Live τώρα    
25°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
23.2°C25.8°C
2 BF 33%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.4°C26.8°C
2 BF 33%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.0°C24.8°C
2 BF 49%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.0°C
2 BF 69%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
25 °C
24.0°C24.9°C
2 BF 33%
Το «happy end» και εμείς
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το «happy end» και εμείς

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΣΚΟΠΛΑΚΗ*

Μια στάση που προάγει αληθοφανείς υποθέσεις, αλλά μέχρι τώρα παράγει κωμικοτραγικά αλυσιτελείς πραγματοποιήσεις, ισχυρίζεται πως δομικές μικρομονάδες από τις νεοφιλελεύθερες κατεδαφίσεις της προηγούμενης δεκαπενταετίας μπορούν να διευρύνουν τον χώρο και τον χρόνο για τη συλλογική υλοποίηση της αριστερής διεξόδου. Θέτοντας στο επίκεντρο της παρατήρησης την πραγματική ιστορική διάσταση των μικρομονάδων, εύκολα διαπιστώνουμε ότι δεν βράζουν από ανυπομονησία να γίνουν οι καλοί ιεραπόστολοι του τακτικιστικού φαντασιακού, διότι απλούστατα η διανοητική υποδομή και τα διοικητικά τους σχήματα δεν μπορούν να αποσπαστούν από τα ιδανικά και τις πρακτικές της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας.

Συλλογική υλοποίηση της αριστερής διεξόδου σημαίνει πρώτα απ' όλα ότι η κοινωνική συμμαχία της αριστερής διακυβέρνησης γνωρίζει: τις ανταγωνιστικές δυνάμεις, τους μηχανισμούς της δράσης τους, τα πολιτικά μέσα αποτροπής, τα οποία δεν μπορούν να αναστρέφουν τη μέχρι τώρα εμπειρία ριζοσπαστικοποίησης, ούτε να αναστέλουν πραγματικά συλλογικές μορφές ελέγχου και διαμόρφωσης εναλλακτικών. Αντιθέτως, μορφές παρελκυστικού διακανονισμού με ιδεολογικούς μηχανισμούς, που παραμένουν αυθαίρετοι εκτιμητές και διαμεσολαβητές του κοινωνικού νοήματος, συνεπάγονται την καταβολή βαρέων κοινωνικών λύτρων. Σφυρηλατούν αλυσίδες κλειστών συνδέσμων, οι οποίες προσδένουν τους συσχετισμούς στον δημόσιο χώρο του νεοφιλελεύθερου συντηρητισμού, αντί να τις σπάνε μέσα σε έναν ισχυρό δημόσιο χώρο της Αριστεράς.

Τα ατελή υποκείμενα και τα τεχνοκρατικά στεγανά είναι υποκατάστατα σε αυτή την πολιτική υστέρηση: όχι μόνο δεν ανταποκρίνονται στην αξίωση για συνειδητή και διαφανή σχέση ανάμεσα στον προγραμματικό λόγο της αριστερής διακυβέρνησης και τα αποτελέσματά του, αλλά τελικά εκβιάζουν συγκεκριμένους τρόπους σκέψης και δράσης, πίσω από συλλογικά κεκτημένα, τα οποία με κόπο κατακτήθηκαν, μέσα σε μια δεκαετία που η αποθήκη «κεντρώων» λύσεων επένδυε στην ιδιωτεία του ανταγωνισμού και την κυνική ιδιώτευση, μέχρι την έκρηξη όλων των δημοκρατικών ελλειμμάτων. Οι δομικές μικρομονάδες από τις νεοφιλελεύθερες κατεδαφίσεις διαθέτουν, άλλωστε, διαπραγματευτική ισχύ μόνο όσο αποδεικνύουν ότι η ενωτική αριστερή συμπόρευση δεν έχει προοπτική απέναντι στις «αντικειμενικά κρίσιμες περιστάσεις», κατά τις οποίες δεν πρέπει για κανένα λόγο να διατυπώσουμε καθολικά συνεκτικές, αλλά μεροληπτικές διεξόδους, με εμπλουτισμό των θέσεων και των δυνατοτήτων. Κι εδώ δεν μιλάω για έναν πρόχειρο συνθηματικό βολονταρισμό που στολίζει ιδεολογικά σαλόνια μικροκόσμων, αλλά για επί της ουσίας συλλογική και πολιτική αντίσταση απέναντι σε ακρωτηριασμούς, οπισθοδρομήσεις και παραμορφώσεις.

Οι επικοινωνιακές λειτουργίες που κυοφορούν την κλιμάκωση των κοινωνικών αρχαϊσμών σαν χάδι στο «λαϊκό αίσθημα», το αυτο-θέαμα της κατασταλτικής ασυναρτησίας σαν εξισορρόπηση για το «κοινό αίσθημα» και την παράδοση του δημόσιου χώρου της Αριστεράς σαν «εθνική ομοψυχία», δηλώνουν οργανική αδυναμία ή απροθυμία να καλλιεργηθεί το πολιτικό κριτήριο, δηλαδή η δρώσα συλλογική συνείδηση, την ίδια στιγμή που στο αντίπαλο μπλοκ το ασύδοτο καθηκοντολόγιο των «αρίστων» ανακαινίζει ένα δυναμικό εργαλείων, ώστε να υποτάξει συντριπτικά τις αντιθέσεις σε από παλιά εκπαιδευμένους αυτοματισμούς. Εκεί που η ανανεωτική αριστερή συνείδηση γυρεύει την πολιτική μερίδα της για δημοκρατικότερο έλεγχο των εξελίξεων, άγεται από τα εξωτερικά κι αθέατα σχήματα της τεχνικής στη στάσιμη υπερκινητικότητα και την ιδεολογική αλαλία ενός δήθεν αδήριτου κύκλου υποκαταστάσεων και πλησμονής: «αν θες να υπάρξεις, να σε ακούσουμε, να σε (ενδεχομένως) αναγνωρίσουμε, μέσα εδώ θα κινηθείς, σ' αυτόν τον κύκλο - αλλιώς καταδικάζεσαι, καταδικάστηκες» (Τάκης Σινόπουλος, «Νυχτολόγιο»).

Και στο σημείο αυτό ελλοχεύει ήδη ένας πολύ μεγάλος κίνδυνος, διότι εδώ βρίσκεται η φύτρα πολιτικών τραυματισμών, απομάκρυνσης ζωντανών αριστερών δυνάμεων από το επίκεντρο της πολιτικής, πυροδότησης συμβολικών λειτουργιών ενσωμάτωσης, αντί για μια ηγεμονική συσπείρωση των ενεργειών στην ανατροπή του νεοφιλελεύθερου προτύπου. Την ίδια στιγμή, οι δομικές μικρομονάδες από τις νεοφιλελεύθερες κατεδαφίσεις μπορούν να επισωρεύονται αδιατάρακτα σε διοικητικά κράματα για όσο τους είναι χρήσιμο: δεν ανησυχούσαν δα κι από χθες για τη μοίρα της ευρύτερης κοινωνικής και πολιτικής Αριστεράς στην Ελλάδα και την Ευρώπη!

Σε αντίθεση με τα σταλινικά ή τα νεοφιλελεύθερα ομοιώματα της ζωής, η ανανεωτική αριστερή συνείδηση δεν τρέφει νομοτελειακές αισιοδοξίες ή διαχειριστικά ευτυχείς αναπαραστάσεις. Απέναντι στις δυσπλασίες του αχαλίνωτου εκλεκτικισμού, η ευκρινής, αποφασιστική και συσπειρωτική διεκδίκηση της ριζοσπαστικής πολιτικής της, των ταξικών και πολιτικών επίδικων μέσα σε ένα ισχυρό πλαίσιο θεσμών και αξιών, οφείλει να υποστασιοποιήσει την αριστερή πολιτικοποίηση σε μια προοπτική ανθεκτικότερη από το αχαμνό happy end «εθνικού ακροατηρίου».

* Ο Νίκος Σκοπλάκης είναι ιστορικός

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL