Του Γιώργου Παγώνη
Το μεγάλο πρόβλημα, η μεγάλη απειλή για τη σημερινή Τυνησία, είναι η τρομοκρατία. Για το πόσο πληγωμένη είναι οικονομικά η χώρα από τις περσινές πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις στο μουσείο του Bardo και στην παραλία της Souse, η απάντηση των εμπόρων στην Τύνιδα, στη Mahdia, στο Kairouan, στη Hammamet, σε όλη την τουριστική Τυνησία, είναι ίδια σαν να είναι συνεννοημένοι και δεν χρειάζεται να ξέρει κανείς γαλλικά για να την καταλάβει: Catastroph. Ο οργανωμένος τουρισμός από τις δυτικές χώρες έχει ουσιαστικά σταματήσει. Τα περισσότερα ξενοδοχεία της παραλιακής ζώνης έκλεισαν και τα υπόλοιπα υπολειτουργούν. Υπάρχει, όμως, κάτι ακόμη πολύ σοβαρό. Η ανησυχία που μερικές φορές φτάνει στα όρια του φόβου. Γιατί η Τυνησία είναι ανήσυχη; Ανησυχεί για την ασφάλεια των παιδιών της, ανησυχεί για την ασφάλεια των πολιτών της και όσων την επισκέπτονται, ανησυχεί για τη δημοκρατία της, ίσως όμως ακόμη περισσότερο ανησυχεί μην έχει την τύχη του Ιράκ, της Συρίας, και της γειτονικής Λιβύης. Ανησυχεί μην καταλάβουν οι τρομοκράτες τμήμα του εδάφους της. Η αιματηρή επίθεση τους στη νότια πόλη Ben Guerdane, τον περασμένο Μάρτιο, θεωρήθηκε από πολλούς ως μια τέτοια προσπάθεια. Σήμερα η χώρα βρίσκεται για μία ακόμη φορά σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Σε όλες τις εισόδους των πόλεων, σε όλες τις διασταυρώσεις των εθνικών οδών, υπάρχουν μπλόκα των δυνάμεων ασφαλείας.
Ποια είναι η δύναμη και η έκταση της τρομοκρατίας; Σύμφωνα με την εφημερίδα La Press Tynisie, o πρόεδρος της χώρας Beji Caid Essebsi, σε συνέντευξή του στις 30.6.15 δήλωσε ότι περίπου 3.000 Τυνήσιοι είχαν τότε ενταχθεί στις τάξεις του Ισλαμικού Κράτους, ενώ το περιοδικό Jeune Afrique, την ίδια περίοδο ανέφερε αυτόν τον αριθμό μόνο για τα μέτωπα της Συρίας, που είναι μεγαλύτερος απ' αυτόν κάθε άλλης ξένης χώρας. Μερικές ημέρες αργότερα, ομάδα εργασίας του ΟΗΕ για τη χρησιμοποίηση μισθοφόρων ανακοίνωσε τα αποτελέσματα έρευνας, σύμφωνα με την οποία κατά την χρονική περίοδο 2011-2014 συνολικά περίπου 5.500 Τυνήσιοι εντάχθηκαν στα αντάρτικα μέτωπα του εξωτερικού, συμπεριλαμβανομένης της Λιβύης, εκ των οποίων οι 625 γύρισαν στην Τυνησία. Όσον αφορά τα περιστατικά εντός της χώρας, δεν είναι σπάνιες οι αιματηρές συγκρούσεις και επιθέσεις σε στρατιωτικές μονάδες, ενώ η εξάρθρωση πυρήνων τρομοκρατών είναι είδηση ρουτίνας για τις εφημερίδες. Μόνο τον τελευταίο μήνα, το υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε τη διάλυση τεσσάρων τέτοιων ομάδων στις ευρύτερες περιοχές Mahdia, Moknine, Kef και Sidi Bouzid. Κάποια μέλη αυτών των ομάδων είχαν θητεύσει στα μέτωπα των πολεμικών συγκρούσεων του εξωτερικού.
Ποιο είναι το κοινωνικό προφίλ της τρομοκρατίας; Η ταυτότητα κάποιων τρομοκρατών δεν αφήνει αμφιβολία ότι η φτώχεια, η στέρηση, η άγνοια και η περιθωριοποίηση αποτελούν βασικούς της πυλώνες. Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι. Στην Τυνησία, από την εποχή του Bourqiba, έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στην εκπαίδευση, οι μαθητές πηγαίνουν δύο φορές την ημέρα σχολείο, συμπεριλαμβανομένου του Σαββάτου, υπάρχει ξεχωριστό υπουργείο για την ανώτατη εκπαίδευση και οι νέοι με γνώσεις και πτυχία είναι πολλοί περισσότεροι απ' αυτούς που μπορεί να απορροφήσει η ντόπια αγορά εργασίας σε ανάλογες θέσεις, με συνέπεια η ανεργία σ' αυτήν την ομάδα να ξεπερνά το 30%. Η Ευρώπη δεν ανοίγει εύκολα τις πόρτες της. Οι πλούσιοι Άραβες του κόλπου τούς εκμεταλλεύονται. Οι Τυνήσιοι είναι περήφανοι και κάπου τους πνίγουν όλα αυτά.
Όσον αφορά τη γεωγραφία της, φαίνεται ότι η νότια και η κεντρική Τυνησία, που πιστεύει ότι είναι εγκαταλειμμένη απ' όλους, που βλέπει με φθόνο τις πλουσιότερες βόρειες και παραλιακές περιοχές, η Τυνησία του ''τσά'ι' με μέντα", 'όπως την αποκαλούν μερικοί, έχει σημαντικό μερίδιο στη στρατολόγησή τους. Αλλά και οι ορεινές περιοχές στα σύνορα με την Αλγερία, σύμφωνα με όλα τα στοιχεία, διεκδικούν σημαντικό της μερίδιο. Ίσως να έχει συμβάλει σ' αυτό η ιδιαίτερα εκτεταμένη συνοριακή μεθόριος, σε συνδυασμό με τα συντριπτικά πλήγματα που έχουν δεχτεί οι σαλαφίστες της γειτονικής χώρας από το στρατιωτικό της καθεστώς, ιδιαίτερα μετά το 1991, και το πραξικόπημα που ακολούθησε τη νίκη των ισλαμιστών στον πρώτο γύρο των γενικών της εκλογών.
Ποια είναι η κοινωνική αποδοχή της τρομοκρατίας; Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα της La Presse de Tunisie, δημοσκόπηση που διεξήχθη τον Δεκέμβριο του 2015 από την εταιρεία Sigma, το αραβικό παρατηρητήριο για τις θρησκείες και τις ελευθερίες και το γερμανικό ίδρυμα Konrad Adenauer ανέδειξε ότι οι Τυνήσιοι, σε ποσοστό 90,5%, είναι εχθρικοί προς τους τρομοκράτες. Το σύνθημα, ''αστυνομία για τους πολίτες και πολίτες αστυνομικοί", δείχνει ότι έχει επικρατήσει. Οι περισσότεροι ταξιτζήδες, που τους αρέσει να πολιτικολογούν όπως οι δικοί μας, φαίνεται να το έχουν υιοθετήσει απόλυτα. Επήγα σε αρκετά ύποπτα μέρη και έκανα πολλές εκατοντάδες χιλιόμετρα με το αυτοκίνητο. Συνθήματα υπέρ της τρομοκρατίας ή κατά του κράτους και της αστυνομίας δεν έπεσαν στην αντίληψή μου. Σε όλη την Τυνησία είδα μόνο κάπου ένα ''Etrangers vandales'' (ξένοι βάνδαλοι). Λίγο ισοπεδωτικός ο φίλος που το έγραψε.
Είναι σαφή τα όρια θρησκείας και τρομοκρατίας, ή υπάρχει ανάμεσά τους κάποια γκρίζα ζώνη; Οι κληρικοί στη μεγάλη τους πλειονότητα, αλλά και πολλοί διανοούμενοι, υποστηρίζουν ότι το ισλάμ είναι μια θρησκεία της πίστης, του σεβασμού, της αυταπάρνησης, αλλά και της ειρήνης και της κοινωνικής Δικαιοσύνης, και ότι δεν πρέπει να στέκεται κανείς σε κάποιες κακοερμηνευμένες σούρες του Κορανίου, αλλά στη παγκοσμιότητα του μηνύματός του. Σύμφωνα με τη διακήρυξη που εκδόθηκε μετά από διεθνές συνέδριο που έγινε τον περασμένο Απρίλιο στη Souse, το ισλάμ σέβεται όλες τις θρησκείες, όλους τους προφήτες και αγγελιαφόρους του Θεού, και επιμένει στις αξίες του διαλόγου, της ειρηνικής συνύπαρξης και του σεβασμού της διαφορετικότητας. Πάντως πέρυσι, ο πρωθυπουργός Habib Essid, αμέσως μετά την επίθεση στη Souse, ανακοίνωσε το κλείσιμο 80 τζαμιών που λειτουργούσαν χωρίς τον έλεγχο του κράτους. Όλο και κάτι θα ήξερε.
