ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΣΤΑΜΑΤΗ*
Σύμφωνα με το άρθρο 16 παρ. 1 του ισχύοντος Συντάγματος, η επιστήμη και η έρευνα είναι ελεύθερες. Είναι αυτονόητο ότι τούτο ισχύει ειδικότερα και για την ιστορική και την πολιτική επιστήμη επίσης. Φορέας αυτού του θεμελιώδους δικαιώματος είναι κάθε άνθρωπος, Έλληνας και μη, στο μέτρο που εκφράζει μια άποψη με πρόθεση επιστημονικής εγκυρότητας. Σημειωτέον ότι το δικαίωμα που απολαμβάνει κάθε πρόσωπο στην ελληνική επικράτεια να στοχάζεται και να τοποθετείται ελεύθερα χαρακτηρίζεται ως απαράγραπτο, σύμφωνα με το άρθρο 25 παρ. 2 του Συντάγματος.
Αυτά σημαίνουν πολύ απλά ότι κάθε πολίτης ή πολιτικός δικαιούται να εκφράζει δημόσια και απαρεμπόδιστα τη θέση του, π.χ. κατά πόσο κάποιο ιστορικό γεγονός συνιστά "γενοκτονία" ή "εθνοκάθαρση". Ούτως ή άλλως, ζητήματα επιστημονικού χαρακτήρα ποτέ δεν κλείνουν τελεσίδικα. Διότι γνώρισμα της επιστήμης και της έρευνας είναι ακριβώς ότι μπορεί να αναπτύσσεται ελεύθερα ενάντια σε παγιωμένες αντιλήψεις, ριζωμένες προκαταλήψεις, πολιτικές σκοπιμότητες και διαδεδομένα στερεότυπα. Δεν είναι καθ' ύλην αρμόδιο ένα κοινοβουλευτικό σώμα να τοποθετείται επί καθαρώς επιστημονικών ζητημάτων. Και μάλιστα με την ψευδαίσθηση ότι έτσι τάχα θα κλείσει άνωθεν και επιτακτικά (!) ένα ζήτημα ιστορικής αλήθειας. Κάτι τέτοιο κινδυνεύει να χαρακτηριστεί ως κρούσμα πολιτικού πατερναλισμού και κρατικού δογματισμού. Δηλαδή, κάτι ριζικά αντίθετο από τις καταστατικές αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Κατά συνέπεια, ακόμη κι αν κάποιο εθνικό Κοινοβούλιο, ως μη όφειλε, τοποθετηθεί με ψήφισμα ή με νόμο γύρω από τον επιστημονικό χαρακτηρισμό συμβάντων στην πολιτική ιστορία των λαών, καθόλου δεν αναιρείται η ελευθερία της επιστήμης και της έρευνας να υποστηρίζει γνώμη διαφορετική ή και αντίθετη. Όσοι αμφισβητούν το θεμελιώδες δικαίωμα που διακυβεύεται σε παρόμοιες περιπτώσεις, άθελά τους ή μη, όχι μόνο καταπατούν την ελευθερία της επιστήμης και της έρευνας, αλλά, σε τελική ανάλυση, αρνούνται εμπράκτως τον ίδιο τον φιλελεύθερο χαρακτήρα του πολιτεύματος.
* Ο Κώστας Σταμάτης είναι καθηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου στο Τμήμα Νομικής του ΑΠΘ
