Του Τάσου Τρίκκα
Μια δυναμική που δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να χαθεί. Η δυναμική της ελπίδας. Το σημείωμα τούτο, όπως και τα προηγούμενα που απηχούν την ίδια φωνή, εμμένει αταλάντευτα στη σημαντική της ελπίδας ("Η επανίδρυση της ελπίδας", "Η δυναμική της ελπίδας", Αυγή 20.11.2009 και 7.2.2015). Εμμένει παρά τη ματαίωση που έφερε η συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου. Παρά τη συνθηκολόγηση "με το πιστόλι στον κρόταφο" της κυβέρνησης με αναφορά την Αριστερά (αυτός είναι ο ακριβής χαρακτηρολογικός όρος). Παρά την εφαρμογή των μνημονιακών συμφωνιών.
Να διατηρήσουμε τη δυναμική της ελπίδας, που έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση. Το αίτημα εδράζεται στην ψυχρή διάγνωση των γεγονότων. Αντίφαση "εν τοις πράγμασι" αποτελεί η κραυγαλέα διάσταση ανάμεσα στις υψηλών τόνων προεκλογικές εξαγγελίες και στον αντίποδά τους, την ενδοτική πολιτική της αποδοχής των Μνημονίων. Όχι με τη λογική του αναπόδραστου, του "ουκ ην άλλως γενέσθαι", αλλά με τη νηφάλια αναγνώριση ενός βαρύτατα αντίξοου συσχετισμού δυνάμεων.
Ενός συσχετισμού που δεν σταθμίστηκε προηγουμένως όχι μόνο από την πολιτική κορυφή της Αριστεράς, αλλά και από το καθόλου ανυποψίαστο εκλογικό ακροατήριο του ΣΥΡΙΖΑ, που ψήφιζε μετά λόγου γνώσεως και που εξέφραζε μια σχιζοειδή αντίληψη (διατήρηση του ευρώ και απόρριψη συνάμα της Ευρώπης των "θεσμών"). Που διαδήλωνε την αδιέξοδη βούλησή του "και τούτο ποιείν κακείνο μη αφιέναι" και ταυτόχρονα εξαντλούνταν στην απλή ανέξοδη θέαση της τέλεσης αν όχι ενός "προαγγελθέντος',' αλλά πάντως "προμηνυθέντος εγκλήματος" -της διαφαινόμενης συνθηκολόγησης απέναντι στους δανειστές. Βεβαίως ο κυρίαρχος λαός δικαιούται να μην ορθοφρονεί, όχι όμως και η υπεύθυνη πολιτική ηγεσία.
"Μια κυβέρνηση της Αριστεράς -ή με κορμό την Αριστερά- δεν ταυτίζεται με την πραγματική εξουσία της Αριστεράς, όσο ευρεία κι αν είναι η εκλογική πλειοψηφία που την ανέδειξε". Αυτό τονιζόταν σ' ένα από τα προηγούμενα σχετικά σημειώματα (Αυγή 7.2.2015). Οι προσδοκίες της βάσης (και οι ενδεχόμενες αυταπάτες της κορυφής) μετεωρίζονταν σ' ένα κενό πραγματικής εξουσίας.
Θλιβερή επιστροφή σ' ένα καταδικασμένο παρελθόν του κομμουνιστικού και αριστερού κινήματος αποτελεί ο καταιγισμός των πολιτικών καταγγελιών, των ηθικολογικών και προσωπικών κατηγοριών -και των χυδαίων συχνά ύβρεων- για "προδοσία", "γενιτσαρισμό", "καρεκλομανία", παχυλά μισθολογικά ανταλλάγματα που εκσφενδονίζονται κατά των "υπαίτιων" της συνθηκολόγησης -και όχι μόνον.
Θλιβερός επίσης είναι και ο απροσχημάτιστος βολονταρισμός όσων συγχέουν τις επιθυμίες τους με την πραγματικότητα και παραγνωρίζουν το γεγονός ότι εδώ διεξάγεται ένας αδυσώπητος πολιτικός και κοινωνικός, ταξικός πόλεμος, που, όπως όλοι οι πόλεμοι, περιλαμβάνει ήττες και απώλειες, οι οποίες δεν προοικονομούν την τελική έκβαση. Καταιγισμός που υποδηλώνει ότι ένα μικρό μέρος της "εντεύθεν" Αριστεράς δεν έχει αποκόψει, όπως πιστευόταν, τον ομφάλιο λώρο...
Πρόκειται για έναν αργόσυρτο, επίπονο, βασανιστικό πόλεμο -έναν πόλεμο θέσεων, για να θυμηθούμε τον Γκράμσι. Η έννοια του "πόλεμου θέσεων" είναι ξένη (ως επί το πλείστον) για τον δικό μας "λαό της Αριστεράς", που είναι εθισμένος στην πρακτική και την κληρονομική νοοτροπία του "πολέμου κινήσεων", στην τακτική της εφόδου "εδώ και τώρα". Αλλά τα χειμερινά ανάκτορα της Αγίας Πετρούπολης έχουν τώρα μετατραπεί σε μουσείο.
Η εικαζόμενη "μετάλλαξη", η "προδοσία", κατά τους αριστερούς κατηγόρους, αποτελεί τη φαινομενολογία μιας "εν τοις πράγμασι" αντίφασης μέσα στην εκπλήρωση του κυβερνητικού ρόλου, αντίφασης ανάμεσα στη δυναμική που εκφράζει μια κυβέρνηση με αναφορά την Αριστερά, από τη μια μεριά, και από την άλλη στους καταναγκασμούς που επιβάλλει στην επιτέλεση του έργου ο εξαιρετικά δυσμενής συσχετισμός των δυνάμεων, του οποίου όμως η ίδια η πολιτική και κοινωνική Αριστερά αποτελούν μέρος, επομένως και δυνητικό παράγοντα μεταβολής του.
Αλλά την άσκηση μιας αριστερής πολιτικής σηματοδοτεί η επιμονή στη συνέχισή της, ακόμη και όταν αυτή έχει υποστεί ήττα -στην εξακολούθησή της ακόμη και μέσα από υποχωρήσεις και συμβιβασμούς, όταν αυτοί είναι αναγκαίοι για μια επανεκκίνησή της. Η Αριστερά δεν παραιτείται από το "καθήκον" να παρεμβαίνει στην πραγματικότητα για να την αλλάξει, δεν αποσύρεται στα ενδότερα για τη "σωτηρία της ψυχής" της.
Η απουσία, η έλλειψη κυβερνητικής πείρας που χαρακτηρίζει την καθ' ημάς Αριστερά από αρνητικό γεγονός μετατρέπεται, μέσα στο κοινωνικό φαντασιακό ενός όχι ασήμαντου μέρους της, σε ιδεολόγημα διαφύλαξης της "καθαρότητάς" της και σε φοβία απέναντι στην ανάληψη κυβερνητικής ευθύνης.
Η αντιπολίτευση από τα αριστερά δήθεν δεν επισημαίνει, καταγγέλλοντας, την απειρία της κυβέρνησης -που δεν μπορεί ούτε να καταλογιστεί εις βάρος της, ούτε όμως να χρησιμοποιηθεί για τη δικαιολόγηση λαθών στην επιτέλεση του έργου της- αλλά εξυφαίνει μια από καθέδρας διαρκή, εμπαθή επίκριση χρησιμοποιώντας τη γνωστή μέθοδο της "δίκης προθέσεων". Επίκριση του όχι άψογου οπωσδήποτε συνολικού κυβερνητικού έργου και της πολιτικής που ακολουθεί ο ΣΥΡΙΖΑ.
Εδώ έρχεται να προστεθεί στην αδυναμία εξοικείωσης με τη σύγχρονη πραγματικότητα του "πολέμου θέσεων" η αδυναμία κατανόησης του σύγχρονου κράτους -και, επομένως, της σημασίας μιας κυβέρνησης με αναφορά την Αριστερά, με τις εξ αντικειμένου αυξημένες δυνατότητες πρόσβασής της σ' αυτό από θέση ισχύος.
"Το κράτος στον κρατικό μονοπωλιακό καπιταλισμό έπαψε πια να είναι το παλιό κράτος νυχτοφύλακας - χωροφύλακας" τονίζει ο Κώστας Φιλίνης, ηγετική φυσιογνωμία του αριστερού ευρωκομμουνισμού.
"Ενώ το σύγχρονο κράτος διαθέτει ισχυρότατα μέσα βίαιης καταστολής που μπορούν με σχετική ευχέρεια να αντιμετωπίσουν μια μετωπική έφοδο του λαϊκού κινήματος για άμεση κατάληψη της εξουσίας, από την άλλη μεριά" λόγω των ποικίλων διασυνδέσεών του με όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής και λόγω του πολυανθρώπινου χαρακτήρα του, "μπορεί ευκολότερα, με την πίεση ενός ισχυρού μαζικού λαϊκού κινήματος, να υποστεί διαρθρωτικές αλλαγές στη δομή και τους θεσμούς της κρατικής και κοινωνικής ζωής, που να αλλάζουν τον συσχετισμό των δυνάμεων υπέρ των εργαζομένων...".
Με άλλα λόγια, το κράτος στη σημερινή διάρθρωσή του και με τον διαφοροποιημένο ρόλο του, ενώ παραμένει φυλάκιο των συμφερόντων της αστικής τάξης, δεν είναι οχυρό περίκλειστο, αλλά διαθέτει "εν δυνάμει" πολλές πόρτες εισόδου -εισβολής- του λαϊκού κινήματος. Και ο ρόλος εδώ μιας κυβέρνησης με αναφορά την Αριστερά, στο πλαίσιο πάντοτε της ταξικής πάλης της οποίας αποτελεί πεδίο, είναι δυνατόν να αποβεί καθοριστικός.
Η τραυματισμένη από τη συνθηκολόγηση αξιοπιστία της κυβέρνησης χρειάζεται ανάταξη. Σ' αυτή την κατεύθυνση μπορεί να συμβάλει το "παράλληλο πρόγραμμα", εφ' όσον ανανοηματοδοτηθεί με σαφήνεια. Ο όρος επιτρέπει συγχύσεις. Δεν πρόκειται για μια παράπλευρη πολιτική, που θα αποβλέπει στη συμπλήρωση ή στον συμψηφισμό με ένα αλλότριο κυβερνητικό πρόγραμμα, το οποίο "τρέχει" εξαιτίας των συμφωνιών.
Το ζητούμενο θα είναι η αποκατάσταση της αριστερής κατεύθυνσης της ασκούμενης πολιτικής, με συγκεκριμένα μέτρα βραχυπρόθεσμου και μεσοπρόθεσμου χαρακτήρα. Και με στρατηγικές στοχεύσεις που θα φέρουν την ασκούμενη πολιτική σε αντιστοίχηση με τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις των κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων στις οποίες αναφέρεται (η "εκπροσώπησή" τους είναι "μεγάλη κουβέντα"). Σ' αυτό το πεδίο θα κριθεί τελικά η έκβαση του εγχειρήματος αυτής της κυβέρνησης, στην οποία η λαϊκή εντολή έχει προσδώσει αριστερό πρόσημο.
Απαιτείται η έναρξη της προετοιμασίας από τώρα αυτών των μέτρων, που παρουσιάζουν ασφαλώς μεγάλες δυσκολίες. Καλύπτουν ευρύ φάσμα στόχων. Ο Ν. Βούτσης, πρόεδρος της Βουλής και βασικό κυβερνητικό στέλεχος, διατύπωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του ορισμένες νύξεις για το περιεχόμενο παρόμοιων μέτρων, όταν αναφέρθηκε στην "ανάγκη αναδιάρθρωσης της συμφωνίας [με τους "θεσμούς"] σε σχέση με την ελευθερία και το εύρος νομοθέτησης από την ελληνική πλευρά".
Στον ίδιο ορίζοντα της ανάκτησης του χαμένου εδάφους προκύπτουν άλλες επιτακτικές ανάγκες, όπως η επιστροφή του ελέγχου στο κρίσιμο για την εθνική οικονομία τμήμα του δημόσιου πλούτου που ιδιωτικοποιήθηκε ή είναι υπό ιδιωτικοποίηση. Και, φυσικά, προέχουν εκείνα τα μέτρα που με το δικό τους αριστερό πρόσημο θα ανταποκριθούν στο κύριο περιεχόμενο της λαϊκής εντολής: Μέτρα εξόδου από τον κλοιό των μειώσεων του εισοδήματος των χαμηλότερων και μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων, στην κατεύθυνση όχι μόνο της άμεσης "ανθρωπιστικής" ανακούφισής τους, αλλά και της δίκαιης αναδιανομής του πλούτου: "Να πληρώσουν οι πλούσιοι"! Να γίνει πράξη ένα σύνθημα που έχει "ξεχαστεί". Και να συνδεθεί το παρόν, χωρίς άκαιρη σπουδή, με το μέλλον, με την προοπτική του κοινωνικού μετασχηματισμού.
Οι "αμαρτίες" που έχει διαπράξει -και εξακολουθεί να διαπράττει ενδεχομένως- η κυβέρνηση είναι γνωστές. Δεν λησμονούνται ούτε επιδέχονται αμνήστευση στη λαϊκή συνείδηση. Με το ελπιζόμενο τέλος της αξιολόγησης κλείνει ένας κύκλος του έργου της κυβέρνησης και ανοίγει ένας άλλος, πλήρης δυσκολιών και αυτός. Είναι η ώρα της αλήθειας και, ίσως, μιας νέας αρχής -ενός νέου "κεφαλαίου" τουλάχιστον. Η ώρα να επιχειρήσουμε να περάσει η χώρα οριστικά, αποφασιστικά από την κατάσταση του "πειραματόζωου καταστροφής", όπως μας θέλουν οι ιθύνοντες κύκλοι του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, στην κατάσταση του "πειραματόζωου ελπίδας" (εικόνα δανεισμένη από σύντροφο χωρίς την άδειά του, αλλά τόσο εναργής!).
Και δεν υπάρχει άλλη επιλογή από τη συνέχεια του εγχειρήματος που έχουμε όλοι μαζί (ας το θυμηθούμε!) ξεκινήσει. Με εμμονή στην ελπίδα, που, όπως δίδαξε ο μαρξιστής φιλόσοφος Ερνστ Μπλοχ, "δεν είναι μόνο συναίσθημα (αντίθετο από τον φόβο), αλλά αποτελεί μια προωθητική, κατευθυντήρια πράξη γνωστικής κατηγορίας", που προοικονομεί το μέλλον.
Και το κόμμα; Πού βρίσκεται ο ΣΥΡΙΖΑ μέσα σ' όλα αυτά; Πελώριο θέμα για να χωρέσει στα όρια του παρόντος σημειώματος. Ένα είναι βέβαιο. Η απίθανη "αποσυριζοποίηση", που ευαγγελίζονται κάποιοι, θα ήταν ό,τι χειρότερο...
