ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΣΚΟΠΛΑΚΗ*
Στις 16 Οκτωβρίου 1923, οι αριστεροί σοσιαλιστές της USPD και ένα τμήμα της SPD σχημάτισαν κυβέρνηση στο γερμανικό κρατίδιο της Θουριγγίας, υπό τον Άουγκουστ Φρέλιχ, στην οποία αποφάσισε να συμμετάσχει και το Κομμουνιστικό Κόμμα με δύο υπουργούς. Η κυβέρνηση της Θουριγγίας θεωρήθηκε ευθεία απειλή για τη δεξιά συναίνεση που είχε εδραιωθεί στη Γερμανία μετά από την αιματηρή καταστολή της επανάστασης του 1919: γι' αυτό ο πρόεδρος της ομοσπονδίας, ο δεξιός σοσιαλδημοκράτης Έμπερτ, διέταξε τον στρατό να εισβάλει στη Θουριγγία στις αρχές Νοεμβρίου 1923 και να αποκαταστήσει τη δεξιά συναίνεση προς όφελος της «ομοσπονδίας της τάξης» (Ordnungsbund), όπως τελικά συνέβη μέχρι τον Φεβρουάριο του 1924.
Ενενήντα χρόνια μετά, σε διαφορετικές ιστορικές συνθήκες, το γερμανικό κόμμα της Αριστεράς στη Θουριγγία κατόρθωσε να πολιτικοποιήσει σε αξιόλογο βαθμό την υλική, βιωμένη κοινωνική εμπειρία και να διατρήσει το πλέγμα που επέτρεπε σε μια υπερσυντηρητική και διεφθαρμένη CDU να κυβερνάει αδιατάρακτα επί είκοσι χρόνια. Οι διεργασίες που επακολούθησαν προσανατόλισαν το μεγαλύτερο μέρος των συντριμμένων σοσιαλδημοκρατών στη στήριξη του αριστερού Μπόντο Ράμελο, όχι λιγότερο για να μην απολέσουν οριστικά την τυπική εγκυρότητα του τίτλου τους. Από την άλλη, οι Πράσινοι είδαν σε αυτή τη δυνατότητα μια πολιτική συνέχεια της κοινής κινητοποίησης με την Αριστερά, ενάντια σε μια κυβέρνηση περικοπών, αλλά και πολύμορφης συνδιαλλαγής με την Ακροδεξιά. Η ζοφερή υπόθεση της ναζιστικής συμμορίας NSU, οι διαστάσεις της οποίας συζητήθηκαν ξώφαλτσα στην Ελλάδα (όπως και τόσα άλλα), κατέδειξε, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Αντρέας Σπάϊτ, ότι η αποτυχία των αρχών συσχετίζεται με τη «θεωρία των άκρων». Ειδικά στη Θουριγγία της δεξιάς διακυβέρνησης, ο όρος «αποτυχία» πρέπει πια να μπαίνει σε πολλά εισαγωγικά.
Τελικά, στις 5 Δεκεμβρίου σχηματίστηκε για πρώτη φορά κυβέρνηση ομόσπονδου κρατιδίου με πρωτοκαθεδρία της Αριστεράς, με διαφορά μιας ψήφου στον δεύτερο γύρο. Η ανάγκη να μην αφεθεί κενό εκπροσώπησης των λαϊκών μαζών που έδωσαν το 28,2% στην Αριστερά είναι επιτακτική, πόσο μάλλον που η θουριγγική CDU ανιχνεύει την «ομοσπονδία της τάξης» με την σαλονάτη Ακροδεξιά της «Εναλλακτικής για τη Γερμανία». Επίσης, για να εφαρμοστούν κρίσιμες πλευρές του οικονομικού και κοινωνικού προγράμματος, η Αριστερά μπορεί να στηριχτεί μόνο στην ενίσχυση της κοινωνικής της δυναμικής. Είναι κοινό μυστικό ότι ένα τμήμα των διαλυμένων σοσιαλδημοκρατών της Θουριγγίας θα επιθυμούσε να «απομαγεύσει» στην πράξη το πείραμα της αριστερής διακυβέρνησης, την ίδια στιγμή που τα πιο δεξιά κομμάτια τους αποφάσισαν να συναθροιστούν στις 4 Δεκεμβρίου μαζί με οπαδούς της CDU, της «Εναλλακτικής» και ακροδεξιών ομάδων έξω από το κοινοβούλιο στην Ερφούρτη, φωνάζοντας «όχι εξουσία στους κομμουνιστές!».
Η εδραίωση αριστερής πολιτικής ηγεμονίας στη Θουριγγία θα μπορούσε να βραχυκυκλώσει τη δεξιά συναίνεση, όπως αυτή έχει αναδιαταχθεί σε ομοσπονδιακό επίπεδο με τη συγκυβέρνηση CDU/CSU και SPD, ανοίγοντας τον δρόμο για να διεκδικηθούν άμεσα κοινωνικά και πολιτικά αιτήματα των εργαζόμενων ως σημεία στρατηγικής στροφής. Οι μηχανισμοί του κράτους άρχισαν να δείχνουν τα δόντια τους απέναντι στον Ράμελο, με εξωφρενικές μεθοδεύσεις: δικαστικές αρχές στη Δρέσδη ζήτησαν την παραπομπή του, επειδή παρεμπόδισε φασιστική πορεία το 2010! Η μόνη αποτελεσματική θωράκιση, η κοινωνική, απέναντι σε τρικλοποδιές, κενά, αντιφάσεις και δυσκολίες δεν προάγεται, φυσικά, από τις ασκήσεις πραγματισμού, που προτείνουν μέλη του «Φόρουμ», ξεχνώντας ότι, όπου εφαρμόστηκαν, οδήγησαν τάχιστα σε υποδιπλασιασμό των ποσοστών (Βερολίνο) ή σε συντριβή με την εξώθηση αριστερού κόσμου στην αποχή (Βραδεμβούργο).
Η εκλογική νίκη και η πολιτική ενίσχυση στη Θουριγγία επιτεύχθηκε ενάντια στην κρατικοπολιτική κηδεμονία και την υποθήκευση του δικαιώματος της Αριστεράς στην πολιτική της. Το διακυβερνητικό στοίχημα, λοιπόν, είναι να διακριθεί καλύτερα το όριο που ενοποιεί την κοινωνική-ταξική συμμαχία της και διαχωρίζει από τον χυλό της άρχουσας ιδεολογίας, μέσα στον οποίο καλείται να βουλιάξει ηχηρά ή ανεπαισθήτως «για το καλό της». Ως εκ τούτου, αναγωγικά παραμορφωτικές μεσογειακές αναγνώσεις της Θουριγγίας δεν προσφέρονται - όχι μόνο γιατί Αθήνα και Ερφούρτη δεν είναι ένα τσιγάρο δρόμος. Αντιθέτως, προσφέρεται -επιτέλους!- μια σοβαρή πολιτική αριστερής ευρωπαϊκής ανασύνθεσης, ώστε τα αριστερά πολιτικά εγχειρήματα και οι συναφείς κοινωνικές πρακτικές τους να μην εκτίθενται μεμονωμένα στον υπεραπλουστευτικό τακτικισμό, αλλά και στις μεταλλάξεις του «Ordnungsbund».
* Ο Νίκος Σκοπλάκης είναι ιστορικός.
