1. Για τη δημόσια παρουσία μας
Η εκτίναξη των ποσοστών μας στο 27% έγινε γιατί εμπνεύσαμε, ενσαρκώσαμε τις ελπίδες και τα οράματα των πολιτών για ριζική αλλαγή.
Η τεράστια και γρήγορη αύξηση των ποσοστών μας από το 4% στο 17% και στο 27% δεν μας έδωσε τη δυνατότητα να αφομοιώσουμε άμεσα τη νέα κατάσταση, να αποκτήσουμε κοινό βηματισμό με τους νέους ψηφοφόρους μας, οι οποίοι προέρχονται από άλλες ιδεολογίες και πρακτικές, να οργανώσουμε τα νέα μέλη μας, ώστε να θεωρήσουμε το ποσοστό αυτό ως αριστερούς ψηφοφόρους.
Ο κοινός βηματισμός έπρεπε να επιτευχθεί με τις καθοριστικές παρεμβάσεις μας στους μαζικούς φορείς και στα κινήματα, με την ενιαία στάση των μελών μας, με δίκτυο που να ενημερώνει για τις θέσεις μας και να αναφέρεται σ' αυτές [εφημερίδες, περιοδικά, τηλεοπτικά μέσα, ραδιόφωνα, σελίδες στο Διαδίκτυο], με πολιτιστικές παρεμβάσεις.
Είναι αλήθεια ότι τα μέσα ενημέρωσης που κυριαρχούν στην πληροφόρηση, διαμορφώνουν συνειδήσεις, πρότυπα και καθορίζουν συμπεριφορές, έχουν ως μοναδικό στόχο την κυριαρχία τους και την επίτευξη των οικονομικών και πολιτικών στόχων τους. Αποτελούν τη δεύτερη εξουσία μετά την εκτελεστική που έχει αφομοιώσει τη νομοθετική και εξαρτά πλήρως τη δικαστική. Είναι επίσης αλήθεια ότι ήταν δύσκολο να δημιουργηθεί ένα δίκτυο μέσων που θα λειτουργούσαν σε άλλη λογική και θα ευαγγελίζονταν την ανατροπή των κυρίαρχων σχέσεων, αφού η αλλαγή αυτή προϋποθέτει και χρήματα και ανιδιοτελή συμμετοχή που στις δύσκολες σημερινές οικονομικές συνθήκες είναι σχεδόν απαγορευτική.
Μπορούσαμε όμως και έπρεπε να εκμεταλλευθούμε τη θέση μας της αξιωματικής αντιπολίτευσης και να καθορίσουμε την πολιτική ατζέντα, αφού στα ΜΜΕ δημοσιοποιούνται καθημερινά οι θέσεις μας, συνήθως ως δεύτερη είδηση, και έχουν καθημερινή παρουσία τα στελέχη μας, απευθυνόμενα σε εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες. Η δυνατότητα αυτή να απευθυνόμαστε πολλές φορές καθημερινά σε εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, αντί για τα μικρά ακροατήρια των κομματικών μας συνελεύσεων και συγκεντρώσεων, όπου το ακροατήριο είναι ήδη πεισμένο για τις θέσεις μας, όχι μόνο δεν αξιοποιήθηκε, αλλά σπαταλήθηκε και με τη συμπεριφορά μας καταλήξαμε να καταγραφούμε από τη μεγαλύτερη μερίδα των πολιτών ως συστημικό κόμμα που δεν έχει να προσφέρει νέες ριζικά αντίθετες θέσεις και μεθόδους, ως πόλος του νέου δικομματισμού και ως κόμμα νέων υποσχέσεων κρατικής ευημερίας.
Δικαιολογημένα καταγραφήκαμε έτσι και βέβαια δεν μπορούμε να αποδώσουμε ευθύνες στους πολίτες γι΄ αυτό, αφού η παρουσία μας είχε αυτά τα χαρακτηριστικά [συνεχείς εντάσεις, χαρακτηρισμοί, άποψη επί της διαδικασίας και του χρόνου ομιλίας και όχι επί της ουσίας, καυγάδες, ανεπεξέργαστες θέσεις, προσωπικές απόψεις, άστοχες εκφράσεις και θέσεις, αμφισημίες, στήριξη όλων των δημοσίων φορέων χωρίς επαναφορά της πάγιας επιχειρηματολογίας μας για την ανεπάρκεια της λειτουργίας τους και την κομματική και όχι αξιοκρατική και διαφανή στελέχωσή τους]. Φορτισμένοι βουλευτές και στελέχη μας με απόλυτο ύφος έπιαναν θέση για να ξεκινήσει ο καυγάς και η ανταλλαγή των χαρακτηρισμών, όπως επιθυμούσαν οι παρουσιαστές και οι έμπειροι αντίπαλοι που έχουν εκπαιδευτεί να μην γίνεται συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων, χωρίς να έχουν την ικανότητα να εκφράσουν τις θέσεις μας, οι οποίοι σπαταλούσαν τις δυνάμεις τους να πείσουν ότι οι αντίπαλοί μας δεν είναι ικανοί να κυβερνήσουν και όχι ότι εμείς είμαστε ικανοί με τις συγκεκριμένες θέσεις. Μάλιστα εκφράστηκε και δημόσια η άποψη ότι δεν είμαστε έτοιμοι να κυβερνήσουμε. Ίσως οι ανέτοιμοι σύντροφοί μας φαντάζονται και επιθυμούν να δώσουμε συγκεκριμένο ραντεβού με την Ιστορία και τις εξελίξεις.
Βεβαίως υπήρχαν και στελέχη μας με ήρεμη εκφορά του λόγου, που σηματοδοτεί αυτοπεποίθηση, με σαφήνεια στις τοποθετήσεις τους που προβλημάτιζε, που κατέθεταν τη διακριτή και εμπεριστατωμένη άποψή τους [ενδεικτικά και μόνο, οι Δραγασάκης, Τσακαλώτος, Σταθάκης] και κυρίως μεσαία στελέχη μας με καθοριστικές παρεμβάσεις και συμμετοχή σε μαζικούς φορείς και κινήματα, αλλά αυτοί ήταν οι εξαιρέσεις και η παρέμβασή τους θεωρούνταν μικρότερης εμβέλειας από αυτή των μόνιμων προβεβλημένων κεντρικών στελεχών, εκφραστών των κομματικών μηχανισμών.
Μπορούμε και τώρα να αλλάξουμε τον τρόπο εκφοράς των θέσεών μας και τους τρόπους παρέμβασής μας ώστε να βρούμε ανοιχτά αυτιά, αφού οι ανάγκες των πολιτών κρατάνε ανοιχτές τις ψυχές τους.
Στην ίδια λανθασμένη λογική κινήθηκε και το Γραφείο Τύπου, με τις ανακοινώσεις του να αποτελούν εύκολη λεία στα κυβερνητικά κόμματα και στους δημοσιογράφους, τους οποίους εμείς απαξιώναμε ως προσωπικότητες, αλλά αυτοί μας απαξίωναν και ως πολιτικό φορέα. Τόσο δύσκολο ήταν να αποφύγουμε διατυπώσεις που θα αποκόπτονται και θα δημιουργούν αμφιβολίες; Τόσο δύσκολο ήταν να εκφράσουμε θετικά και με σαφήνεια τις θέσεις μας;
Επιτέλους, ας σταματήσουμε τους χαρακτηρισμούς και τους τσακωμούς. Ας εμπιστευθούμε και ας υποστηρίξουμε τις θέσεις μας. Η σιγουριά μας για την ηθική, πολιτική και πολιτιστική υπεροχή μας ας εκφρασθεί με αυτοπεποίθηση, επιχειρήματα, πράξεις.
2. Για τον κίνδυνο της Ακροδεξιάς
Η Χρυσή Αυγή, με τη στιβαρότητα, την αποφασιστικότητα και τη μαχητικότητα που αποπνέουν τα παρατεταγμένα τάγματα εφόδου της, κάνει τους πολίτες να αισθάνονται ότι εκφράζουν την οργή τους, ότι είναι ισχυροί απέναντι στις εξουσίες που τους καταδυναστεύουν, ότι είναι υποκείμενα της Ιστορίας και ρυθμιστές των εξελίξεων, να αυταπατώνται ότι μπορούν να τιμωρήσουν άμεσα τους δυνάστες τους.
Η οργή αυτή για τμήμα των πολιτών θα βρει διέξοδο και στις πολιτικές θέσεις που προβάλλει η Χ.Α., αφού δεν μπορέσαμε να την αντιμετωπίσουμε πολιτικά. Είναι σημαντικά τα ποσοστά ψηφοφόρων μας που διαψεύσαμε, που μας θεωρούν μέρος του συστήματος και έτσι στρέφονται στη Χ.Α., αφού δεν μπορέσαμε να αποδομήσουμε την ψευδαίσθηση ισχύος που τους δημιουργεί.
3. Η πολιτική των συμμαχιών
Εκτός από τους στρατηγικούς συμμάχους μας [αν υπάρχουν τέτοιοι], συμμαχούμε με αυτούς που στρατεύονται στην επιδίωξη άμεσων κοινών στόχων στη συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε και να προκαθορίσουμε τους πολιτικούς και κομματικούς φορείς και τα πρόσωπα που θα συμμαχήσουμε. Μπορούμε απλώς να εργαστούμε σ' αυτή την κατεύθυνση.
Δεν μπορούμε να προβλέψουμε με ακρίβεια ποια θα είναι η ακριβής εξέλιξη των πραγμάτων και, όπως και στη ζωή, δύσκολα θα είναι αυτή που προγραμματίζουμε. Η Ιστορία θα αναδείξει νέα πρόσωπα και φορείς, θα αποδομήσει και θα μετασχηματίσει παλαιούς, αναχρονιστικούς και ξεπερασμένους σχηματισμούς.
Εμείς απλώς πρέπει να κρατάμε τους ίδιους τελικούς στόχους, να βλέπουμε την κυρίαρχη αντίθεση, να αλλάζουμε αυτά που μπορούμε, να αποδεχόμαστε αυτά που δεν μπορούμε να αλλάξουμε και να έχουμε τη σοφία να κατανοήσουμε τι μπορούμε να αλλάξουμε και τι όχι.
4. Για την προοπτική μας
Ήρθαμε στο προσκήνιο της Ιστορίας, αλλά δεν καταφέραμε οι πολίτες να μας επιλέξουν θετικά, αφού, πέραν των διακηρυγμένων στόχων μας που προσέλκυσαν [κυβέρνηση της Αριστεράς, ριζοσπαστική αλλαγή, συνέπεια στις θέσεις μας, οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη, η κοινωνία πάνω από την ατομικότητα, όποια και αν είναι η ερώτηση η απάντηση είναι άνθρωπος], δεν πείσαμε και δεν συσπειρώσαμε με τις δράσεις μας, δεν είχαμε επιλεγμένους και υλοποιήσιμους στόχους, δεν πετύχαμε νίκες που να δείχνουν την αποτελεσματικότητά μας, δεν αποσαφηνίσαμε τις μεθόδους μας ώστε να προετοιμάσουμε τον δρόμο για την ανάληψη της διακυβέρνησης στην προσπάθειά μας να πείσουμε ότι μπορούμε να κυβερνήσουμε και να ελέγξουμε τμήματα των κυρίαρχων μηχανισμών στήριξης της οικονομικής εξουσίας.
Έτσι, στις σημερινές ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες, όπου σοβεί η ανθρωπιστική κρίση, ενώ αποτελούμε αναγκαστική λύση και πιθανόν θα κυβερνήσουμε, δεν θα έχουμε μαζί μας ενημερωμένους, συνειδητοποιημένους και συμμετέχοντες πολίτες, αλλά προβληματισμένους και δύσπιστους, που παραμένουν στην παλιά λογική της ανάθεσης, οι οποίοι στις δυσκολίες που έρχονται θα αναμένουν τις λύσεις από εμάς χωρίς τη δική τους άμεση συμμετοχή.
Θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες αποδοχής μας ως κυβερνητικού αριστερού ριζοσπαστικού σχήματος στην Ευρώπη και τον κόσμο, τη λυσσαλέα αντίδραση των κυρίαρχων εσωτερικών οικονομικών συμφερόντων, την αυταπάρνηση των κυρίαρχων μηχανισμών στην προσπάθεια διατήρησή τους στην εξουσία.
Αν συνεχίσουμε να παραμένουμε ανεπαρκείς [κυρίως τα εγωκεντρικά στελέχη μας, που περιμένουν να καταγραφούν ως ισχυρές τάσεις -συνιστώσες- απόψεις ώστε να διεκδικήσουν την ποσοτική αναλογία των μηχανισμών τους στις κυβερνητικές και κομματικές θέσεις, όπως πράττουν μέχρι σήμερα σε όλα τα όργανα], οι πολίτες δεν θα εμπνευσθούν ώστε να συμμετάσχουν αποφασιστικά, δεν θα διαπιστώσουν αλλαγή κατεύθυνσης, δεν θα μας ανεχθούν ως νέους γραφειοκράτες και θα αναζητήσουν άλλες λύσεις.
Η παρακμασμένη Ελλάδα και η γερασμένη Ευρώπη θα συνεχίσουν την ίδια πορεία κι εμείς δεν θα γίνουμε αυτό που ήμασταν όταν ευχόμασταν να γίνουμε αυτό που είμαστε.
* Ο Βασίλης Λ. Σαξώνης είναι μέλος του ΣΥΡΙΖΑ Δικηγόρων Πειραιά
