Ποτέ πριν στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πόσο μάλιστα σ’ αυτά τα χρόνια της ευρωκρίσης, χώρες μικρές και μεγάλες, με κυβερνήσεις από διαφορετικές πολιτικές οικογένειες, δεν προσπάθησαν ανοιχτά και συντεταγμένα να διατυπώσουν μια κοινή βάση διαλόγου για το μέλλον της Ευρώπης. Για πρώτη φορά το αποπειράθηκαν χθες, στην Αθήνα, οι επτά κοινοτικές χώρες της Μεσογείου. Και προφανώς ήταν για όλες σημαντικό να πάνε με κάποιου είδους συναντίληψη στην κρίσιμη άτυπη σύνοδο κορυφής της Μπρατισλάβας, γι' αυτό υιοθέτησαν τη Διακήρυξη των Αθηνών. Και αποφάσισαν να ξανασυναντηθούν στην άλλη άκρη της Ευρώπης, στη Λισσαβώνα.
Οι επτά -Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Μάλτα, Κύπρος και Ελλάδα- φρόντισαν να καταστήσουν σαφές από την αρχή ότι δεν επιθυμούν να στήσουν άλλη μια... φράξια μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν φιλοδοξούν να γίνουν άλλο ένα κλαμπ τύπου Βίσεγκραντ, που επιλέγει α λα καρτ ποιους ευρωπαϊκούς κανόνες θέλει να τηρήσει και ποιους όχι. Αντίθετα, παρά τις διαφορές μεταξύ τους, θέλουν να παλέψουν για μια Ευρώπη που “να τηρεί τις υποσχέσεις για ευημερία και κοινωνική δικαιοσύνη”. Να ξαναδώσουν ένα όραμα στους ευρωπαϊκούς λαούς, που νιώθουν όλο και πιο αποξενωμένοι από τις πολιτικές που χαράσσονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Χρειάστηκε να φτάσει στα όρια της διάλυσης η Ε.Ε. για να ωριμάσουν οι συνθήκες για μια τέτοια συνάντηση, για μια τέτοια διακήρυξη. Χρειάστηκε να εκτιναχθεί παντού στα ύψη ο ευρωσκεπτικισμός, με αποκορύφωση την απόφαση των Βρετανών να εγκαταλείψουν το “ευρωπαϊκό σπίτι”.
Ωστόσο, καλύτερα μια πρωτοβουλία με καθυστέρηση, παρά καθόλου. Και δη μια πρωτοβουλία που βάζει μετ’ επιτάσεως στο τραπέζι των “27” το ζητούμενο της κοινωνικής Ευρώπης, μια φράση η οποία, όπως εύστοχα τόνισε ο πρωθυπουργός της Μάλτας, “αφαιρέθηκε για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα από το ευρωπαϊκό λεξικό”.
Είναι σημαντικό που αυτή την πρωτοβουλία την πήρε η κυβέρνηση της Ελλάδας, μιας χώρας που είχε εξωθηθεί επί μακρόν στον ρόλο του “μαύρου πρόβατου” και που πλήρωσε και πληρώνει ακριβά τόσο την ευρωκρίση και την προσφυγική κρίση όσο και τα λάθη στη διαχείρισή τους. Και είναι επιτυχία του Αλέξη Τσίπρα που κατάφερε να ανοίξει τον διάλογο για μια καλύτερη Ευρώπη -και δη με διαφάνεια κι όχι πίσω από κλειστές πόρτες. Το στοίχημα τώρα είναι ο διάλογος να καρποφορήσει. Προς όφελος των ευρωπαϊκών λαών.
