Τη σοβαρότερη επιφύλαξη που μπορεί να έχει κάποιος σήμερα αν τεθεί υπ’ όψιν του η ιδέα να σχεδιαστεί εξ υπαρχής οποιοδήποτε έντυπο, ένθετο μάλιστα σε εφημερίδα της Αριστεράς (σαν να θέλαμε να υψώσουμε στον κύβο τις δυσκολίες μας), τη συνοψίζει ένας αλησμόνητος στίχος, εφόσον τον μεταστρέψουμε: «Είν’ όλ’ αυτά τα πράγματα πολύ παλιά»...
Ναι, ασφαλώς, αφού στο άλλο άκρο του φάσματος προϋποτίθεται ορατή και σαφής η φιγούρα ενός ανθρώπου που κάθεται στο καφενείο ή στο λεωφορείο, στο παγκάκι ή στη δουλειά και ανοίγει την πρωινή εφημερίδα του: την αγγίζει, τη φυλλομετρά, ενδεχομένως τη σκίζει. Κι αυτή η φιγούρα ξεθωριάζει ταχύτατα...
Ίσως όμως κάποια «πολύ παλιά» πράγματα ανανεώνουν το νόημά τους μες στο ξεθώριασμα ακριβώς, αν το ξεθώριασμα είναι μια μορφή της αμνησίας που εκδηλώνεται παντού και εγκωμιάζεται... (((Στον πυρήνα του «μεταμοντέρνου» πραξικοπήματος, που οδηγεί το δημοκρατικό «παράδειγμα» σε κατάρρευση και ήδη διέρρηξε τον κοινωνικό ιστό, καραδοκεί, πράγματι, η γενικευμένη λήθη – που προάγεται μεθοδικά κι οργανώνεται: Διδασκόμαστε να ξεχνάμε, αμέσως, τα πάντα· διδασκόμαστε ν’ απαρνηθούμε κάθε μορφή οξυδέρκειας συνεπώς. Γιατί βλέπουμε το παρόν (την «τωρινή στιγμή»: το πεδίο όπου ριζώνει η πολιτική θεωρία και πρακτική) ανακαλώντας και συνδυάζοντας εικόνες. Και η συρροή νεκρών, αβαθών, κατασκευασμένων εικόνων που υποκαθίστανται ταυτοχρόνως στη μνήμη και στην πραγματικότητα εγγυάται πως απ’ όσα συμβαίνουν γύρω μας κι εντός δεν βλέπουμε τίποτα.
Αν δεν αντιδράσουμε, θα διαπιστώσουμε κάποτε, απλώς, το, κατά το Περί ύψους, θρυλούμενο εκείνο, «ως η δημοκρατία των μεγάλων αγαθών τιθηνός, η μόνη σχεδόν και συνήκμασαν οι περί λόγους δεινοί και συναπέθανον [...] οι δε νυν εοίκαμεν παδομαθείς είναι δουλείας», πως δηλαδή όσα αξίζουν τον κόπο τα τρέφει η δημοκρατία και όλοι σχεδόν όσοι ήσαν ικανοί στη σκέψη και στα λόγια έζησαν και πέθαναν μαζί με τη δημοκρατία, ενώ εμείς λες και μαθαίνουμε να είμαστε δούλοι από παιδιά...
Ίσως λοιπόν η μετασχηματισμένη αξία χρήσης ενός εντύπου όπου αποτυπώνονται εκφάνσεις της «κίνησης ιδεών», ένθετου μάλιστα σε εφημερίδα της Αριστεράς (σαν να εκτελούσαμε ούτως ή άλλως σε κάθε επίπεδο μιαν άσκηση μνημοτεχνικής), έγκειται ακριβώς στο ότι δεν μπορεί παρά να χαράσσεται πια σαν η μία από τις δύο όψεις ενός νομίσματος, στην άλλη όψη του οποίου υπάρχει ο άυλος κόσμος του Διαδικτύου, και να διεκδικεί την παρωχημένη υλικότητά του (αλλά και την καινούργια μορφή του, αδιαχώριστα) ως εναντίωση στο διογκούμενο έλλειμμα μνήμης...
Εκτός κι αν μας φαίνεται μοιραίο, εδώ που φτάσαμε, να βυθιστούμε στον αδιαβάθμητο ψευδόκοσμο μιας ψηφιακής Βαϊμάρης, όπου καθένας «είναι ο εαυτός του» κυρίως όταν λυντσάρουν όλοι μαζί και όπου η συρροή αδιαφοροποίητων και μη αξιολογήσιμων πληροφοριών δημιουργεί μιαν αυταπάτη ελευθερίας και γνώσης ικανή να συγκαλύπτει τη χειραγώγηση της σκέψης, την ίδια στιγμή που η διάχυση του μελοδραματισμού και το ξεκατίνιασμα καταστρέφουν μεθοδικά κάθε έννοια αλληλεγγύης και, όπως θα το έθετε ο Όργουελ, common decency...(((Προφανώς, το εγχείρημα ανάκτησης, όσο μπορούμε, όσο γίνεται, και επέκτασης της διαθέσιμης μνήμης (κι αν δεν μας αναλογεί πρωτίστως αυτή η δουλειά, οποιαδήποτε άλλη είναι μετέωρη, είναι λόγια του αέρα κυριολεκτικά) προαπαιτεί να αποδεχθούμε πως θα βρεθούμε ξανά σ’ έναν κόσμο αντιφατικό και περίπλοκο, όπου η αγωνία για όσα συμβαίνουν σήμερα, τώρα, δεν νοθεύεται· παρατείνεται μάλλον, και παροξύνεται, αφού, για να έχει η δουλειά μας βαθύτερο, διαρκέστερο αποτέλεσμα (εκτός κι αν δεν μας ενδιαφέρει να ηγεμονεύσουν οι ιδέες μας), θα χρειαστεί ν’ αποφύγουμε οποιαδήποτε υπεραπλουστευμένη μορφή παρέμβασης στην άμεση πολιτική συγκυρία.
Μετά λύπης μας, ασφαλώς, αφού οι ευθείες δηλώσεις, όσο νηφάλιες κι αν είναι, περιέχουν πάντοτε ένα acting out, ισοδυναμούν λοιπόν, όταν αγγίξεις τα όριά σου, μ’ ένα είδος σεισάχθειας· και ποιος δεν θά ’θελε ν‘ αποτινάξει το βάρος; Ίσως όμως είναι εξίσου σημαντικό να μην δεις την αγωνία σου ή την αποδέσμευσή σου απ’ την αρπάγη της να υποκλέπτεται, να διαστρεβλώνεται, καθώς το έργο, κάθε έργο, ξαναπαίζεται ερήμην σου στα social media, μεταφρασμένο στη γλώσσα του ενδημικού λυντσαρίσματος ακριβώς.
Γιατί εκεί, στο βασίλειο της αμνησίας, μόνον δίκες προθέσεων είναι εφικτές και βρίσκονται όλοι στο τέλος απολογούμενοι, άλλοι ως μίσθαρνα όργανα κι άλλοι ως βδελυροί συνωμότες... Έτσι κατασκευάζεται και αναπαράγεται μια αντιδιαστολή συκοφαντική εξ αντικειμένου, αφού είναι ψευδής εφόσον αρνείται την κοινή αγωνία και προϋποθέτει μια μονοδιάσταση σύλληψη της «πολιτοφροσύνης» και της πραγματικότητας... (((Δεν μιλάω γενικώς κι αορίστως, μολονότι και πάλι όσα περιγράφω θα ίσχυαν. Ερήμην όλων των εμπλεκομένων, οι Υποτυπώσεις εκκολάφθηκαν σ’ ένα συνθλιπτικό βαρυτικό πεδίο τέτοιας λογής. Κι ο διαθέσιμος χρόνος δεν συνέθλιβε λιγότερο, αφού, εργαζόμενος επί οκτώ χρόνια ως διορθωτής στην Αυγή (υπό ιδεώδεις συνθήκες, όσον αφορά προπάντων στους ανθρώπους που ήμουν μαζί τους κάθε μέρα, επί ώρες, και που πολύ μου κοστίζει να μην τους βλέπω πια καθημερινά), δεν είδα σοβαρότερο τυπογραφικό λάθος από το κενό εκεί όπου υπήρχαν σελίδες αφιερωμένες σε γνώμες και ιδέες, στον λόγο και τις τέχνες.
Τέτοιου μεγέθους λάθος έπρεπε να διορθωθεί το ταχύτερο – και επιπλέον η πίεση να μετατραπεί σε πλεονέκτημα. Έτσι, αποδεχτήκαμε την ιδέα ενός ενθέτου που θα διαμορφώνεται καθ’ οδόν – και που το πρώτο τεύχος του μπορεί ν’ αποτυπώνει μόνο μια τάση, μια στάση: να ανακτήσουμε, όπως είπαμε, όσο μπορούμε, όσο γίνεται, και να επεκτείνουμε τη συλλογική μνήμη σε κάθε επίπεδο· να μιλήσουμε ως εκ τούτου για τις καινούργιες πραγματικότητες· να διαβάσουμε βαθύτερα τη συγκυρία· να μην αγγίξουμε πεδία όμορα, αφού η συναδελφικότητα πρέπει ν’ ανταποδίδεται· να διαχωρίσουμε το επίκαιρο από το επικαιρικό, το προφανές από το επιφανειακό· να μην προκαλέσουμε σύγχυση, σαν να μπερδεύτηκαν οι σελίδες της τρέχουσας ύλης της Αυγής με τις σελίδες όπου εξελίσσεται άλλης τάξεως θεωρητική εργασία... Ελπίζουμε στη συμβολή όσων ήδη συνέβαλλαν σε ανάλογα εγχειρήματα κι όσων θελήσουν τώρα να συμμετάσχουν. Εκδοτική ομάδα δεν προϋπήρχε, διαμορφώνεται μαζί με το έντυπο.
Πριν απ’ όλα, πήρε τη μορφή προσκλητηρίου σε φίλους – που, για μιαν ακόμη φορά, όταν χρειάστηκε ήσαν εκεί. Τα μεγάλης εκτάσεως κείμενα, που επέβαλε η περίσταση, δεν θα είναι ο κανόνας. Η ποικιλία θ’ αναδειχθεί. Το αφιέρωμα στον Άγγελο Ελεφάντη και τον Πολίτη, με το οποίο θα ξεκινούσαν οι Υποτυπώσεις και δεν κατέστη εφικτό, θα υλοποιηθεί προσεχώς· περιορίστηκε, για την ώρα, σε μια (διπλά, για μένα) συμβολική αναφορά. Και φυσικά θέμα λογοκρισίας ή συμμόρφωσης δεν τίθεται ούτε ετέθη ποτέ: καθένας υπογράφει αυτό που έλλογα και μετ’ επιγνώσεως λέει. Στην Αυγή βρισκόμαστε άλλωστε...
