Του Στάθη Λουκά
Ερέθισμα γι' αυτό εδώ το σημείωμα είναι το δημοψήφισμα που έγινε στην Ιταλία στις 17 Απριλίου για την απαγόρευση της άντλησης υδρογονανθράκων εντός των 12 ναυτικών μιλίων (22,22 χλμ.) από την ακτογραμμή. Από τη στιγμή που «επανήλθε» ο νόμος των 12 μιλίων που ίσχυε εδώ και μερικά χρόνια, το δημοψήφισμα αφορούσε τις «πλατφόρμες» άντλησης που ήδη υπάρχουν. Δηλαδή, αν η συμμετοχή ξεπερνούσε το 50% των ψηφοφόρων και νικούσε το "ναι", με τη λήξη του χρόνου της εκχώρησης δεν θα γινόταν αυτόματη ανανέωση μέχρι εξάντληση του κοιτάσματος. Αντιθέτως, θα έπρεπε να γίνει καινούργια διαπραγμάτευση, που θα αφορούσε περιβαλλοντικούς, οικονομικούς, royalty κ.λπ. όρους, καθώς και την αποξήλωση της εξέδρας άντλησης και το επακόλουθο κόστος. Όμως η συμμετοχή σταμάτησε στο 32% και επομένως η υπάρχουσα, εντός των 12 μιλίων, κατάσταση δεν αλλάζει.
Τα 13,5 εκατομμύρια που ψήφισαν "ναι", όμως, δείχνουν: Πρώτον, ότι παρ' όλο τον περιορισμένο χρόνο για την κινητοποίηση, το ενεργειακό πρότυπο των ορυκτών ενεργειακών τίθεται σταδιακά στην άκρη. Δεύτερον, ότι η βιώσιμη ανάπτυξη -για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών, που θα στηρίζεται στο ενεργειακό πρότυπο των ΑΠΕ, την αύξηση της αποδοτικότητας, ορθολογική χρήση και εξοικονόμηση ενέργειας- συναντά όλο και μεγαλύτερη συναίνεση.
Παράλληλα, τις ημέρες που πέρασαν, μέσω Διαδικτύου έγινα κοινωνός βαρύγδουπων δηλώσεων στελεχών της προηγούμενης κυβέρνησης Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ για τις χιλιάδες θέσεις εργασίας που θα δημιουργούσε η άντληση των υποθετικών -ακόμα- 270 εκατ. βαρελιών αργού πετρελαίου της περιοχής Ιονίου - Ηπείρου. Η έπαρση για τις υποθετικές αυτές θέσεις εργασίας ήταν τέτοια, που τους διέφευγε της προσοχής ότι ξεπερνούσαν αναλογικά τις θέσεις εκείνων που ασχολούνται στη Σαουδική Αραβία με την άντληση 10-11 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα.
Τα δύο αυτά γεγονότα μού έφεραν στη μνήμη ότι έχει αποφασισθεί να γίνει γεώτρηση στην παραλία του Κατάκολου για να αντληθούν σε πέντε με δέκα χρόνια 3-5 εκατ. βαρέλια πετρελαίου, δηλαδή γύρω στους 500.000 τόνους. Τα δε έσοδα για το Ελληνικό Δημόσιο θα είναι ένα μικρό κλάσμα της φοροδιαφυγής που το συνολικό πολιτικό σύστημα παραδέχεται ως αποτέλεσμα του λαθρεμπορίου των πετρελαιοειδών. Από τους υπεύθυνους του 2014, αλλά και από τους σημερινούς υπεύθυνους -πράγμα που επιτείνει ερωτηματικά- για την ενέργεια και το περιβάλλον ξεφεύγουν της προσοχής σημαντικές πτυχές της γενικής θεώρησης και της απόφασης αυτής καθ' αυτής για το Κατάκολο.
Σύμφωνα με τον Leonardo Maugeri -πρώην διευθυντή Μελετών του ΕΝΙ (Ιταλικός Οργανισμός Υδρογονανθράκων), σύμβουλο (από το 2011) του Ομπάμα και καθηγητή στο Χάρβαρντ- τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων Αδριατικής - Ιονίου δεν είναι τέτοια που να δημιουργήσουν πρόσθετο όφελος στην περιοχή. Και αυτό διότι από τη μια μεριά δεν είναι σημαντικά και από την άλλη βρίσκονται σε περιοχές μεγάλης τουριστικής αξίας και σημαντικής αλιευτικής παραγωγής. Κατά συνέπεια, το «συνολικό άθροισμα θέσεων εργασίας είναι μηδενικό», δηλαδή ό,τι κερδίζεται υποθετικά από την εξόρυξη πετρελαίου χάνεται από τον τουρισμό, την αλιεία και άλλες παρεμφερείς παραγωγικές διαδικασίες. Η τοποθέτηση αυτή είναι εμφανής για χώρες όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, όπου ο τουρισμός συμβάλλει από 10% έως 15% στο ΑΕΠ.
Πραγματικά, ας αναλογιστούμε λίγο ότι το Κατάκολο είναι το τουριστικό επίνειο της Αρχαίας Ολυμπίας, όπου πιάνουν κρουαζιερόπλοια μικρά και μεγάλα, με επιβάτες που θέλουν να επισκεφθούν την Αρχαία Ολυμπία. Δηλαδή, ένα αέναο «τουριστικό κοίτασμα» παραγωγής πλούτου, εκατονταπλασίου σε σχέση με το προσωρινό και επιβλαβές όφελος της γεώτρησης.
Οι τουρίστες, αφού επισκεφθούν τον αρχαιολογικό πλούτο και τα κάλλη της Αρχαίας Ολυμπίας, και αφού θα προσπαθήσουν να επεξηγήσουν το διφορούμενο βλέμμα του Ερμή του Πραξιτέλους, θα επιστρέψουν στο Κατάκολο. Φθάνοντας δε εκεί, θα προσπαθήσουν να επεξηγήσουν τις διφορούμενες όψεις του γεωτρύπανου, να χορτάσουν τις αναθυμιάσεις των χημικών ουσιών και τις θεραπευτικές ιδιότητες -λόγω αυτών και των βαρελιών υγρών λυμάτων που συνοδεύει κάθε βαρέλι πετρελαίου- των θαλασσίων υδάτων του Κατακόλου. Και, κερασάκι στην τούρτα, μερικοί ισχυρίζονται ότι το Κατάκολο είναι περιοχή Natura. Ενώ αγνοείται εντελώς πια η επιστημονική παρατήρηση για τη σχέση μεταξύ άντλησης υδρογονανθράκων και «αφύπνισης ή εγρήγορσης και επαύξησης» των σεισμολογικών φαινομένων σε παραδοσιακά σεισμογενείς, αλλά ενίοτε και μη, περιοχές.
Φοβάμαι ότι ξεφεύγει από τη σκέψη των πρώην και τωρινών υπευθύνων ότι ο περιορισμός της κατανάλωσης ορυκτών ενεργειακών πηγών -υπογράψαμε, μου φαίνεται, την COP 21- είναι αναγκαίος για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών και της ρύπανσης. Το να το επιδιώκουμε μπορεί να κάνει πιο ανταγωνιστική την οικονομία μας λόγω των αναγκαίων προς αυτό εκσυγχρονιστικών και καινοτομικών παραγωγικών επιλογών. Η ενεργειακή ένταση της οικονομίας δεν είναι καθόλου ανταγωνιστική (ΙΕΑ). Από την άλλη πλευρά, η επιδίωξη του εναλλακτικού ενεργειακού προτύπου μπορεί να αυξήσει την ενεργειακή μας ανεξαρτησία (και την εργασία), που γίνεται όλο και περισσότερο αναγκαία, λόγω των ασταθών γεωπολιτικών ισορροπιών, τα αποτελέσματα των οποίων βλέπουμε να εξελίσσονται μπροστά μας.
