Του Στάθη Λουκά
Πού παρατηρείται αυτό το «πρωτοφανές», κατά κάποιον τρόπο, γεγονός, που μπορεί να αποτελέσει ερέθισμα και για εμάς (δηλ. για την Ελλάδα) για την αντιμετώπιση των στενοπών που προκύπτουν από τον συνδυασμό των Μνημονίων της λιτότητας και του απαράδεκτου παραγωγικού προτύπου για την ανάπτυξη -και μάλιστα την ποιοτική- της χώρας;
Το γεγονός αυτό «λαμβάνει χώρα», όπως προκύπτει από την επίσημη έκθεση (του υπουργείου για την οικονομική ανάπτυξη) «Η εθνική ενεργειακή κατάσταση κατά το 2014», στην αντίπερα όχθη της αδριατικοϊονικής θάλασσας, δηλαδή στην Ιταλία. Όσο κι αν θέλει το αντίστοιχο υπουργείο να «επιβεβαιώσει» την πολιτική του, τα στοιχεία επιβεβαιώνονται -άλλα άμεσα, άλλα έμμεσα- και από τις έρευνες και δημοσιεύσεις της μεγαλύτερης οικολογικής οργάνωσης Legambiente του χώρου της πλατιάς και της κάθε Αριστεράς.
Σύμφωνα με αυτή την έκθεση, η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας στην Ιταλία σε σχέση με το 2013 μειώθηκε κατά 3,8% και πρόκειται για τη μικρότερη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας για τα τελευταία 18 χρόνια.
Καταναλώνεται λιγότερη ενέργεια όχι τόσο γιατί η οικονομία δυσκολεύεται να ανακτήσει θετικό πρόστιμο, -0,4% μείωση του ΑΕΠ το 2014, αλλά βασικά για άλλους πιο σημαντικούς λόγους.
Πρώτον, είναι σε εξέλιξη «μια αναδιάρθρωση των σχέσεων μεταξύ των διάφορων παραγωγικών τομέων». Δεύτερον, «αυξήθηκε η παραγωγικότητα της ενέργειας που χρησιμοποιείται», δηλαδή η Ιταλία κατορθώνει να παράγει περισσότερο, χρησιμοποιώντας λιγότερη ενέργεια. Είναι ενδεικτικό ότι ο δείκτης ΟDΕΧ, που μετράει την αποδοτικότητα της ενέργειας, για την ιταλική οικονομία συνολικά «καλυτέρευσε» το 2013, σε σχέση με το 1990, κατά 13,4%.
Το ότι στην Ιταλία διαμορφώνεται ένα διαφορετικό ενεργειακό σύστημα, σε σχέση με το μέχρι σήμερα επικρατούν, που κινείται βασικά στην κατεύθυνση του εναλλακτικού, διαφαίνεται και από μερικά άλλα δεδομένα.
Οι παρεμβάσεις εξοικονόμησης σε υπάρχουσες οικοδομές, με επιστροφή του 50-65% του κόστους -σε 10 ετήσιες δόσεις μέσω της εφορίας- έχει δημιουργήσει, τα τελευταία 5-6 χρόνια, 238.000 θέσεις εργασίας.
Ταυτόχρονα, η συμμετοχή των ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) και η προώθηση νέων τεχνολογιών, με χαμηλές εκπομπές έχουν σαν αποτέλεσμα: πρώτον, οι ΑΠΕ να συμμετέχουν κατά 43% στην παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας. Δεύτερον, το 16,7% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται να προέρχεται από εναλλακτικές πηγές. Δηλαδή έξι χρόνια πριν το 2020 η Ιταλία απέχει μόλις 0,3% από το όριο του 17% που, σύμφωνα με την Ε.Ε., έπρεπε να καλύψει. Πράγμα που σημαίνει ότι ο στόχος του 20%, για τον οποίο πιέζει το οικολογικό κίνημα, για το 2020 είναι εφικτός.
H διάρρηξη της σχέσης -ή της σύζευξης- μεταξύ ευημερίας και αύξησης της κατανάλωσης ενέργειας οφείλεται, στη συγκεκριμένη πραγματικότητα, σε δύο συγκεκριμένους λόγους. Από τη μια μεριά, στη σημαντική συνεισφορά ενεργειακών πηγών που είναι διάχυτες στον χώρο: νερό, αέρας, ηλιακή ακτινοβολία, βιομάζες και (βιο)καύσιμα που δεν εισάγονται. Από την άλλη μεριά, τεχνολογίες που μας δίνουν τη δυνατότητα να παράγουμε την ίδια ποσότητα πλούτου καταναλώνοντας λιγότερη ενέργεια και μειώνοντας και τις αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Πρόκειται για τεχνολογίες υψηλής ενεργειακής αποδοτικότητας, όταν βέβαια συνοδεύονται από παράλληλες πολιτικές αύξησης της παραγωγικότητας και εξοικονόμησης της ενέργειας.
Η συνέργεια αυτών των ευνοϊκών παραγόντων και συνθηκών δεν θα ήταν όμως δυνατή και αποτελεσματική αν δεν συνοδευόταν από θεσμικές και πολιτικές μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις σε εθνικό, περιφερειακό, δημοτικό, παραγωγικό, συνεταιριστικό επίπεδο.
Επιστρέφοντας στη γηγενή πραγματικότητα, οποιαδήποτε προσπάθεια για «παραγωγική ανασυγκρότηση» και από εδώ πρέπει να ξεκινήσει.
