Του Πάνου Τριγάζη*
Η χώρα μας ιστορικά έχει πολλές πρωτιές, αλλά δεν είναι όλες για να καμαρώνουμε. Για παράδειγμα, είμαστε η πρώτη και ίσως η μόνη χώρα στον κόσμο όπου πολίτης της καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε επειδή μάζευε υπογραφές για την κατάργηση των πυρηνικών όπλων. Πρόκειται για τον 22χρονο Παγκρατιώτη Νίκο Νικηφορίδη, παιδί μικρασιατικής οικογένειας, ο οποίος στις 5 Μαρτίου 1951 εκτελέστηκε στη Θεσσαλονίκη, μετά την καταδίκη του σε θάνατο από έκτακτο στρατοδικείο, με την κατηγορία ότι διακινούσε την «Έκκληση της Στοκχόλμης» για την κατάργηση και απαγόρευση όλων των πυρηνικών όπλων. Βαθιά αντεθνική και ανατρεπτική δράση! Έτσι ήταν οι συνθήκες τότε στη βαρύτατα πληγωμένη μετεμφυλιακή Ελλάδα.
Αν δεν είχε εκτελεστεί ο νεολαίος Νικηφορίδης, πιθανότατα θα ζούσε σήμερα, αφού θα ήταν 87 χρόνων. Από την εκτέλεσή του πέρασαν 65 χρόνια.
Ο Νικηφορίδης είχε τελειώσει το 7ο Γυμνάσιο Παγκρατίου, όπου είχε οργανωθεί και στην Εθνική Αντίσταση. Στα 18 χρόνια του ακολούθησε τη μοίρα χιλιάδων αγωνιστών, εξοριζόμενος στην Ικαρία και στη συνέχεια στη Μακρόνησο, όπου υπέστη φριχτά βασανιστήρια. Αφέθηκε ελεύθερος την άνοιξη του 1950, χωρίς να υπογράψει «δήλωση μετανοίας», και ανέλαβε γραμματέας της ΕΠΟΝ Παγκρατίου με κύριο καθήκον την οργάνωση του Φιλειρηνικού Μετώπου Νέων. Για τον λόγο αυτό πήγε στη Θεσσαλονίκη, όπου συνελήφθη στις 18 Ιανουαρίου 1951 μαζί με 14 συναγωνιστές και συντρόφους.
Με τη θυσία ή, ακριβέστερα, τη δολοφονία του Ν. Νικηφορίδη, σημαδεύτηκε η γέννηση και στη χώρα μας του αντιπυρηνικού κινήματος, πρώτου παγκοσμιοποιημένου κινήματος στην Ιστορία. Η «Έκκληση της Στοκχόλμης» είχε υιοθετηθεί στις 15 Μαρτίου 1950 από συνέδριο του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης και είχε συνοδευτεί από παγκόσμια εκστρατεία που είχε συγκεντρώσει πάνω από 50 εκατομμύρια υπογραφές.
Βιβλίο για τον Νικηφορίδη έχει γράψει ο Θεσσαλονικιός δημοσιογράφος Σπύρος Κουζινόπουλος, με τίτλο «Η εκτέλεση της ειρήνης - Νίκος Νικηφορίδης», ύστερα από έρευνα και στα κρατικά αρχεία.
«Στον φάκελο του Νικηφορίδη -γράφει ο Κουζινόπουλος-, που ακόμα σώζεται στο Γεντί - Κουλέ, είναι πάντα γραμμένη με μαύρο μολύβι η... φοβερή κατηγορία με την οποία παραπέμφθηκε, καταδικάστηκε και εκτελέστηκε ο πρωτομάρτυρας της ειρήνης: Απόπειρα διάδοσης ανατρεπτικών ιδεών. Και τονισμένο σε παρένθεση το τρομερό στοιχείο: Έκκληση ειρήνης Στοκχόλμης».
Συχνά ως ΣΥΡΙΖΑ και ως κυβέρνηση επικαλούμαστε το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς έναντι των κομμάτων του συστήματος. Όμως, αυτή η έκφραση δεν θα έπρεπε να αφορά μόνο τη συμμετοχή ή εμπλοκή μας στη διαχείριση. Ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς είναι και ο Νικηφορίδης και πολλοί άλλοι που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για πανανθρώπινες ιδέες και αξίες. Είναι και ο Νίκος Μπελογιάννης, που, λίγο πριν οδηγηθεί στο εκτελεστικό απόσπασμα, έλεγε: «Εμείς αγαπάμε την Ελλάδα και τον λαό της περισσότερο από τους κατηγόρους μας». Είναι το γεγονός ότι και σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ καλεί τα μέλη και τους φίλους του, όπως και άλλες δυνάμεις της Αριστεράς, να συμπαρασταθούν με κάθε τρόπο στους πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ καμιά τέτοια ανακοίνωση δεν έχει εκδοθεί ούτε από τη Ν.Δ., ούτε από το ΠΑΣΟΚ. Τα δικά μας μέλη και στελέχη ξημεροβραδιάζονται δίπλα στους πρόσφυγες είτε στην Ειδομένη, είτε στο λιμάνι του Πειραιά, είτε στα νησιά μας.
Επανερχόμενος στον Νικηφορίδη, πιστεύω ότι εξήντα πέντε χρόνια μετά την άδικη και ουσιαστικά παράνομη εκτέλεσή του, με κυβέρνηση της Αριστεράς στην Ελλάδα, θα έπρεπε και η ελληνική πολιτεία να τιμήσει τον αγωνιστή και πρωτομάρτυρα της ειρήνης, αναγνωρίζοντας -παρά το ανώμαλο της περιόδου- ότι μια δημοκρατική χώρα δεν θα μπορούσε να είχε παραπέμψει σε δίκη, καταδικάσει σε θάνατο και οδηγήσει στην εκτέλεση έναν 22χρονο πολίτη της επειδή συγκέντρωνε υπογραφές για την κατάργηση των πυρηνικών όπλων.
Δεν είμαι νομικός και δεν ξέρω με ποιον τρόπο θα μπορούσε να αποκατασταθεί η μεγάλη αδικία σε βάρος του Νικηφορίδη και της οικογένειάς του. Κάποτε είχε προταθεί η αναψηλάφηση της δίκης. Όποια νομική φόρμουλα κι αν επιλεγεί, η αποκατάσταση της συγκεκριμένης αδικίας, που αποτελεί στίγμα για τη χώρα μας, θα έχει τεράστια διαπαιδαγωγική επίδραση για το ίδιο το κράτος, πρωτίστως, όμως, για τη σημερινή ελληνική νεολαία. Τον λόγο έχει ο εκ Θεσσαλονίκης προερχόμενος υπουργός της Δικαιοσύνης Νίκος Παρασκευόπουλος.
Θα πρόσθετα ότι και ο Δήμος Αθηναίων οφείλει να κάνει κάτι για τον Ν. Νικηφορίδη. Ο Δήμος Βύρωνα εδώ και χρόνια μετονόμασε την οδό Βασ. Κωνσταντίνου σε Νίκου Νικηφορίδη, στην περιοχή που ονομάζεται και Νέο Παγκράτι. Ο δε σημερινός δήμαρχος Γρηγόρης Κατωπόδης έχει δεσμευτεί να στήσει ο δήμος προτομή του μάρτυρα της ειρήνης σε ελεύθερο χώρο κάπου στην προαναφερθείσα οδό.
Στις μέρες μας, ύστερα και από το πυρηνικό ατύχημα της Φουκουσίμα (2011), έχουν καταστεί συνείδηση οι αλήθειες ότι «από τα πυρηνικά δεν υπάρχει θεραπεία, παρά μόνο πρόληψη», όπως λένε οι αντιπυρηνικοί γιατροί.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, συγγραφέας του βιβλίου «Ο Λαμπράκης και το Κίνημα Ειρήνης» (εκδόσεις Ταξιδευτής 2013).
