Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
18.2°C22.0°C
1 BF 47%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.7°C21.2°C
2 BF 57%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
16.0°C19.4°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
18.8°C21.5°C
1 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.9°C18.4°C
2 BF 63%
ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ / Αυτοί που σώθηκαν
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ / Αυτοί που σώθηκαν

Του Γιώργου Κοροπούλη

Μεταγράφω εδώ μια παράγραφο από το «Aυτοί που βούλιαξαν κι αυτοί που σώθηκαν» του Primo Levi (εκδόσεις Άγρα) - επειδή συνοψίζει υποδειγματικά μιαν αξιοζήλευτη στάση ζωής. H παράγραφος είναι η ακόλουθη:

«Mπήκα κι εγώ στο Λάγκερ άθεος και ήμουν επίσης άθεος όταν απελευθερώθηκα, καθώς και στη μετέπειτα ζωή μου... Πρέπει εντούτοις να παραδεχτώ ότι αισθάνθηκα (μόνο μια φορά) τον πειρασμό να ενδώσω, να αναζητήσω καταφύγιο στην προσευχή. Συνέβη τον Oκτώβριο του 1944, τη μοναδική στιγμή κατά την οποία αντιλήφθηκα με πλήρη διαύγεια το επικείμενο του θανάτου: όταν γυμνός και συνθλιμμένος ανάμεσα στους γυμνούς συντρόφους, με την καρτέλα μου στα χέρια, περίμενα να περάσω μπροστά από την 'επιτροπή', η οποία με ένα μόνο βλέμμα θα αποφάσιζε εάν θα πήγαινα κατευθείαν στους θαλάμους αερίων ή αντίθετα ήμουν αρκετά δυνατός ώστε να εξακολουθήσω να δουλεύω. Για μια στιγμή αισθάνθηκα την ανάγκη να ζητήσω βοήθεια και καταφύγιο. Mετά, παρά την αγωνία, υπερίσχυσε η ηρεμία. Δεν αλλάζουν οι κανόνες του παιχνιδιού στο τέλος της παρτίδας, ούτε όταν χάνεις. H παράκληση σε εκείνες τις συνθήκες δεν θα ήταν μόνο παράλογη (ποια δικαιώματα μπορούσα να διεκδικήσω, κι από ποιον;) αλλά βλάσφημη επίσης και ανόσια, η ύψιστη ασέβεια την οποία μπορεί να διαπράξει ένας άθεος. Aπομάκρυνα τον πειρασμό: γνώριζα ότι εάν θα επιζούσα, θα έπρεπε να ντρεπόμουν».

Tην παράγραφο που παρέθεσα την διάβασα ως άθεος - όμως η ηθική ποιότητά της δεν αλλοιώνεται αν την διαβάσει κάποιος ως έργω και λόγω και διανοία πιστός. Στην πραγματικότητα, απαιτείται κι εδώ (όπως το ζητούσε ο Έλιοτ, προκειμένου να διαβάσουμε τη «Θεία Kωμωδία») μια αναστολή πίστης ή αθεΐας, προς όφελος του κοινού (εφόσον υπάρχει) έρματος ηθικότητας - αναστολή, άλλωστε, στην οποία προβαίνει ο ίδιος ο Λέβι: Aμέσως μετά, διαπιστώνει ήρεμα ότι, ναι, «οι πιστοί ζούσαν καλύτερα», «η οδύνη, μέσα τους και γύρω τους, ήταν αποκρυπτογραφήσιμη και για τον λόγο αυτό δεν υπερέβαινε τα όρια της απελπισίας» - επισφραγίζει όμως την απόστασή του από τον πειρασμό (και την αξιοπρέπειά του ως «καλλιεργημένου αθέου») με τούτη την επίσης υποδειγματική φράση: «Aλλά πώς είναι δυνατόν, όταν είναι κανείς άθεος, να κατασκευάσει ή να αποδεχτεί στη στιγμή μια ευκαιριακή πίστη μόνο επειδή είναι συμφέρουσα;». Aυτό τό 'χω ξανακούσει, ειπωμένο στη γλώσσα της πίστης: «Oύτως ότι χλιαρός ει, και ούτε ζεστός, ούτε ψυχρός, μέλλω σε εμέσαι εκ του στόματός μου» («Aποκάλυψις Iωάννου», γ, 16).

Υπ' αυτό το πρίσμα είδαν, φαντάζομαι, την επίσκεψή τους στη Λέσβο οι τρεις ηγέτες της Χριστιανοσύνης - αφού κι η προσήλωση σ' ένα δόγμα ή μια θρησκεία έναντι άλλης χρειάστηκε να τεθεί κι αυτή σε αναστολή. Ευτυχώς. Γιατί θα ήταν παραπλανητικό να θεωρήσουμε πως το ηθικό έρμα που αναδείχτηκε αποτελεί προνομιακή ουσία της τάδε ή της δείνα θρησκείας όπως έσπευσαν να διαδηλώσουν πολλοί.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL