Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
10.6°C16.5°C
1 BF 70%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
13 °C
11.1°C14.9°C
2 BF 67%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
8.0°C14.4°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
13 °C
12.8°C14.1°C
2 BF 82%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
5 °C
4.9°C11.8°C
0 BF 100%
Ζιζή Σαλίμπα, δρ Οικονομολόγος της Εργασίας: / Ζ. ΣΑΛΙΜΠΑ: Οι μνημονιακές πολιτικές έναναν την αδήλωτη εργασία γενικευμένο φαινόμενο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ζιζή Σαλίμπα, δρ Οικονομολόγος της Εργασίας: / Ζ. ΣΑΛΙΜΠΑ: Οι μνημονιακές πολιτικές έναναν την αδήλωτη εργασία γενικευμένο φαινόμενο

Η βαθιά οικονομική κρίση και οι συνθήκες εργασιακού Μεσαίωνα που επέβαλαν οι μνημονιακές πολιτικές για την αντιμετώπισή της μετέτρεψαν την αδήλωτη εργασία σε γενικευμένο φαινόμενο. Η αδήλωτη εργασία αποτελεί πλέον για τους εργαζόμενους «μηχανισμό επιβίωσης», καθώς ο φόβος της ανεργίας τούς παγιδεύει και τους αναγκάζει να αποδέχονται να εργαστούν στην αδήλωτη εργασία και στην περιστασιακή απασχόληση, όσο κι αν αυτοί επιθυμούν να ενταχθούν στην επίσημη αγορά εργασίας. Το γεγονός αυτό διευκολύνει τους εργοδότες, οι οποίοι καταβάλλουν χαμηλές εισφορές ή δεν καταβάλλουν καθόλου εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία.

Με τον όρο "αδήλωτη εργασία", σύμφωνα με την Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, περιγράφονται όλες οι αμειβόμενες δραστηριότητες που είναι νόμιμες ως προς τη φύση τους, αλλά δεν δηλώνονται στις δημόσιες αρχές, με συνέπεια την αποφυγή φορολογίας και την απάτη στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης. O ορισμός πρόκειται να αναθεωρηθεί, ύστερα από πρόταση της ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Κωνσταντίνας Κούνεβα. Θα συμπεριληφθεί η «μερικώς αδήλωτη εργασία», που σημαίνει η απόκρυψη από τους εργοδότες του πραγματικού καθεστώτος απασχόλησης ενός εργαζόμενου / μιας εργαζόμενης, ως προς το είδος της σύμβασης, την ασφάλιση, το χρόνο ή την αμοιβή εργασίας που δηλώνεται στις αρμόδιες αρχές.

Η αποτίμηση της αδήλωτης εργασίας είναι πολύ δύσκολη λόγω της φύσης της. Εμφανίζεται σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, σε μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις και σε όλες τις μορφές απασχόλησης - μισθωτή εξαρτημένη εργασία, αυτοαπασχόληση, υπεργολαβίες, ενοικιάσεις εργαζομένων.

Κατηγορίες των εργαζομένων γυναικών με καθεστώς αδήλωτης εργασίας:

* Εργαζόμενες με καθεστώς εξαρτημένης μισθωτής απασχόλησης που δεν καλύπτονται από την κοινωνική ασφάλιση ή καλύπτονται μερικά ή αμείβονται σε μετρητά (500.000 χιλιάδες άνδρες και γυναίκες).

* Εργαζόμενες με καθεστώς εξαρτημένης εργασίας που αμείβονται με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών, όπως και πλήρως απασχολούμενες που δηλώνονται ως μερικά απασχολούμενες (300.000 συνολικά).

* Αυτοαπασχολούμενες, οι οποίοι δεν επιλέγουν να νομιμοποιηθούν ή δεν δηλώνουν όλα τα έσοδά τους (200.000 συνολικά).

* Γυναίκες - συμβοηθούντα μέλη οικογένειας, που εργάζονται σε μικρές επιχειρήσεις και σε αυτοαπασχολούμενους που δεν αμείβονται.

* Εργαζόμενες που δεν δηλώνουν τη δεύτερη ή την τρίτη εργασία.

* Μετανάστριες στον τομέα φροντίδας.

* Ενοικιαζόμενες εργαζόμενες ή εργαζόμενες σε υπεργολαβίες.

Επικρατεί εκεί όπου υπάρχει ένταση εργασίας και ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό, όπως και στις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν το 85% στην Ελλάδα. Στον τομέα των υπηρεσιών, εντοπίζεται το μεγαλύτερο ποσοστό κυρίως στην εστίαση. Ένας μεγάλος αριθμός νέων γυναικών, με αδήλωτη εργασία βρίσκεται στον τομέα της εκπαίδευσης.

Στις υπηρεσίες καθαρισμού η μεγάλη πλειοψηφία είναι μετανάστριες και αδήλωτα εργαζόμενες, οι οποίες χάνουν ένσημα και έχουν πρόβλημα στη θεμελίωση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων τους, χάνουν τη δυνατότητα μεταφοράς των ασφαλιστικών δικαιωμάτων τους, δεν δικαιούνται ασφαλιστική περίθαλψη, δεν προσμετράται στην προϋπηρεσία τους ο χρόνος ασφάλισης και απασχόλησης.

Οι οικογενειακές-μικρές επιχειρήσεις στηρίζονται στην στενή ή ευρύτερη οικογένεια, με σκοπό τον έλεγχο της παραγωγής και των όρων αμοιβής τους.

Οι εργασιακές σχέσεις εκτός από τη σύμβαση εργασίας στηρίζονται στο «ψυχολογικό συμβόλαιο». Οι γυναίκες, οι κόρες του μικρού επιχειρηματία, ακόμη και του ελεύθερου επιχειρηματία, αισθάνονται ηθική υποχρέωση, δεσμεύονται, να βοηθήσουν. Τα άτομα αυτά καθορίζονται ως «βοηθοί στην οικογενειακή επιχείρηση». Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, για το Δ' τρίμηνο του 2013, δείχνουν ότι το 4,6% του συνόλου των απασχολουμένων είναι «συμβοηθούντα και μη αμειβόμενα μέλη της οικογένειας».

Η έλλειψη σχέσεων εμπιστοσύνης του πολίτη με το κράτος

Η ελληνική κοινωνία ήταν πάντοτε κοινωνία χαμηλής εμπιστοσύνης προς το κράτος και τους θεσμούς. Από τη μια πλευρά, ο φορολογούμενος αισθάνεται ότι γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης ή κλοπής από το κράτος καθώς το κράτος επιβάλλει, χωρίς να παρέχει αντίστοιχα αντισταθμιστικά οφέλη, όλο και περισσότερους φόρους. Από την άλλη πλευρά, το κράτος αθετεί συνεχώς τις υποχρεώσεις του ακόμη και προς τους καλόπιστους συναλλασσόμενους φορολογούμενους. Υπάρχει μεγάλη ανοχή έναντι της φοροδιαφυγής για τα ευκατάστατα στρώματα ελληνικής κοινωνίας και τους επώνυμους της ελληνικής κοινωνίας, που επιτείνει την παραοικονομία και την αδήλωτη εργασία.

Οι λόγοι που οδηγούν στην αδήλωτη εργασία

* Η εξαφάνιση του κράτους πρόνοιας στον τομέα της οικιακής εργασίας και της φροντίδας, η αποδόμηση των εργασιακών σχέσεων, τo ύψος του μη μισθολογικού κόστους, η διατήρηση του υψηλού μη μισθολογικού κόστους, δηλ. του κόστους των ασφαλιστικών εισφορών, με την ταυτόχρονη μείωση των κερδών λόγω της ύφεσης, επιτείνουν φαινόμενα όπως αυτό της αδήλωτης εργασίας.

* Επίσης το υψηλό ποσοστό οικογενειακών επιχειρήσεων. (Η Ελλάδα κατέχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά οικογενειακών επιχειρήσεων και συμβοηθούντων μελών στην Ευρώπη.)

Μέτρα για την πρόληψη και καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας

* Εκπαίδευση και ψυχολογική ενδυνάμωση των εργαζομένων γυναικών για τα εργασιακά δικαιώματα.

* Επαναφορά των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων.

* Ουσιαστική λειτουργία του ελεγκτικού μηχανισμού, βελτίωση της ποιότητας και αύξηση της αποτελεσματικότητάς τους.

* Ενδυνάμωση της φορολογικής και ασφαλιστικής ηθικής και ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης ανάμεσα στον πολίτη και το κράτος.

* Δημιουργία κινήτρων στους αυτοαπασχολούμενους και στις μικρές επιχειρήσεις για δήλωση της οικονομικής τους δραστηριότητας.

* Δημιουργία ξεχωριστής χαμηλής κατηγορίας στα ασφαλιστικά ταμεία για την ασφάλιση των συμβοηθούντων μελών της οικογένειας.

* Δημιουργία ευρωπαϊκής πλατφόρμας με στόχο τη βελτίωση της συνεργασίας σε επίπεδο Ε.Ε. για την πρόληψη και την αποτροπή της αδήλωτης εργασίας.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL