Του Νίκου Ροή
Είναι πρόδηλη πλέον η ανάγκη της χώρας για εφαρμοσμένη πολιτική παραγωγικής ανασυγκρότησης που θα στηρίζεται σε μοντέλα ρεαλιστικά, άμεσα εφαρμόσιμα, εναλλακτικά από τα υφιστάμενα και θα παίρνουν υπόψη δύο βασικές παραμέτρους: τον χώρο και τον χρόνο.
Ο χώρος είναι η μνημονιακή Ελλάδα, υπερχρεωμένη, με ελάχιστη παραγωγή, στραγγαλισμένη από τον διεθνή παράγοντα, υπόδειγμα προς αποφυγή, από τους πιστωτές για όποια άλλη χώρα διανοηθεί να ασκήσει ίδια πολιτική. Ο χρόνος εφαρμογής είναι ο ενεστώτας, με εξελισσόμενη την προσπάθεια συμφωνίας για λύση του χρέους, πλην αυτής της υποταγής και με την ευρύτερη έννοια αυτού για την εφαρμογή αυτής της πολιτικής να είναι μηδενικός.
Η εικόνα φυσικά είναι ζοφερή από μόνη της χωρίς ιδιαίτερη ανάλυση και η παρουσίαση "καθαρών λύσεων" θα ήταν τουλάχιστον βλακώδης απ' όποιον την επιχειρούσε. Παρ' όλα αυτά, δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να επιδιώξουμε σύνθετες λύσεις οι οποίες θα παίρνουν υπόψη την ελληνική πραγματικότητα, όπως διαμορφώνεται κάθε μέρα, τη γνώμη και τις προσδοκίες των παραγωγικών τάξεων και, τέλος, να συμφωνήσουμε για όλες τις εφικτές ενέργειες προς την κατεύθυνση της ανασυγκρότησης.
Η προσπάθεια πρέπει να βασιστεί στον πρωτογενή και τον δευτερογενή τομέα, χωρίς να παραμελήσουμε τον τριτογενή και τις υπηρεσίες, στην κατεύθυνση της αλλαγής της ποσόστωσης υπέρ των δύο πρώτων, με ταυτόχρονη διόγκωση όλης της οικονομίας. Υπερασπιζόμαστε μέχρι τέλους ότι εργάζεται και παράγει εισόδημα και ταυτόχρονα δίνει θέσεις εργασίας. Για εμάς αυτά τα δύο είναι αλληλένδετα, το πέταμα της πετσέτας στο καναβάτσο ως ένδειξη ήττας είναι ανεπίτρεπτο.
Τα μοντέλα παραγωγής πρέπει να βασίζονται σε δυο κυρίαρχους άξονες:
1. Την παραγωγή νέων προϊόντων.
2. Τη συνεργασία, συνέργεια, συνύπαρξη, πολλών παραγωγικών υποκειμένων από τη σύλληψη και τη δημιουργία ενός προϊόντος, έως την παραγωγή και τις υπηρεσίες μετά τη διάθεση.
Αυτό πρέπει να γίνεται συγκεκριμένα, εξειδικευμένα σε κάθε τομέα της οικονομίας, μα, πάνω απ' όλα, ύστερα από διάλογο των κοινωνικών φορέων που εμπλέκονται, και να προσπαθήσει να δώσει λύσεις παίρνοντας υπ' όψιν πως η ανάπτυξη οργανώνεται και καθοδηγείται, αλλά δεν διατάζεται.
Στον πρωτογενή τομέα τα κύρια προβλήματα είναι:
Α) Ο κλήρος στην Ελλάδα είναι μικρός και πολυτεμαχισμένος: ο μέσος όρος του κλήρου είναι 49 στρ. έναντι 143 στρ. στην Ε.Ε. - 27 και αποτελείται από 6-7 αγροτεμάχια. Η κατάσταση αυτή αποτρέπει τον οργανωτικό εξορθολογισμό της γεωργικής παραγωγής και την καθηλώνει σε αναποτελεσματικές μορφές εκμετάλλευσης με μειωμένη αξιοποίηση των παραγωγικών συντελεστών.
Β) Ο αγροτικός πληθυσμός είναι μεγάλος σε ηλικία (57% άνω των 45 ετών) και με χαμηλότερο σχετικά με τον εθνικό μέσο όρο μορφωτικό επίπεδο, γεγονός που αποτελεί τροχοπέδη για διάχυση τεχνογνωσίας, υιοθέτηση σύγχρονων πρακτικών, εφαρμογή καινοτομιών και προσαρμογή σε μεταβαλλόμενες συνθήκες.
Γ) Ελάχιστη ποσότητα της αγροτικής παραγωγής περνά στη μεταποίηση.
Τέτοιου μεγέθους διαρθρωτικά προβλήματα δεν λύνονται μόνο με την ύπαρξη σωστών κυβερνητικών θέσεων, αλλά με την ύπαρξη κοινωνικού διαλόγου που θα πείθει για τις δύσκολες και τις αντιδημοφιλείς λύσεις που θα προτείνει.
Στη βιομηχανία υπάρχει πολυκερματισμός και πολυμορφία, παραδοσιακοί κλάδοι που έπαιζαν ρόλο ατμομηχανής στην ανάπτυξη της οικονομίας δεν υπάρχουν πια, το ίδιο το ειδικό βάρος του συνόλου του κύκλου εργασιών της βιομηχανίας συγκριτικά με το ΑΕΠ είναι περίπου το μισό απ' ό,τι ήταν πριν από δέκα χρόνια. Η διαμόρφωση των χαρακτηριστικών της, η σωστή αποτίμηση αυτών, ο δυισμός τους, πρέπει να συνυπολογιστεί στις προτεινόμενες λύσεις.
Α) Το 96% των επιχειρήσεων είναι ΜΜΕ και απασχολούν λιγότερο από δέκα άτομα, το 0,23% θεωρούνται μεγάλες και έχουν πάνω από διακόσια άτομα προσωπικό. Ο κύκλος εργασιών, όμως, είναι ετεροβαρής προς όφελος των μεγάλων. Εάν πάμε στις εξαγωγές, το 0,18% των επιχειρήσεων κάνει περίπου το 40% των εξαγωγών και ένας όμιλος μόνο έχει το 5% των εξαγωγών.
Β) Λίγες εταιρείες ακολούθησαν κυρίαρχα μοντέλα μαζικής παραγωγής, διαμορφώνοντας ένα ενδιαφέρον τοπίο στην ελληνική βιομηχανία.
Γ) Ελάχιστη παράγωγη από πρώτες ύλες και εξόρυξη περνά στη μεταποίηση.
Το μοντέλο ανάπτυξης σίγουρα είναι πολιτική απόφαση, η οποία, όμως, δεν μπορεί να προσπεράσει χωρίς να ακουμπήσει σε μια ήδη διαμορφωμένη κατάσταση. Αυτή η απόφαση δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς να έχεις την κοινωνία μαζί σου και γι' αυτό χρειάζεται κόπος και υπομονή να συνδιαλλαγείς μαζί της.
Στην παρούσα κατάσταση, όμως, δεν έχουμε άλλη λύση από μια προσπάθεια που πρέπει να ξεκινήσει "χθες".
* Ο Νίκος Ροής είναι συντονιστής του Τμήματος Βιομηχανίας του ΣΥΡΙΖΑ.
