«…Kι η πατρίδα μια τοιχογραφία μ' επιστρώσεις διαδο-
χικές φράγκικες ή σλαβικές που αν τύχει και
βαλθείς για να την αποκαταστήσεις πας αμέσως φυλακή
και δίνεις λόγο
σ' ένα πλήθος Εξουσίες ξένες μέσω της δικής σου
πάντοτε…»
Ο. Ελύτη: «Δώρο ασημένιο ποίημα»
Η εν εξελίξει ανασκαφή στον τάφο της Αμφίπολης ενεργοποίησε ξανά τα αντανακλαστικά εκείνα που αποτελούν μόνιμο δείγμα των εθνικών μας κόμπλεξ ανωτερότητας - κατωτερότητας, της παροιμιώδους κοινωνικής και πνευματικής μας ανεπάρκειας και της μνημειώδους υποκρισίας του επίσημου ελληνικού κράτους απέναντι στην πολιτισμική παράδοσή μας. Σε καμιά σοβαρή χώρα η ανακάλυψη ενός τάφου, όσο σημαντικού κι αν είναι (όπως αδιαμφισβήτητα είναι αυτός της Αμφίπολης), δεν θα προκαλούσε τέτοια χλαπαταγή, και μάλιστα ενώ η ανασκαφή βρίσκεται ακόμη σε πολύ πρώιμο στάδιο. Πουθενά η πολιτική διαχείριση του θέματος δεν θα υποκαθιστούσε τη νηφάλια αρχαιολογική - επιστημονική αποτίμηση.
Γιατί όλα αυτά; Γιατί μια χώρα που υφίσταται συνεχώς ήττες στα εξωτερικά και στα εσωτερικά μέτωπα αναζητά την αναπλήρωση στο ντοπάρισμα που προσφέρουν οι εθνικοί μύθοι, όσο ξεφτισμένοι κι αν είναι μετά τη συνεχή τους χρήση. Εν προκειμένω, στην Αμφίπολη ξύπνησε και πάλι το φάντασμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου: το ψυχανεμίζονται «ελληνόφρονες επιστήμονες», εθνικιστές πολιτικοί, γραφικοί δημοσιογράφοι αλλά και πολύς λαός, που, όπως συμβαίνει παντού σε περιόδους κρίσης, αναζητά τη σωτηρία του έξω από τις δικές του συνειδητές επιλογές και πράξεις: στο υπερφυσικό της θρησκείας και στο μεταφυσικό της μυθοποιημένης ιστορίας του.
Κι ας πούμε ότι πράγματι αποδεικνυόταν ότι στην Αμφίπολη είναι ο τάφος ή το κενοτάφιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πέρα από την προφανή, εθνική και παγκόσμια, σπουδαιότητα μιας τέτοιας ανακάλυψης, τι θα γινόταν περαιτέρω; Θα λύνονταν τα μεγάλα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα της χειμαζόμενης χώρας μας; Θα σταματούσε η επέλαση της φτώχειας και της ανεργίας, θα βελτιώνονταν οι δομές της Υγείας και της Παιδείας που καταρρέουν, θα ανακοπτόταν το ρεύμα της μετανάστευσης των νέων επιστημόνων μας, θα έπαιρνε πάλι μπρος η παραγωγική μηχανή; Ένας τάφος, όσο σημαντικός κι αν είναι, μπορεί να μας γλυτώσει από τα κοινωνικά ερείπια; Αν ήταν έτσι, τότε η Αίγυπτος, με τόσες πυραμίδες και άπειρους τάφους Φαραώ, θα έπρεπε να είναι μια από τις πιο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου!
Υπονοείται επίσης (ή ομολογείται) συνεχώς αυτές τις μέρες ότι αυτός ο τάφος θα μας δώσει ένα επιπλέον επιχείρημα εναντίον των Σκοπιανών. Οποία αυταπάτη και προπαγάνδα μαζί! Είναι η ίδια ρητορική (πιο σεμνή και καλυμμένη αυτή τη φορά) με αυτήν που μας οδήγησε στην πιο δεινή μεταπολεμική διπλωματική ήττα (μετά το Κυπριακό) επί κυβέρνησης Μητσοτάκη, για την οποία υπεύθυνος ήταν ο τότε υπουργός Εξωτερικών και νυν πρωθυπουργός, αφού ματαίωσε τη μόνη εφικτή και αξιοπρεπή λύση στο «Μακεδονικό». Και τότε υπήρχαν οι τάφοι της Βεργίνας και κανείς δεν αμφισβητούσε ότι οι αρχαίοι Μακεδόνες ήταν Έλληνες. Αλλά τα επιστημονικά δεδομένα για το παρελθόν ποτέ και πουθενά δεν διαμόρφωσαν την εξωτερική πολιτική των κρατών.
Η μεγάλη υποκρισία αυτών που μας κυβερνούν μετά τον Εμφύλιο μέχρι σήμερα είναι ότι ποτέ δεν νοιάστηκαν πραγματικά για τον μεγάλο πολιτισμό και τα μνημεία της χώρας, που συνθέτουν την παράδοσή μας. Διαφορετικά, τόσο για λόγους πολιτιστικής όσο και οικονομικής πολιτικής, θα είχαμε μια ρωμαλέα Αρχαιολογική Υπηρεσία, με χιλιάδες αρχαιολόγους και συντηρητές, κι όχι τις ελάχιστες εκατοντάδες που αγωνίζονται σήμερα, με γλίσχρους μισθούς και κάτω από αντίξοες συνθήκες, να προστατεύσουν και να αναδείξουν τα σπουδαία χνάρια του παρελθόντος μας. Αλλά με την πολιτική που έχουν, ειδικά σήμερα, το πολύ - πολύ να εντάξουν και τον τάφο της Αμφίπολης στο ΤΑΙΠΕΔ προς πώληση σε κάποιον ιδιώτη!
Mail: [email protected]
* Ο Θωμάς Μπεχλιβάνης είναι δρ. Νεοελληνικής Φιλολογίας, επίτιμος σχολικός σύμβουλος Φιλολόγων
