Αγαπητή Ευγενία,
Πες με περίεργη, πες με εκτός κλίματος, εγώ δεν χαίρομαι με τη λεγόμενη δίκη Τσοχατζόπουλου. Λυπάμαι βαθύτατα. Εντάξει, μπορεί να λέω: επιτέλους, η ώρα της κάθαρσης, αλλά αυτό είναι το πρώτο επίπεδο. Το κυρίαρχο συναίσθημα είναι η θλίψη για την πτώση ενός πολιτικού που υπηρέτησε σε ανώτατες κομματικές θέσεις και δημόσια αξιώματα. Που υπήρξε η ψυχή, ή μία από τις ψυχές, του κόμματός του. Που καθοδήγησε τόσους και τόσες πολλές, επί τόσο πολύ χρόνο.
Θυμάμαι τους πύρινους, χειμαρρώδεις λόγους του για τον σοσιαλισμό, για την κοινωνική δικαιοσύνη. Τόση, λοιπόν, απόσταση μεταξύ λόγων και έργων; Αυτή δεν είναι απόσταση, είναι άβυσσος. Το σημαντικό είναι ότι στο πρόσωπό του συναιρείται όλη η ρεμούλα, η διαφθορά, η διαπλοκή που χαρακτήρισαν την πολιτεία πολλών στελεχών του Κινήματος. Γι' αυτό η δίκη του αποκτά συμβολικό χαρακτήρα. Μακριά από μένα η γενίκευση. Στο κόμμα αυτό είχα ξεχωρίσει αρκετούς, τους οποίους σέβομαι και εκτιμώ μέχρι και σήμερα ακόμη, στον καιρό της παραζάλης. Αυτή η διαπίστωση, όμως, δεν αναιρεί την εκτίμηση ότι, επί πολιτείας του κόμματός του, η διαφθορά έριξε άγκυρα, όχι μόνο στον δημόσιο βίο, αλλά αγκάλιασε όλη την κοινωνία. Με αριστοτεχνικό τρόπο στήθηκαν τα κανάλια της διαπλοκής, μέσα από τα οποία το κόμμα ανανέωνε την κυβερνητική εξουσία.
Πριν δεκαπέντε χρόνια μού είχε κάνει εντύπωση μια ομιλία-προειδοποίηση μαχητικού στελέχους της Αριστεράς που είχε θητεύσει στις ανώτατες θέσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Μας έλεγε τότε, εντελώς προδρομικά, ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα, η μάστιγα της κοινωνίας, είναι η πολιτική διαφθορά. Μας ανέλυε τους τρόπους και τις μεθόδους για το πώς οι κυβερνητικοί είχαν καταστήσει συνένοχη όλη την κοινωνία. Τα ακούγαμε αυτά κουνώντας το κεφάλι, άλλοι τα βρίσκαμε υπερβολικά διότι παρεξέκκλιναν από τις προγραμματικές μας προτεραιότητες. Γενικώς δεν είχαμε τους όρους να τα κατανοήσουμε. Και έπρεπε η διεθνής κοινότητα να εντάξει στους στόχους της τη χρηστή διακυβέρνηση και την πάταξη της διαφθοράς στη δημόσια ζωή, ως στρέβλωση της δημοκρατίας, για να αρχίσουμε να παραδεχόμαστε την πρωτεύουσα σημασία του αγώνα για την πάταξή της.
Δεν πρέπει να σταθούμε μόνο στη δίκη Τσοχατζόπουλου, και μάλιστα με τον επιφανειακό τρόπο που ορισμένα ρεπορτάζ στέκονται. Όσοι και όσες θεωρούμε ότι η πολιτική δεν εξαντλείται στα σκάνδαλα, στο χάσμα υποσχέσεων και πεπραγμένων, στην αλαζονεία, στον αυταρχισμό, στην ιδιοποίηση κοινών πόρων, όσοι και όσες αγωνιζόμαστε για το φιλολαϊκό περιεχόμενό της, πρέπει να πάμε τον προβληματισμό σε βάθος. Πώς κατρακύλησε το πράγμα ώς την έσχατη παρακμή; Ποιοι μηχανισμοί εξέθρεψαν το τέρας, ποιοι το ανατροφοδοτούσαν, τι πρέπει να κάνουμε από εδώ και πέρα;
Αγαπητή μου, δεν θέλω να περάσει έτσι «ασχολίαστο» το θέμα Άνοδος και Πτώση του ΠΑΣΟΚ. Δεν θέλω να μείνω με ατελείς εκτιμήσεις, σκόρπιες εντυπώσεις, όπως με την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Σοβαρή, οργανωμένη συζήτηση για το κοσμοϊστορικό γεγονός της κατάρρευσης του σοσιαλισμού, που αναρρίπισε τις προσδοκίες εκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη και ζέστανε τα όνειρά τους για κοινωνική δικαιοσύνη, δεν έγινε σ' εμάς. Δεν νομίζω ότι η θεωρία της συνωμοσίας ή του «σφάλματος» ή της «παρένθεσης» δίνουν απάντηση.
Είναι η στιγμή να τραβήξουμε την κουρτίνα πίσω από τη βιτρίνα Τσοχατζόπουλου..
