ΤΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΣ ΣΤΑΘΟΥΛΙΑ
Ο Ούγγρος σκηνοθέτης Κ. Μούντρουτσο κέρδισε το βραβείο "Ένα κάποιο βλέμμα" για την ταινία του Λευκός Θεός, διαπερνώντας μας με την ανατρεπτική ματιά του. Τα κακοποιημένα και έγκλειστα σκυλιά, οι ήρωες της πολιτικής του αλληγορίας, εξεγερμένα στο τέλος, σκίζουν τις σάρκες αυτών που είναι συν-υπαίτιοι για την πονεμένη ζωή τους. Συμβολικά, σκίζουν τις σάρκες όσων σιώπησαν στην εγκατάλειψη του αδύναμου, στην περιθωριοποίηση των πολλών από το θαύμα του "πολιτισμού", στη μεγάλη κρίση της δημοκρατίας και της αλληλεγγύης. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης γράφει ότι η δημοκρατία θα πρέπει να ξαναδημιουργηθεί, αλλά κανείς δεν ξέρει πώς να την ξαναχτίσει.
Ο ιστορικός Μ. Αγκυλόν, στο βιβλίο του για το 1848 και την επανάσταση στη Γαλλία, δημιουργεί μια ενδιαφέρουσα δευτερεύουσα πρόταση στον τίτλο, χαρακτηρίζοντάς την ως "μαθητεία στη δημοκρατία". Ο σκηνοθέτης του Λευκού Θεού επιλέγει η ειρηνεμένη σιωπή της νύχτας να έρθει στο τέλος, όταν ο άνθρωπος που κρατούσε τη φωτιά για να επιβληθεί στα εξεγερμένα σκυλιά ταπεινά πέφτει στο έδαφος. Η "πτώση" του δημιουργεί την προϋπόθεση κατανόησης, συνύπαρξης και γαλήνης.
Η μαθητεία στη δημοκρατία αποδείχτηκε ότι είναι μακρά διαδρομή για τον νεαρό εργάτη του 19ου αιώνα που κρατά τη σημαία της επανάστασης, όσο και για τον σημερινό άνθρωπο στην καθημερινή ρύθμιση του κοινωνικού περιεχομένου. Περιεχομένου αγώνων ενάντια όχι μόνο στην οικονομική ανέχεια αλλά και στην ηθική κρίση, που ξεπερνούσε και τότε τις λύσεις των "άτοκων δανείων" με τη δημιουργία μιας λαϊκής τράπεζας, που εισηγείτο ο σοσιαλιστής Προυντόν, και σήμερα ξεπερνά τη μείωση του ταξικού χάσματος με επανασχεδιασμό των αναδιανεμητικών μηχανισμών του πλούτου. Τότε, το Σύνταγμα της χώρας κατείχε την κυρίαρχη θέση στη συγκρότηση της δημοκρατίας για να οδηγηθούν όλοι οι πολίτες σε ένα "διαρκώς υψηλότερο επίπεδο ηθικής, διαφωτισμού και ευημερίας". Η "δημοκρατία ξεκινά τη μαθητεία της" μετατοπίζοντας τη δράση σε ένα πιο πρακτικό επίπεδο κατοχύρωσης, όπως είναι η καθολική ψήφος. Ακόμα και η γένεση του γραμματοσήμου, από τον Ιανουάριο του 1849, προσθέτει μια καταλυτική διάσταση στην κοινωνία."Οικονομική πρόοδος, κοινωνική δικαιοσύνη, πνευματική καλλιέργεια:όλα αυτά τα οφείλουν στο μικρό γραμματόσημο των 20 λεπτών."1
Σήμερα, που έμειναν μόνο οι μηχανισμοί χειραγώγησης και καταπίεσης, αφού το κράτος αποσύρθηκε από τον ρόλο του δημιουργού των προϋποθέσεων πλούτου και ευημερίας και για όσους δεν έχουν μερίδιο στη ζωή "κληρονομικώ δικαίω", ο νεοφιλελευθερισμός στερεί ακόμα και αυτονόητα και θεμελιώδη δικαιώματα της δυτικής δημοκρατίας, όπως το δικαίωμα στη μόρφωση και την περίθαλψη. Στην Ε.Ε. η τεράστια μείωση των δημόσιων επενδύσεων συμβάλλει στη μείωση κατά 2% του ΑΕΠ, με το επίπεδο συνολικά των επενδύσεων μειωμένο κατά 17% από το 2007 και μετά. Δημιουργείται έτσι φτώχεια και αύξηση του δημόσιου χρέους, αφού τα δημοσιονομικά ελλείμματα το τροφοδοτούν. Στην Ευρώπη, το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 50% από την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης, το φθινόπωρο του 2008.
Σήμερα, ως αποτέλεσμα αυτών των κρίσιμων μετατοπίσεων, το κρατικό σύστημα ασφαλείας του καπιταλιστικού συστήματος καταρρέει γιατί, σε τελευταία ανάλυση, η διαχείριση της ανάπτυξης με κοινωνικούς και πολιτισμικούς όρους, όπως και η διαχείριση του δημόσιου χρέους, είναι υπόθεση ριζικού δημοκρατικού μετασχηματισμού. Για να μην γίνει η διαχείριση αυτής της κατάρρευσης με ακροδεξιούς και εθνικιστικούς όρους, θα πρέπει το ριζοσπαστικό τμήμα της Αριστεράς να προχωρήσει στη χειραφέτηση και τη δημοκρατική μετεξέλιξη, στηριζόμενο σε πλατιές συμμαχίες με όσες δυνάμεις της Αριστεράς και της προόδου δεν θέλουν να παραδώσουν τις κατακτήσεις βορά στον σύγχρονο σκοταδισμό και τον αυταρχισμό των δυνάμεων του ολιγοπωλιακού καπιταλισμού. Στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου δεν θα σιωπήσουμε απέναντι στη μεγάλη κρίση της δημοκρατίας. Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι η αρχή μιας μεγάλης και βαθιάς μαθητείας στη δημοκρατία. Δεν θα αφήσουμε τίποτα να ανατρέψει αυτή την πορεία ή να τη λοξοδρομήσει. Όχι ως έναν νέο πολιτικό ιδεαλισμό, αλλά ως προπύργιο της ζωής.
1 Όλα τα αποσπάσματα είναι από το βιβλίο του Μ. Αγκυλόν "1848. Η επανάσταση στην Γαλλία ή η μαθητεία στη δημοκρατία.1848-1852", εκδ. Πόλις, 2006.
