Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.5°C18.7°C
2 BF 61%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
12.4°C18.0°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.7°C16.0°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.3°C18.0°C
0 BF 57%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.7°C15.7°C
1 BF 69%
Μια μετριοπαθής πρόταση για δημοκρατική μεταρρύθμιση του εκλογικού νόμου
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Μια μετριοπαθής πρόταση για δημοκρατική μεταρρύθμιση του εκλογικού νόμου

Τα εκλογικά συστήματα στις σύγχρονες αστικές δημοκρατίες έχουν να αντιμετωπίσουν δύο αντιφατικούς στόχους:

1) Να επιτρέψουν την έκφραση διαφόρων τάσεων.

2) Να επιτρέψουν τη δημιουργία δυνατών κυβερνήσεων.

Ο συνηθισμένος τρόπος να επιτυγχάνεται το πρώτο είναι η απλή αναλογική και για το δεύτερο το πλειοψηφικό. Όπως όμως η εμφάνιση και το δυνάμωμα των αριστερών δυνάμεων γινόταν ενοχλητικό για το σύστημα και όπως η απλή αναλογική επέτρεπε εύκολα την έκφρασή τους, καθώς και διευκόλυνε τις διασπάσεις των μεγάλων κομμάτων σε μικρά αρχηγικά κόμματα, οι αστικές πολιτικές δυνάμεις εφηύραν τις διάφορες ενισχυμένες αναλογικές με όρια για είσοδο στη Βουλή. Όσο για το πλειοψηφικό, αυτό επέτρεπε τον εξοβελισμό της Αριστεράς, όσο τουλάχιστον δεν γινόταν έστω και τοπικά πλειοψηφική. Αυτό όμως το σύστημα μεγάλωνε την εξουσία των τοπικών παραγόντων και δημιουργούσε με βάση τοπικές πελατειακές σχέσεις, δυνατά αντίβαρα στην παντοδυναμία των αρχηγών των μεγάλων κομμάτων. Η Αριστερά, που είχε την ανάγκη να αγωνιστεί για να σώσει τη κοινοβουλευτική της παρουσία, είχε αναγάγει την απλή αναλογική σε θέμα αρχής.

Οι εκτός τόπου και χρόνου αναγωγές εκλογικών μηχανισμών σε θέμα αρχής γίνονται εύκολα παγίδες για αυτογκόλ. Σήμερα οι ίδιοι που γκρινιάζουν για κάθε προοπτική συνεργασίας με πασοκογενέις, δημαρίτες ή με ΑΝ.ΕΛΛ., οι ίδιοι κόπτονται για την απλή αναλογική που κάνει αφάνταστα πιο δύσκολη την επίτευξη αυτοδυναμίας και δίνει σε κάθε Κουβέλη τεράστια εξουσία. Η απλή αναλογική είναι στη ουσία ο δικαιότερος καταμερισμός κοινοβουλευτικής δύναμης ανάμεσα στους αρχηγούς των κομμάτων, αλλά δεν συνεπάγεται καμία αύξηση της εξουσίας του απλού πολίτη. Κατά κανόνα, δίνει τεράστια εξουσία στα μικρά ενδιάμεσα κόμματα.

Για να λύσουν τις αντιφάσεις και των δύο συστημάτων, επινοήθηκαν μεικτά συστήματα με ένα πλειοψηφικό και ένα αναλογικό κομμάτι, όπως π.χ. στη Γερμανία.

Ένα δημοκρατικό εκλογικό σύστημα πρέπει να εξασφαλίζει και τη δικαιότερη εκπροσώπηση των ιδεολογικών τάσεων αλλά και τη λαϊκή θέληση στην επιλογή του κόμματος που θα ηγεμονεύσει στην κυβέρνηση. Ένα τέτοιο σύστημα θα πρέπει επίσης να επιτρέπει την έκφραση της λαϊκής αγανάκτησης αν κάποιοι άλλα υποσχέθηκαν και τελείως άλλα κάνουν.

Θα ήθελα να κάνω μια πρόταση που μοιάζει να πετυχαίνει αυτούς τους στόχους:

- 200 βουλευτές εκλέγονται με ανόθευτη απλή αναλογική σε μεγάλες εκλογικές περιφέρειες.

- Άλλοι 100 θα εκλέγονται από τις ίδιες περιφέρειες σε δύο γύρους με τον εξής τρόπο:

Σε κάθε περιφέρεια, κάθε κόμμα θα παρουσιάζει μια λίστα για τη εκπροσώπηση της περιφέρειας στο σώμα των εκατό. Εκτός αν μια λίστα πλειοψηφήσει απόλυτα στην εν λόγω περιφέρεια στον πρώτο γύρο, στον δεύτερο θα παρουσιάζονται μόνο οι δύο πρώτες, και όποια πλειοψηφήσει θα έχει όλους τους εκπροσώπους που αναλογούν στην περιφέρεια στο σώμα των εκατό "πλειοψηφικών" βουλευτών. Σε κάθε εκλογική περιφέρεια θα υπάρχει δικαίωμα τοπικού δημοψηφίσματος λαϊκής πρωτοβουλίας για αλλαγή της πλειοψηφικής της αντιπροσωπίας.

Παραδείγματος χάριν: Ας υποθέσουμε στην Α Θεσσαλονίκης αναλογούν 7 βουλευτές στο σώμα των 100. Εάν στον πρώτο γύρο η Ν.Δ. έχει 27%, ο ΣΥΡΙΖΑ 22%, το ΠΑΣΟΚ 10%, κ.λπ., στον δεύτερο γύρο, ο νικητής εκ των δύο πρώτων θα πάρει και τις 7 έδρες. Εάν νικητής είναι π.χ. η Ν.Δ. και ψηφίσουν για την ιδιωτικοποίηση του νερού, θα είναι δυνατόν με τοπικό δημοψήφισμα να επαναληφθεί για τους 7 η εκλογική διαδικασία τοπικά.

Αυτό το σύστημα θα έβαζε αντικίνητρα στις προσπάθειες κομμάτων να αποδεχθούν αντιλαϊκά μέτρα, γιατί θα υπήρχε τουλάχιστον ένα κομμάτι των βουλευτών που θα ήξερε ότι αθέτηση των υποσχέσεων και αλλαγή πορείας υπέρ των δυνατών μπορεί να σημαίνει άμεση εκπαραθύρωση από τη Βουλή.

Επίσης, θα έδινε το αναγκαίο για αυτοδυναμία μπόνους σύμφωνα με την εκπεφρασμένη επιλογή των πολιτών και όχι με την ίσως τυχαία πρωτοκαθεδρία στις εκλογές όπως σήμερα.

Ίσως με ένα ανάλογο σύστημα να μην μπορούσε να είχε γίνει η κυβέρνηση Σαμαρά.

Αφού στο πρώτο γύρο κάθε πολίτης θα είχε εκφράσει την κομματική του ταυτότητα, στον δεύτερο θα μπορούσε να επιλέξει με βάση τις προτιμήσεις του επί του πρακτέου.

Θα μπορούσε π.χ. να ψηφίσει ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜ.ΑΡ. ή ΑΝ.ΕΛΛ. για το αναλογικό κομμάτι των διακοσίων και ΣΥΡΙΖΑ για το πλειοψηφικό των εκατό στον δεύτερο γύρο.

Δηλαδή, ο λαός θα είχε άμεση επίδραση στην επιλογή της κυβέρνησης και της κυβερνητικής συμμαχίας.

Βέβαια, η θέσπιση δικαιώματος δημοψηφισμάτων λαϊκής πρωτοβουλίας, όπως στην Ιταλία ή την Ελβετία θα συμπλήρωνε τη δημοκρατική μεταλλαγή των εκλογικών μας διαδικασιών.

Με αυτό το σύστημα όλες οι τάσεις θα είχαν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση: π.χ. η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, το Σχέδιο Β, οι Οικολόγοι Πράσινοι θα είχαν τουλάχιστον έναν βουλευτή αλλά ο σχηματισμός κυβέρνησης δεν θα εξαρτιόταν από τις ορέξεις του Κουβέλη και ο λαός θα είχε το συναίσθημα ότι δεν έληξαν όλα την επαύριον των εκλογών, γιατί θα έχει ακόμα δυνατότητες έκφρασης με την ανακλητότητα ενός κομματιού του βουλευτικού σώματος και με τα δημοψηφίσματα λαϊκής πρωτοβουλίας.

Ο δρόμος για τη Δημοκρατία δεν προϋποθέτει μόνο δημοκρατικό ήθος αλλά και κατάλληλους μηχανισμούς.

Ο Κλεισθένης δεν έκανε ηθικολογία, αλλά εφηύρε μηχανισμούς για να δυναμώσει τη λαϊκή έκφραση.

Μήπως είναι καιρός, έστω με μετριοπαθή τρόπο, όπως σε αυτήν την πρόταση, να κάνουμε και εμείς κάτι ανάλογο;

([email protected])

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL