποτελούν αναπαλλοτρίωτο κεκτημένο τού λαϊκού μας κινήματος.

Ως ''κόρην οφθαλμού'' χρειάζεται να τον διαφυλάξουμε. Η εκστρατεία της απαξίωσης της Αριστεράς, που τον αναδεικνύει σε κύριο στόχο της, δεν αντιμετωπίζεται με τη μονομέρεια της αναγωγής του σ' έναν νέο δικομματισμό και με τη ρηχότητα μιας πολιτικής επικεντρωμένης στην αντίθεση στα Μνημόνια και στους θεσμούς. Ούτε με τη μετατροπή των μνημονιακών υπογραφών σε ανεξάλειπτο άγος και με την προσκόλληση στο ''χαμένο αντικείμενο του πόθου'' μιας ανιστορικής ιδεολογικής ''καθαρότητας''. Η συγκέντρωση τόσο πυκνών πυρών από τόσο διαφορετικές κατευθύνσεις και από δυνάμεις με τόσο διαφορετικό πολιτικό και κοινωνικό πρόσημα εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ καταδεικνύει το βάρος της δύναμής του στο πεδίο της σύγχρονης πάλης για τα λαϊκά συμφέροντα και την ικανότητα της συμβολής του στην προοπτική της εξόδου από την καπιταλιστική βαρβαρότητα.

Η συγκέντρωση τόσο πυκνών πυρών από τόσο διαφορετικές κατευθύνσεις και από δυνάμεις με τόσο διαφορετικό πολιτικό και κοινωνικό πρόσημα εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ καταδεικνύει το βάρος της δύναμής του στο πεδίο της σύγχρονης πάλης για τα λαϊκά συμφέροντα και την ικανότητα της συμβολής του στην προοπτική της εξόδου από την καπιταλιστική βαρβαρότητα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL