της Ντίνας Βαΐου*
Η συζήτηση που άνοιξαν τα «Ενθέματα», πριν από δύο εβδομάδες, θέτει μεταξύ άλλων και ένα άρρητο ερώτημα, αν δηλαδή η Αριστερά (όπως την κατανοεί καθένας και καθεμιά) έχει νόημα να εμπλέκεται στην κυβέρνηση, με οποιεσδήποτε συνθήκες. Σ' αυτό το ερώτημα, οι απαντήσεις και οι διαχωριστικές γραμμές εντός της Αριστεράς είναι πολλές, παλιές και βαθιές και σήμερα παρούσες με πολύ οδυνηρούς τρόπους σ' αυτή την προεκλογική περίοδο των διασπάσεων και ενός ακόμη ενδοαριστερού πολέμου. Οι επικλήσεις της συγκυρίας (κρίση, κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού, επιβολή Μνημονίων) δύσκολα κρύβουν την τοποθέτηση ότι η Αριστερά δεν πρέπει να αναλαμβάνει την κυβέρνηση όταν δεν έχει καταλάβει …τα χειμερινά ανάκτορα και όταν είναι βέβαιο πως θα χρειαστεί να κάνει σκληρούς συμβιβασμούς. Μόνο που, σε μια αστική δημοκρατία, η άνοδος ενός κόμματος στην (κυβερνητική) εξουσία είναι μάλλον δύσκολο να προγραμματιστεί σύμφωνα με τις επαναστατικές αρχές, καθώς η ψήφος δίδεται με διάφορα κριτήρια που, ευτυχώς, δεν είναι πλήρως ελεγχόμενα ή προβλέψιμα.
Προχωράω με μερικές σκέψεις, εκκινώντας από τα ερωτήματα που μας έθεσαν τα «Ενθέματα»:
1. Η διάψευση των προσδοκιών που καλλιέργησε ο ΣΥΡΙΖΑ από το 2012, η οργή για τη χρήση του δημοψηφίσματος, ο θυμός για την παραίτηση της κυβέρνησης, τη διάσπαση και τις αθρόες αποχωρήσεις, η αγωνία για το αύριο της Αριστεράς είναι αναμενόμενα και αναπόφευκτα συναισθήματα. Η διαχείρισή τους σίγουρα θα πάρει καιρό, αλλά δεν μπορεί να αποτελεί τροχοπέδη για τις αναγκαίες, δύσκολες και επώδυνες μάχες που προφανώς δεν εξαντλούνται με τις εκλογές, αλλά πλέον ξεκινούν από πολύ πιο δύσκολες απαρχές.
2. Το «σκίσιμο του Μνημονίου» λίγοι, και ακόμη λιγότερες, νομίζω ότι το πίστεψαν, έχοντας επίγνωση του ασφυκτικού κλοιού χρέους και των κανόνων, κανονισμών και υποχρεώσεων που κατασκευάζουν οι δανειστές. Στις ενθουσιώδεις συγκεντρώσεις του Ιανουαρίου ήταν σαφές το «μικρό καλάθι» που κρατούσαν εκείνοι και εκείνες που έδωσαν την εκλογική νίκη στον ΣΥΡΙΖΑ: «έστω και ένα από όσα υπόσχεται να κάνει, θα είναι καλύτερα από πριν». Τέτοιες διατυπώσεις δεν εκφράζουν αναγκαστικά την αγωνία αν αυτό το ένα ή τα περισσότερα μας πηγαίνουν αριστερά. Εκφράζουν όμως την αγωνία για το ποιοι θα διαχειριστούν την κρίση, τα Μνημόνια και όλα τα παρεπόμενα (διστάζω να γράψω και ποιες, μια και ο σεξισμός καλά κρατεί), ακόμη και την επίγνωση ότι θα «καταπίνουμε βατράχια», καθώς θα συνεχίζουν να συμβαίνουν πολλά από όσα προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ ορκιζόταν ότι θα σταματήσει.
3. Στο εξάμηνο που πέρασε σημαντικές πολιτικές προχώρησαν, μεταξύ των οποίων επαναπροσλήψεις όσων άδικα εκδιώχθηκαν από το Δημόσιο, επαναλειτουργία της ΕΡΤ, το πρόγραμμα για την ανθρωπιστική κρίση, αποσυμφόρηση των φυλακών, κέντρα για τους ανήλικους κρατούμενους, προετοιμασία για την υποδοχή προσφύγων (που όψιμα πιστώνεται στην υπηρεσιακή κυβέρνηση!), ιθαγένεια για τους μετανάστες, διευκόλυνση αποπληρωμής δανείων, αποτελεσματικοί έλεγχοι για τη φοροδιαφυγή σε διάφορες κλίμακες. Τα περισσότερα ελάχιστα προβάλλονται ως κυβερνητικό έργο και λίγο τα (ανα)γνωρίζουμε. Δεν τα γνωρίζουμε όχι μόνο εξαιτίας της εχθρικής στάσης των ΜΜΕ ή πλημμελούς επικοινωνιακής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και μιας εμμονής της Αριστεράς στα λεγόμενα «γενικά πολιτικά» ζητήματα. Μιας εμμονής η οποία απαξιώνει την καθημερινότητα ως σημαντικό πεδίο άσκησης πολιτικής μέσα στο οποίο χτίζονται δεσμοί με την κοινωνία και τα κινήματα. Η συγκυρία επέβαλε τη συγκέντρωση δυνάμεων στη διαπραγμάτευση, όμως η κυβέρνηση του Ιανουαρίου είχε περί τα σαράντα μέλη, επιφορτισμένα με διάφορα άλλα κρίσιμα αντικείμενα, με τα οποία λίγες και λίγοι ασχολήθηκαν αν και έχουν ζωτική σημασία για τη ζωή των πολιτών και την ανασυγκρότηση της χώρας.
4. Αν η κοινωνία δώσει στον ΣΥΡΙΖΑ μια δεύτερη ευκαιρία, αυτή τη φορά θα πρέπει όντως να κυβερνήσει, με διαφορετικό ήθος. Όλα όσα συμβαίνουν από τις 12 Ιουλίου δείχνουν πως δεν θα πρόκειται για μια αριστερή (δια)κυβέρνηση, καθώς βασικά πεδία άσκησης πολιτικής θα παραμείνουν στο έλεος των ελέγχων και αξιολογήσεων για κάθε επόμενη δόση που θα πληρώνει τόκους δανείων και ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών (και όχι παραγωγικές επενδύσεις). Στις ρωγμές ενός τέτοιου σκηνικού, η λειτουργία της δημοκρατίας, οι παρεμβάσεις στην καθημερινότητα, η συγκρότηση ενός κράτους αποτελεσματικού και φιλικού για τους πολίτες δεν είναι αμελητέες πολιτικές. Αντίθετα, είναι πιθανόν, με έμμεσους τρόπους, να μας σπρώχνουν αριστερά, έστω σε ένα μέλλον που εμείς οι μεγαλύτεροι δεν θα το ζήσουμε. Αλλά πρέπει να το διατηρήσουμε ανοιχτό, ιδίως για τις νεότερες και τους νεότερους που προσέλκυσε το εγχείρημα ενότητας της Αριστεράς όπως το επαγγέλθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ από την ίδρυσή του, με την ελπίδα ότι θα ενεργοποιηθούν εξελίξεις και στην υπόλοιπη Ε.Ε., για τις κατευθύνσεις και τον χαρακτήρα της οποίας η διαδικασία της διαπραγμάτευσης υπήρξε καταλυτική.
*Η Ντίνα Βαΐου διδάσκει ανάλυση του χώρου και σπουδές φύλου στο ΕΜΠ.
* Ευχαριστώ τον φίλο Βασίλη από το Αμβούργο, που μου έγραψε αυτή την τόσο παραστατική έκφραση από τα γερμανικά.
