Του Γιάννη Μπουρνού*
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, ο ΣΥΡΙΖΑ, το Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς, το Ινστιτούτο «Νίκος Πουλαντζάς» και το δίκτυο Transform!Europe διοργανώνουν στην Αθήνα ένα μεγάλο ευρωπαϊκό συνέδριο με τίτλο «Συμμαχία κατά της λιτότητας - για τη Δημοκρατία στην Ευρώπη».
Στόχος του συνεδρίου δεν είναι άλλος από την ενδυνάμωση της πανευρωπαϊκής συμμαχίας που με κόπο και επιμονή οικοδομούν ο ΣΥΡΙΖΑ και το Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς από τις απαρχές της οικονομικής κρίσης και σήμερα έχει πια αποκτήσει χαρακτηριστικά ενός εναλλακτικού, δημοκρατικού πόλου στην Ευρώπη.
Λίγο καιρό πριν, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν απελπιστικά μόνη της στις διαπραγματεύσεις, τις συνόδους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Eurogroup και κυρίως στη δημόσια συζήτηση στην Ευρώπη. Τότε πολλοί χλεύαζαν το στόχο της συγκρότησης μιας συμμαχίας που, ξεκινώντας από τον ευρωπαϊκό Νότο, θα έθετε τις βάσεις για τη σταδιακή αλλαγή των συσχετισμών δύναμης στην Ευρώπη.
Σήμερα, όμως, η κατάσταση είναι διαφορετική. Η ογκούμενη δυσαρέσκεια των λαών που έπεσαν θύματα ακραίων προγραμμάτων λιτότητας, αλλά και η ώθηση που έδωσαν οι εκλογικές νίκες του ΣΥΡΙΖΑ σε μια σειρά από αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις έχουν οδηγήσει ήδη στον σχηματισμό μιας προοδευτικής κυβέρνησης στην Πορτογαλία, βασισμένης σε κοινό κυβερνητικό πρόγραμμα που συνυπέγραψαν οι Σοσιαλιστές, το Αριστερό Μπλόκο, οι Κομμουνιστές και οι Πράσινοι.
Ταυτόχρονα στην Ισπανία αναζωπυρώνονται τις τελευταίες ώρες οι συζητήσεις ανάμεσα στους Σοσιαλιστές, το Podemos και την Ενωμένη Αριστερά, ώστε να δοθεί προοδευτική λύση στην αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης που προέκυψε μετά τις εκλογές του Δεκεμβρίου, ενώ στη Βρετανία συντελέστηκε πολιτικός σεισμός με την εκλογή του Τζέρεμι Κόρμπιν στην ηγεσία του Εργατικού Κόμματος.
Το Σιν Φέιν αναδείχθηκε τρίτη δύναμη στην Ιρλανδία κατακτώντας το υψηλότερό του ποσοστό (14%) μετά το 1923. Στην Ιταλία γεννήθηκε πρόσφατα η Ιταλική Αριστερά προσελκύοντας στην 37μελή Κοινοβουλευτική της Ομάδα αρκετούς βουλευτές προερχόμενους από το Δημοκρατικό Κόμμα και το Κίνημα 5 Αστέρων. Η Σλοβενική «Ενωμένη Αριστερά» (που γεννήθηκε μόλις το 2014 με αποφασιστική συμβολή του ΣΥΡΙΖΑ) υπερβαίνει συχνά το 10% στις δημοσκοπήσεις, ενώ ακόμη καλύτερες δημοσκοπικές επιδόσεις (15%) καταγράφει το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ολλανδίας (με τους σοσιαλδημοκράτες Εργατικούς του κ. Ντάισελμπλουμ να καταποντίζονται σε μονοψήφια ποσοστά εν όψει των εθνικών εκλογών του 2017).
Μιλάμε λοιπόν για μια πλατιά συμμαχία δυνάμεων που συγκροτείται από την Ευρωπαϊκή Αριστερά, πολλά κόμματα των Ευρωπαίων Πρασίνων, καθώς και δυνάμεις από σοσιαλδημοκρατικά κόμματα (όπως το Εργατικό Κόμμα Βρετανίας ή η αριστερή πτέρυγα των Γάλλων Σοσιαλιστών) που διαφοροποιούνται από την προσήλωση της πλειοψηφίας των Ευρωπαίων σοσιαλδημοκρατών στο κυρίαρχο νεοφιλελεύθερο δόγμα και επιλέγουν το «πορτογαλικό μοντέλο» συνεργασίας με την Αριστερά.
Αυτή η συμμαχία, που προτάσσει τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη έναντι της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας, είναι η μόνη που μπορεί να ανακόψει τη δραματική άνοδο αντιδραστικών, ακροδεξιών δυνάμεων, που συντελείται σε μια σειρά από χώρες (Γερμανία, Γαλλία, Ουγγαρία, Ολλανδία, Πολωνία, Σλοβακία, Σουηδία, Δανία κ.ά.) και να σταματήσει την εξάπλωση του εθνικισμού, του φασισμού και του ρατσισμού προτού προκληθούν νέες ιστορικές τραγωδίες στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Η εφιαλτική άνοδος της Ακροδεξιάς προκύπτει ως αντίδραση εθνικιστικής αναδίπλωσης μπροστά στη διάλυση του κοινωνικού ιστού, την εδραίωση της πολιτικής του φόβου και τη βίαιη καταπάτηση θεμελιωδών αρχών δημοκρατίας και λαϊκής κυριαρχίας που εφαρμόζει η νεοφιλελεύθερη πολιτική πλειοψηφία της Ε.Ε. στο όνομα μιας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης βασισμένης στη θεσμοποίηση του δημοσιονομικού και του πολιτικού αυταρχισμού.
Το δίλημμα είναι ιστορικό: Αν από τα ερείπια του χρεοκοπημένου νεοφιλελεύθερου μοντέλου θα προκύψουν τερατογενέσεις ή ένα καινούριο πρότυπο αλληλεγγύης, δημοκρατίας και συνεργασίας των ευρωπαϊκών λαών. Όλα κρίνονται στη μάχη για την αλλαγή των συσχετισμών δύναμης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Όσοι αρνούνται να δώσουν αυτή τη μάχη θέτουν εαυτόν εκτός Ιστορίας.
* Ο Γιάννης Μπουρνούς είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ, υπεύθυνος Ευρωπαϊκής Πολιτικής, Διεθνών Σχέσεων, Εξωτερικής Πολιτικής, Ελληνισμού της Διασποράς
