της Μαρίας Καλαντζοπούλου
[Είσοδος, έναρξη μονολόγου]
Εν αρχή ήν το εν αγνοία μου ανεκτίμητο «προξενιό» που μου έκανε η Κατερίνα, μια καλή μας φίλη και άξια προκάτοχος Ενθεματίστρια. Μετά ήρθε η οικειότητα της παιδιόθεν γνωριμίας με τον Στρατή. Παράλληλα, κόχλαζε ο ανυπόκριτος θαυμασμός μου για τα πάθη του ταξιδιού του επιθεωρητή ΜακΦάρλαν,1 θαυμασμός που βρήκε μεγάλη απήχηση στην συγκεκριμένη συντροφία αλλά και στον ευρύτερο κύκλο θαμώνων του κοσμαγάπητου εντευκτηρίου μας. Ύστερα, μια επίμονη πρόσκληση-παγίδα από τον επιμελητή («Μα έλα μια φορά από εδώ να δεις πως είναι μια συντακτική!»), μετά μια τελετουργική πρόποση (με τσικουδιά Χανίων) εις την βαπτιστική μου μύηση κι αυτό ήταν. Κάπως έτσι, φθινόπωρο του 2011, ξεκίνησε η ζωή μου να ακολουθεί ένα εβδομαδιαίο ημερολόγιο που ονομάζεται Ενθέματα.
Με δέος και αγαλλίαση εντάχθηκα λοιπόν σ' αυτή την υπέροχη ομάδα του Στρατή, της Ιωάννας και του Μάνου, μη «επαγγελματιών» της δημοσιολογίας ή της Αριστεράς, που όμως έκαναν με σπάνιο επαγγελματισμό το κάθε τι, υπηρετώντας έναν ιστορικό και σεβαστό τίτλο όπως ήταν τα «Ενθέματα» της κυριακάτικης Αυγής. (Με ανακούφιση και ασφάλεια κάνει γενικά κανείς το οτιδήποτε εις το οποίον συμμετέχει, εγγυάται, κανοναρχεί, συντονίζει, ρακοχέει, ψέλνει, αλαλάζει κλπ. ο Μπουρνάζος. Αυτό ήταν, πράγματι, ένα έκτακτο προνόμιο στην όλη ιστορία, αλλά ας μείνει μεταξύ μας.)
Κάνοντας τον απολογισμό, σκέφτομαι πως ίσως κάποιος πει ότι μου λείπει το μέτρο. Πράγματι, μη έχοντας προηγούμενη εμπειρία ή μέτρο σύγκρισης δεν είμαι σε θέση να φανταστώ πώς μπορεί να ένιωθαν, να αντιμετώπιζαν μια τέτοια ή παρόμοια ευθύνη, την ίδια ή σε μια προγενέστερη εποχή, άλλα πρόσωπα και ομάδες, ακόμα και οι προηγούμενοι επιμελητές και συντάκτες των «Ενθεμάτων». Το μόνο που μπορώ να βεβαιώσω είναι ότι σ' αυτά τα --δύσκολα-- χρόνια που τα έζησα, βδομάδα τη βδομάδα, τα «Ενθέματα» ήταν για εμάς που συμπράξαμε, όχι μόνο η πολιτική συλλογικότητα με την οποία ήμασταν πιο αυθεντικά ταυτισμένοι και ταυτισμένες απ' οτιδήποτε άλλο, όχι μόνο ένα στοίχημα δικής μας «ακηδεμόνευτης» (που λένε και στα ξυλινέζικα) πολιτικής έκφρασης και διεύρυνσης του διαλόγου στην μεγάλη (και κυρίως αριστερή) αυλή του φάσματος, αλλά κι ένα αναντικατάστατο στήριγμα, με πολιτικούς και προσωπικούς όρους. Στοίχημα και στήριγμα όχι μόνο (συχνά κιόλας όχι τόσο) ως αυτό καθαυτό το φύλλο-προϊόν ή η όποια συζήτηση προκαλούσε, αλλά ως η δική μας συζήτηση, προετοιμασία, διεργασία για αυτά που μας κατέκλυζαν τις ζωές, το δικό μας βλέμμα, οι δικές μας προτεραιότητες, όλα αυτά που άλλοτε περισσότερο άλλοτε λιγότερο αντανακλώνταν είτε στο φύλλο είτε σε ό,τι άλλο κάναμε παρέα μαζί και με την «μεγάλη κοινότητα των "Ενθεμάτων"». Αυτά που διαλέξαμε, αποφύγαμε και μοιραστήκαμε ως επιμελητές και μεταφράστριες, ως ιστορικοί και πολεοδόμοι (αλλά και ποιητές, ιερείς, χορωδοί και χορεύτριες και τόσα άλλα). Η ανακούφιση ότι μοιράζεσαι κοινές αρχές ακόμα και για το πώς πρέπει να χειρίζεσαι τα πράγματα, τους συνεργάτες, την αλήθεια, τη δουλειά, τις σχέσεις, τις ρακές, τους χοχλιούς, την ποίηση, τους δράκους, τους φασίστες κλπ. Τα γέλια και τα χάχανα (τόσο δια ζώσης όσο ενίοτε και διά --μνημειώδους-- αλληλογραφίας). Η προσωπική και πολιτική εμπιστοσύνη μεταξύ μας, το πιο ακλόνητο και μονάκριβό μας απόκτημα.
Τα «Ενθέματα» μας χάρισαν την ευκαιρία να μιλήσουμε όχι μόνοι ή μόνες μας ούτε μόνο μεταξύ μας γι' αυτά που μας συνέβαιναν, γι' αυτά που θέλαμε να σταματήσουν να συμβαίνουν, γι' αυτά, κυρίως, που θέλαμε, επιτέλους, να συμβούν. Το προνόμιο κι η τιμή για όλο αυτό ήταν και είναι ανεκτίμητα. Σταματάμε τώρα που η δυσκολία μας να μεταβολίσουμε την ήττα των ονείρων ή των βεβαιοτήτων της «κοινότητάς μας», μαζί με την ταυτόχρονη ανάγκη υποστήριξης και προσπάθειας για όνειρα και πολιτικές που μπορούν ακόμα να γίνουν πραγματικότητα, αλλά και την απογοήτευση είτε για λόγια και έργα, αδικαιολόγητα κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, εν ονόματι της «πρώτης» ή της «δεύτερης φοράς», είτε για προσβλητικές όψεις της πρόσφατης πόλωσης, κάνουν τα λόγια να βγαίνουν δυσκολότερα και την απήχησή τους ισχνή. Σταματάμε λοιπόν, για να καταλάβουμε. Ώστε να μπορέσουμε να ξαναβρεθούμε. (Προσέχοντας πάντα, ασφαλώς, «να μη χάσουμε απ' τα μάτια μας το στρατηγικό όραμα της αταξικής κοινωνίας»2).
[Βαθιά υπόκλιση, έξοδος]
1 Ήρως ψυχωφελούς μυθιστορήματος ονόματι Ο Πάγος, του 1888.
2 Στο ίδιο.
