Δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι η Ιστορία της ανθρωπότητας είναι η Ιστορία των μεγάλων μεταναστευτικών ροών. Μόνο την τελευταία τριακονταετία εκατομμύρια άνθρωποι, ίσως πάνω από 200, μετακινήθηκαν προς νέες χώρες και ηπείρους, κυρίως τη Βόρειο Αμερική και την Ευρώπη. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι πριν από την κρίση μια μελέτη έδειχνε ότι η Ε.Ε. θα χρειαστεί σε βάθος χρόνου περί τα 50 εκατομμύρια μετανάστες ειδικών προσόντων για να αναζωογονηθεί η οικονομία της και να διασωθεί το ασφαλιστικό.
Τα μεταναστευτικά ρεύματα, "παράνομα" ή "νόμιμα", ήταν σημαντικά τόσο για τις παλιές χώρες που άφηναν πίσω τους και έστελναν τα εμβάσματα, όσο και για τις νέες χώρες υποδοχής, όπου αποτελούσαν είτε φθηνό εργατικό δυναμικό είτε προσωπικό ειδικών προσόντων. Μια απλή παρατήρηση των μεταναστευτικών ρευμάτων και στη χώρα μας θα έδειχνε ότι μια δεύτερη Ελλάδα βρίσκεται στο εξωτερικό, ενώ εκατομμύρια μετανάστες από γειτονικές, και όχι μόνο, χώρες πέρασαν και δούλεψαν σκληρά την τελευταία εικοσαετία.
Τι είναι επομένως εκείνο που προκαλεί ένα είδος κοινωνικής δυσφορίας, είναι αλήθεια, σε σημαντική μερίδα των πολιτών σε σχέση με το μεταναστευτικό; Και γιατί μέρος αυτής της δυσφορίας παρατηρείται ακόμη και σε ομάδες που έφτασαν ως μετανάστες στην Ελλάδα και τώρα δυσφορούν έναντι των νέων μεταναστευτικών ρευμάτων; Κοντολογίς γιατί φοβάται ο κόσμος;
Η έκρηξη της οικονομικής κρίσης έπαιξε τον ρόλο της. Αρκετοί από τους απλούς ανθρώπους είναι πιο επιρρεπείς σε ρατσιστικές αντιλήψεις ή στερεότυπα και νομίζουν ότι οι ξένοι φταίνε για τη δική τους κακή τύχη. Υπαρκτά περιστατικά παραβατικής συμπεριφοράς μεταναστών μεγεθύνονται και μέσω "πολεμικών" τηλεοπτικών δελτίων και βάζουν τον φόβο σε κάθε σπίτι.
Η υπερβολή επηρεάζει περισσότερο το υποσυνείδητο, καθώς η "τεχνολογία" του εγκλήματος -μαχαίρια, καλάσνικοφ, βία που προσιδιάζει με βασανιστήρια- είναι πρωτόγονη και φοβίζει ακόμη πιο πολύ μια κοινωνία που έχει ξεπεράσει πολιτισμικά αυτού του είδους τον "εσωτερικό εχθρό". Άλλο να σου κλέβουν το κινητό, την πιστωτική κάρτα ή το πορτοφόλι κι άλλο να σου βάζουν το μαχαίρι στον λαιμό. Η βιαιότητα ορισμένων παραβατικών συμπεριφορών, σε συνδυασμό με το ότι ο ξένος αυτή τη φορά είναι κατά βάση αλλόθρησκος, ενισχύει τα ρατσιστικά στερεότυπα και τροφοδοτεί τη μισαλλοδοξία. Η ελλιπής αστυνόμευση και η σχεδόν παντελής απουσία μεταναστευτικής πολιτικής μεγεθύνουν τα προβλήματα. Ό,τι δεν αντιμετωπίζεται έγκαιρα με σοβαρότητα και ευαισθησία, κακοφορμίζει.
Ασφαλώς υπάρχει πρόβλημα παραβατικότητας σε ορισμένες περιοχές, όμως τα προβλήματα αυτά δεν λύνονται με φυλακίσεις και καλλιέργεια μίσους για τον αλλόθρησκο ξένο. Ακόμη κι αν δεν υπήρχαν όλα όσα προαναφέρθηκαν, το πρόβλημα θα ήταν οξύτατο τα τελευταία χρόνια, καθώς χιλιάδες ρακένδυτοι άνθρωποι με κίνδυνο της ζωής τους επιχειρούν να ξεφύγουν από τις πολεμικές ζώνες και να φτάσουν στις δυτικές χώρες, τις οποίες θεωρούν Γη της Επαγγελίας.
Αν δούμε τα ισχυρά μεταναστευτικά ρεύματα των τελευταίων ετών, μετά από αυτά που ξεκίνησαν από την κατάρρευση των χωρών του "υπαρκτού", θα διαπιστώσουμε ότι προέρχονται από περιοχές όπου διεξάγονται αιματηρές συρράξεις, τις οποίες υποκίνησαν ή στις όποιες συμμετείχαν οι ίδιες οι δυτικές χώρες.
Από το Αφγανιστάν και το Ιράκ έως τη Λιβύη και τη Συρία, οι δυτικοί επιβεβαίωσαν την άποψη του Κλαούζεβιτς ότι οι πολιτισμένες χώρες είναι οι πιο επιθετικές. Δεν μπορείς όμως να κάνεις πόλεμο και να νομίζεις ότι θα αποφύγεις την έκρηξη κύματος εξαθλιωμένων προσφύγων, τους οποίους αφήνεις να θαλασσοπνίγονται σαν να είναι παιδιά ενός κατώτερου Θεού.
Πριν από τρία χρόνια το πρακτορείο Αssociated Press αποφάσισε να διαγράψει τη λέξη λαθρομετανάστης από τα ρεπορτάζ του. Ορισμένοι την επαναφέρουν διαρκώς χωρίς να καταλαβαίνουν ότι τα κράτη - φρούρια δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν. Πολύ περισσότερο σήμερα που χιλιάδες πρόσφυγες θαλασσοπνίγονται για να ξεφύγουν από την κόλαση του πολέμου. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι η χώρα και η Ε.Ε. δεν πρέπει να έχουν μεταναστευτική πολιτική. Σημαίνει ότι πρέπει να συνυπολογίσουν και αυτόν τον παράγοντα.
Σταύρος Καπάκος
