Δεν χρειάζεται, νομίζω, σε ένα σύντομο σχόλιο, να σταθώ στις πολιτικές αποφάσεις και τα μεγάλα επίδικα του συνεδρίου· για όλα αυτά γράφτηκαν, και θα γραφτούν, πολλά. Θα διατυπώσω λοιπόν μερικές σκέψεις για κάποια «παραλειπόμενα», διαδικασίες και τάσεις, ρητές και υπόρρητες -- καταθέτοντας την αίσθησή μου ως σύνεδρος, τέσσερις συν μία μέρες, στο κλειστό του Π. Φαλήρου.
1. Ο αριθμός, 3.500 σύνεδροι, ήταν δύναμη και αδυναμία μαζί του συνεδρίου. Δύναμη, επειδή επέτρεψε μια ευρεία εκπροσώπηση, καθώς σύνεδροι ήταν κόσμος πολύς, και όχι μόνο τα στελέχη. Αδυναμία, επειδή με τέτοιους αριθμούς, όσες οργανωτικές μέριμνες κι αν ληφθούν --πολλώ δε μάλλον που οι μέριμνες αυτές ήταν μικρές-- είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνει συνεκτική συζήτηση.
2. Φυσικά υπήρχε πόλωση, υπήρχε πλειοψηφία και μειοψηφία, υπήρχαν ομαδοποιήσεις. Ομαδοποιήσεις υπαρκτές, αλλά ταυτόχρονα ρευστές. Το είδαμε κατεξοχήν στην εναρκτήρια ομιλία του Αλέξη Τσίπρα, που μπόρεσε να εκφράσει ένα «εμείς» ενωτικό και κινηματικό, συνεπαίρνοντας όλο το συνέδριο, εμπνέοντας και συγκινώντας -- συναίσθημα που δεν έχει σχέση με τον αρχηγισμό ή την προσωπολατρία. Αναδείχθηκε όμως και σε άλλες στιγμές. Λ.χ. στα χειροκροτήματα στις τροπολογίες για ολική διαγραφή του χρέους (αναφέρω ως παράδειγμα, ακριβώς, ένα ζήτημα στο οποίο διαφωνώ), που ήταν πολύ ευρύτερα από τις δυνάμεις της Αριστερής Πλατφόρμας. Επίσης, σε ζητήματα δημοκρατίας ή γυναικείας αντιπροσώπευσης οι απόψεις δεν συστοιχίζονταν ευθύγραμμα με συνιστώσες, πλειοψηφίες και μειοψηφίες. Και πιστεύω ότι, στο νέο κόμμα των μελών, η ώσμωση, η επικοινωνία μεταξύ απόψεων και τάσεων --θεσμισμένων και μη-- πρέπει να διατηρηθεί και να ενισχυθεί: αποτελεί πηγή πλούτου και δύναμης, όχι αδυναμίας.
3. Από την άποψη αυτή, τα χωριστά ψηφοδέλτια και η μη δυνατότητα «διαπίδυσης» (να μπορείς να ψηφίσεις και υποψήφιους από την «άλλη» λίστα) αποτελεί ένα από τα κακά σημεία του συνεδρίου. Χωρίς να αποτιμώ εδώ ευθύνες (κατά τη γνώμη μου, πάντως, υπάρχουν και στις δύο πλευρές), το αποτέλεσμα είναι σαφώς αρνητικό. Αν η ύπαρξη χωριστών λιστών αποτελεί δικαίωμα, η αναγωγή τους σε χωριστά ψηφοδέλτια μεγεθύνει διαφορές, ενώ η μη διαπίδυση περιχαρακώνει και φτωχαίνει, ανάγοντας σε υπέρτατο κριτήριο τη λίστα. Έτσι, δεν μπορείς να ψηφίσεις συντρόφους και συντρόφισσες της «άλλης» λίστας, που εκτιμάς ή πρωτοστάτησαν λ.χ. στον αγώνα της ΕΡΤ, στις Σκουριές ή αλλού. Ας μην το ξεχνάμε, ο προσδιορισμός «σύντροφος», (πρέπει και μπορεί να) υπερέχει του τασικού ή συνιστωσιακού προσδιορισμού.
4. Αν το συνέδριο άφησε σε αρκετούς μια γεύση γλυκόπικρη, πιστεύω ότι αυτό οφείλεται όχι μόνο στις υψηλές (και αποκλίνουσες για τον καθένα, συχνά) προσδοκίες, αλλά και στη δυσκολία να πραγματωθούν αυτές, λόγω της διαδικασίας. Όταν όλοι μιλάνε πέντε λεπτά για οτιδήποτε, πέρα από το να ακούς σημαντικά πράγματα και να γνωρίζεις ενδιαφέροντες ανθρώπους (και τα δύο συνέβησαν), είναι αδύνατον οι απόψεις να εκβάλλουν κάπου. Χρειαζόμαστε λοιπόν νέες δομές, θεματικές ομάδες συζήτησης, παράπλευρες διαδικασίες· και πρέπει να τις ανακαλύψουμε. Η διαφορά της τελευταίας μέρας ήταν αποκαλυπτική: καθώς είχαμε μια διαδικασία συγκροτημένης αντιπαραθετικής συζήτησης των τροπολογιών (ένας ομιλητής υπέρ και ένας κατά, με σύντομες αγορεύσεις· σε κάποιες τροπολογίες, δύο υπέρ και δύο κατά, με παρεμβάσεις και άλλων συνέδρων), ήταν ευκρινές στον καθένα (και παρά την κακή ακουστική του χώρου) ποιες ήταν οι δύο απόψεις, ώστε να ψηφίσει ανάλογα.
5. Η τελευταία μέρα ήταν σημαντική για έναν ακόμα λόγο: ψηφίστηκε ένα καταστατικό που αποτελεί δημοκρατική κατάκτηση, από πολλές απόψεις, καθώς και σημαντικές τροπολογίες. Η τροπολογία, λ.χ., που προβλέπει ότι για όλα τα σοβαρά ζητήματα θα συζητάνε και θα αποφασίζουν οι οργανώσεις μελών, καθώς και εκείνη που ορίζει ότι οι βουλευτές αποδίδουν τον μισθό τους στο κομματικό ταμείο και μισθοδοτούνται με βάση το ενιαίο μισθολόγιο που θα καταρτιστεί συνιστούν σπουδαίες αποφάσεις για τη δημοκρατία και τη συλλογικότητα. Ψηφίστηκαν, και αποτελούν πλέον κομμάτι του καταστατικού. Αλλά και η τροπολογία για τη γυναικεία ποσόστωση 40% (υπερίσχυσε τελικά, με πολύ μικρή διαφορά, η ποσόστωση κατά 33%), κατέγραψε έναν προβληματισμό που από καιρό υπήρχε στο κόμμα και επιτέλους εκφράστηκε.
6. Καθώς το συνέδριο είναι πια παρελθόν, λυδία λίθο αποτελεί η συνέχεια: τι θα γίνει και τι όχι, πώς θα υλοποιηθούν οι αποφάσεις του. Λυδία λίθο για την αποτίμηση του συνεδρίου, αλλά και για την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ.
