Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.0°C25.2°C
3 BF 51%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.8°C25.4°C
2 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C21.6°C
4 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
20.4°C20.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.9°C24.0°C
0 BF 33%
Killing in the name of
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Killing in the name of

του Γιάννη Χατζηδημητράκη

Πριν λίγες μέρες βρέθηκα σε ένα φιλικό σπίτι, με ως επί το πλείστον άγνωστα σε μένα άτομα. Κάποια στιγμή, στο πλαίσιο μιας περί ανέμων και υδάτων συζήτησης, αναφερθήκαμε με μια φίλη στο πανέξυπνο βιντεάκι (https://goo.gl/tEB6LJ) του Αιμόφιλου Τ. Ινφλουέντζα με τη στρατιωτική μπάντα να παίζει το «Killing in the name of» των Rage Αgainst the Μachine στη γιορτή των Ενόπλων Δυνάμεων, στην πλατεία Συντάγματος. Η προσπάθεια να εξηγηθεί το σουρεαλιστικό του πράγματος κατέληξε σε πλήρη αποτυχία, μιας ακόμα και το όνομα του συγκροτήματος ήταν άγνωστο στους υπόλοιπους/ες. Σα να μην έφτανε αυτό, έρχεται και η φοβερή ερώτηση από ένα άτομο της παρέας: «Και γιατί παρακαλώ έπαιζε η μπάντα στην πλατεία; Για να διασκεδάσουν οι πρόσφυγες;» Την ερώτηση ακολούθησε και ένα μίνι σχετικό οργισμένο λογύδριο.

Πέρα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ρατσιστικού/αντιμεταναστευτικού λόγου (λ.χ. εμμονή στη χρήση του ακόμα και σε άσχετα ζητήματα, ανορθολογισμός κ.ά.) η ερώτηση αυτή, αν και βλακώδης, φανερώνει ένα ανησυχητικό στοιχείο που έχει αρχίσει να ενισχύεται το τελευταίο διάστημα: την επανανομιμοποίηση του ρατσιστικού-αντιμεταναστευτικού λόγου (μετά από την εποχή της ανόδου της Χρυσής Αυγής και τις διακυβέρνησης Σαμαρά) στον δημόσιο και ιδιωτικό λόγο. Γιατί, άραγε, το άτομο αυτό δεν αισθάνθηκε κανένα ενδοιασμό να εκφράσει ελεύθερα τις ρατσιστικές του πεποιθήσεις σε παντελώς άγνωστα του άτομα, έστω και με τη μορφή ηλίθιων ερωτήσεων;

Πέραν της περιπτωσιολογίας και της τυχαιότητας, η απάντηση, αν θέλουμε να δούμε τη συνολικότερη εικόνα, πρέπει, κατά τη γνώμη μου να αναζητηθεί στους λόγους που επέτρεψαν την πρόσφατη απόπειρα επανεμφάνισης των ταγμάτων εφόδου της Χρυσής Αυγής: την αλλαγή της κυβερνητικής/κρατικής πολιτικής στο προσφυγικό. Χωρίς να διεκδικεί δάφνες ετοιμότητας, οργάνωσης και σωστής αντιμετώπισης, η κυβέρνηση μέχρι το πρόσφατο κλείσιμο των συνόρων πιστώθηκε κυρίως με την αλλαγή παραδείγματος στην διαχείριση του ζητήματος. Οι όροι παράνομος και λαθρομετανάστης εξαφανίστηκαν από την ατζέντα, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης άνοιξαν (αν και ποτέ δεν άδειασαν τελείως), οι συλλήψεις σταμάτησαν και οι πληθυσμοί αφέθηκαν να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Όλο αυτό το διάστημα ο αντιμεταναστευτικός λόγος κατέστη περιθωριακός, πνιγμένος από ένα αναπάντεχο κύμα αλληλεγγύης και ανθρωπιάς. Το κλείσιμο των συνόρων, η συνειδητοποίηση ότι η χώρα παύει να λειτουργεί ως αίθουσα transit και κυρίως η συμφωνία Ε.Ε-Τουρκίας, επέφεραν μια απότομη αλλαγή στη στάση και τη ρητορική της κυβέρνησης. Η άθλια συμφωνία χαιρετίζεται ως μεγάλη επιτυχία από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, ο οποίος μάλιστα εγκαλεί και τις νατοϊκές δυνάμεις ότι δεν διακόπτουν εντελώς τις ροές των απελπισμένων, ενώ ο υπουργός μεταναστευτικής πολιτικής μιλάει για «βία που έπρεπε να χρησιμοποιηθεί» (https://goo.gl/8nZ4ma) στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ξανά «παράνομων» προσφύγων. Ταυτόχρονα, η πολιτική για τον προσφυγικό πληθυσμό χαρακτηρίζεται από την στρατιωτικοποίηση της διαχείρισης του: Στρατόπεδα χιλιάδων ανθρώπων με υπεύθυνους λειτουργίας στρατιωτικούς, σε μέρη αποκομμένα από τον κοινωνικό ιστό, με ελλιπή κάλυψη βασικών ανθρώπινων αναγκών και ελλιπή πρόσβαση στην άσκηση των δικαιωμάτων τους. Μια τέτοιου είδους αντιμετώπιση, εκ μέρους μάλιστα μιας αριστερής κυβέρνησης, ανοίγει τον δρόμο για νομιμοποίηση πλήθους ρατσιστικών ρητορικών και πρακτικών.

Μπροστά σ' αυτή την διαμορφωμένη κατάσταση, τα κινήματα αλληλεγγύης βρίσκονται μπροστά στην ανάγκη επαναπροσδιορισμού στόχων, στρατηγικής και τακτικής. Είναι φανερό ότι η «συμπλέουσα» με τις κυβερνητικές/κρατικές επιδιώξεις στάση αλληλεγγύης έχει φτάσει στα όριά της, καθώς η συνέχιση της ίδιας μέχρι τώρα πρακτικής κινδυνεύει να νομιμοποιήσει τις απάνθρωπες κρατικές επιδιώξεις. Είναι εξ άλλου χαρακτηριστικό ότι ακόμα και ΜΚΟ όπως οι Γιατροί χωρίς Σύνορα ανέστειλαν τη δράση τους στα Ηοt Spot μετά τη συμφωνία με την Τουρκία, αρνούμενοι να τη νομιμοποιήσουν. Στο πλαίσιο αυτό, η κατάληψη άδειων χώρων κατάλληλων για φιλοξενία, εντός των πολεοδομικών ιστών, όπως αυτή του City Plaza αποτελούν, πιστεύω, ελπιδοφόρα εγχειρήματα που πρέπει να στηριχτούν ευρύτερα, καθώς αποτελούν έμπρακτη απάντηση στην επιχειρούμενη προσπάθεια μόνιμου αποκλεισμού του «περιττού πληθυσμού» των προσφύγων.1 Και καθώς η συγκεκριμένη κατάληψη συγκεντρώνει πολλά ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά (είναι ένας αμιγώς χώρος φιλοξενίας, το πρώτο σχετικό εγχείρημα εκτός του «στενού» χώρου των Εξαρχείων και σε γειτονιά με έντονο μεταναστευτικό προφίλ, στηρίζεται από ετερόκλητες πολιτικά συλλογικότητες κλπ.) είναι κρίμα που ο σχετικός διάλογος, τις πρώτες ιδίως μέρες, καθορίστηκε εν πολλοίς από τις προσωπικές συμπάθειες ή αντιπάθειες με την ιδιοκτήτρια ή με πρόσωπα που συμμετέχουν στην κατάληψη. Όσον αφορά δε την υπεράσπιση του ιερού θεσμού της ιδιοκτησίας άνευ όρων και προϋποθέσεων, αξίζει να σκεφτούμε ότι ακόμα και στην καρδιά του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, τη Γερμανία, ο ιδιοκτήτης δεν έχει απόλυτη εξουσία στην περιουσία του, όταν το δημόσιο συμφέρον επιβάλλει το αντίθετο. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, γερμανικά κρατίδια περνούν νόμους που επιτρέπουν την επίταξη κενών κτηρίων για τη στέγαση προσφύγων (βλ. ενδεικτικά http://goo.gl/4zvPXn). Η δε η καταφυγή στις καταλήψεις, «είναι απόρροια της απροθυμίας ή της ολιγωρίας του κράτους να διαχειριστεί το θέμα της στέγασης των προσφύγων με τη λογική της ένταξης και όχι με τη λογική της απομόνωσής τους».2 Τέλος, το επιχείρημα ότι αυτές οι ενέργειες (οι προσπάθειες δηλαδή ομαλής ένταξης ομάδων πληθυσμού στον κοινωνικό ιστό) δυναμώνουν την Χρυσή Αυγή, όταν η εναλλακτική που τους επιφυλάσσεται είναι η απομόνωση σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, μόνο πικρό γέλιο μπορούν να προκαλέσει…

Γιάννης Χατζηδημητράκης είναι κοινωνιολόγος.

1 Ηλίας Ιωακείμογλου, Όταν η κρίση συνάντησε τους πρόσφυγες. Rednotebook, 26 Απρ 2016

2 Γιώργος Τσιάκαλος, «Στέγαση προσφύγων, επιτάξεις και καταλήψεις ιδιωτικών κτιρίων», alterthess, 4.5.2016.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL